Şah damarı daralması ve tıkanıklığı nasıl tedavi edilebilir?
Güncelleme Tarihi:
Halk arasında ‘şah damarları’ olarak bilinen ‘karotis arterler’in boynun her iki yanında yer alan ve beyne oksijence zengin kanı ulaştıran damarlar olduğunu belirten kalp ve damar cerrahisi uzmanı Doç. Dr. Tevfik Güneş, beyin ile birlikte yüz, boyun ve saçlı derideki dokuların kan dolaşımının önemli bir bölümünün şah damarları aracılığıyla sağlandığını söyledi.
ŞAH damarındaki darlık ve tıkanıklıklarının beyin fonksiyonlarının bazılarının kaybı ve geçici ya da kalıcı felçle sonuçlanan inme ile direkt ilişkili olduğunu belirten Özel Akut Kalp Damar Hastanesi Kalp ve Damar Cerrahisi Uzmanı Doç. Dr. Tevfik Güneş, inmenin, beyin dokusunu besleyen atar damarlarda meydana gelen bir tıkanma sonucunda dolaşımın durmasıyla, o bölgede beyin dokusunun beslenememesi sonucunda meydana geldiğini söyledi. Oksijensizliğe çok duyarlı olan beyin dokusunun, kısa zamanda fonksiyonlarını kaybettiğini ve ilgili organda (el, kol, bacak, konuşma ve yutma merkezi gibi) fonksiyon kaybı oluştuğunu ifade eden Güneş, “Yapılan araştırmalar, şah damarı tıkanıklığının dünyadaki tüm inmelerin yarısından fazlasına neden olduğunu gösteriyor. İnme, dünyada ölüm sebepleri arasında üçüncü sırada yer alıyor. Kalp ve damar sistemi hastalıklarında ise inme, kalp krizinden sonra ikinci sıradaki ölüm nedeni” dedi.
NEDENLERİ VE BELİRTİLERİ NELER?
Şah damarındaki darlık ve tıkanıklıklarının önemli nedenleri arasında damar sertliği (ateroskleroz) geldiğini belirten Güneş, şu bilgileri verdi: “Bu nedenle diğer kalp ve damar hastalıkları ile birlikte sık görülür. Damar sertliğinden daha seyrek olarak, travmaya bağlı damar yırtılması (diseksiyon), boyun bölgesine uygulanan ışın tedavisi (radyoterapi), fibromusküler distrofi gibi bazı damar hastalıkları, boyun damarlarında darlığa neden olabilir. Şahdamarı darlığına neden olan başlıca faktörler obezite (aşırı kilo), sigara veya tütün kullanımı, ailede kalp-damar hastalığı veya inme geçiren birisinin olması, hareketsiz yaşam tarzı, yüksek kan kolestrol düzeyi, aşırı alkol tüketimi, özellikle kontrol altına alınmamış hipertansiyon ve şeker hastalığı da hem hastalığın oluşum riskini hem de ilerleme hızını artıran önemli faktörlerdendir. Yavaş ve sinsi ilerleme özelliğine sahip şah damar tıkanıklığının belirtileri arasında, özellikle yatan veya oturan kişinin aniden ayağa kalkmasıyla oluşan sendeleme, göz kararması, baş dönmesi, denge kaybı ve bayılma yer alıyor. Bununla birlikte hastalarda hastalığın seyri boyunca konuşma bozuklukları görülebiliyor. Unutkanlık, hastalarda sık görülen belirtilerden bir diğeri. Genellikle tansiyon düşüklüğü, şeker düşüklüğü gibi durumlarla karıştırılır. Bu şikayetler mevcutsa, başvurulması gereken yer mutlak suretle bir kalp ve damar cerrahisi uzmanı olmalıdır.”
ERKEN TEŞHİS, HAYAT KURTARABİLİR
Şah damarı darlığı şüphesi olan hastalarda teşhis için yapılması gereken ilk testin, boyun damarlarına yönelik bir Doppler ultrasonografi incelemesi olduğunu belirten Doç. Dr. Güneş, “ Doppler Ultrasonografi’de şah damarı darlığı veya tıkanıklığı saptanan hastalarda darlığın düzeyini ve tedavi planlaması için ilaçlı M R, ilaçlı Tomografi veya anjiografi yapılması gerekebilir. Tanı konan hastalarda eğer şah damar tıkanıklığı çok ciddi boyutlarda değil ise risk faktörlerini ortadan kaldırmak, altta yatan hastalıkları kontrol altına almak ve ilaç tedavisi çoğu kez yeterli oluyor. Bu hastalarda mutlaka yıllık kontrollerle hastalığın takibini yapmak gerekli. Belirli bir düzeyin üzerindeki darlıklarda ise stent-balon ve ameliyat kaçınılmazdır. Ameliyatta daralmış bölge açılıp içerideki kireçler (plaklar) temizlendikten sonra damar tekrar kapatılıyor. . Her iki tedavi yönteminde de sonuçlar oldukça yüz güldürücüdür. İşlemleri takiben 1 yada 2 gecelik yatışları takiben hastalar taburcu edilirler.” dedi.