Eskişehir'in tek kadın lüle taşı ustası Pelin, ürünlerini yurt dışına ihraç ediyor

Hakan TÜRKTAN-Caner AKSU/ESKİŞEHİR,(DHA)- ESKİŞEHİR'de, pandemi döneminde evinde meyve bıçağı kullanarak lüle taşı işlemeciliğini öğrenen evli ve 2 çocuk annesi Pelin Açıkgöz Sarıgil (35), gittiği atölyede kısa sürede ustalaşarak hazırladığı pipoları yurt ihraç etmeye başladı. Resim bölümünü mezunu Sarıgil, Türkiye rezervinin yüzde 85'i Eskişehir’de bulunan ve yerin yaklaşık 100 metre altından çıkarılan lüle taşına yurt dışından çok talep olduğunu belirterek, “Türkiye'de pipo kültürü belli bir kesimde var ama Çin'de bu çok yaygın bir kültür. O yüzden şu anda en fazla Çin'e satış yapıyorum” dedi.

Eskişehir'de yaşayan Pelin Açıkgöz Sarıgil, Kütahya Dumlupınar Üniversitesi Güzel Sanatlar Fakültesi Resim bölümünden mezun olduktan sonra tarihi Odunpazarı evlerinin bulunduğu bölgede hediyelik eşya dükkanı açtı. 2020 yılında koronavirüs pandemisinin başlamasıyla dükkanını kapatmak zorunda kalan Sarıgil, temin ettiği lüle taşlarını evinde meyve bıçağıyla işleyerek çeşitli objeler üretmeye başladı. Daha sonra bir lüle taşı atölyesine giderek, ustalarından işin inceliklerini öğrenen Sarıgil, 2 yıl sonra Eskişehir'in tek kadın lüle taşı ustası haline geldi. Sarıgil, atölyede lüle taşı ustalarıyla birlikte ürettiği pipoları yurt dışına satmaya başladı.

'BANA YAPAMAZSIN DEDİLER'

Çırak olarak gittiği atölyede ustalarının kendisine pipo yapamayacağını söylediklerini anlatan Pelin Açıkgöz Sarıgil, “Ben, Güzel Sanatlar Fakültesi mezunuyum. Geleneksel sanatlara olan düşkünlüğümden dolayı Eskişehir'imizin en güzel taşına, en güzel değerine bir de ben el atayım, deneyeyim istedim. Lüle taşına çok merakım vardı. Pandeminin başlamasıyla birlikte lüle taşı işlemek istedim. Lüle taşında maalesef erkek egemen bir kültür var. Haliyle ne gidecek bir atölye ne birlikte çalışabileceğim birisini ne de sorup danışabileceğim birisini bulabildim. Zaten hep 'olmaz' dediler. Sonra evde meyve bıçağını alıp kendim denedim. Babamın desteği ve birkaç arkadaşının vasıtası ile bana bir atölye buldular. Çünkü lületaşı, dersi verilip öğretilecek bir şey değil. O atölyenin tozunu yutacaksın. Gidip orada çalışacaksın, çay doldurup yeri süpüreceksin. Usta çırak ilişkisi ile gelen bir şey. Ustalarım da beni kabul etti. Onlarla birlikte bir yıl çalıştık. Bana çok güzel şeyler öğrettiler. İlk başta, ben pipo yapacağım diye gittim. Bana 'yapamazsın' dediler. Bir hafta kadar kolye ucu yaptım. Daha sonra pipo yapmaya başladım” dedi.

'EN FAZLA ÇİN'E SATIYORUM'

Lüle taşı ürünlere yurt dışından büyük talep olduğunu ifade eden Sarıgil, “Eskiden bu ürünleri satmak için dışarıdan alıyordum. Ama şimdi kendim üretip satıyorum. Pipo yapmaya başlayınca yurt dışına satışlar başladı. Uluslararası talebin daha fazla olduğunu gördüm. Türkiye'de pipo kültürü belli bir kesimde var ama Çin'de bu çok yaygın bir kültür. O yüzden şu anda en fazla Çin'e satış yapıyorum. Başka bir kadın lüle taşı ustası ile daha tanışmadım. Kaybolmaya yüz tutmuş bir sanat olmasını istemiyorum” şeklinde konuştu.

'BAŞKA KADIN USTAMIZ YOK'

Eskişehir'de başka kadın lüle taşı ustasının olmadığını ifade eden Pelin Açıkgöz Sarıgil'in ustalarından Murat Selver ise kadın usta sayısının artmasını umduklarını söyledi. Sarıgil’in yeteneği sayesinde kısa sürede ustalaştığını kaydeden Selver, “Pelin ilk geldiğinde elinde küçük bir baykuş vardı. Konuştuğumuzda o baykuşu evde meyve bıçağı ile yapmış. Normalde bizim kullandığımız lüle taşı işleme bıçakları özeldir. Kendi yaptığımız bıçaklardır. Sonra bıçağı kullanma hareketlerine baktık. Bir hafta kadar bileğini çalıştırdık. Daha sonra ufak ufak pipo yapmaya başladı. Kendisi de güzel sanatlar mezunu olduğu için çizim becerisi de var. Lüle taşında önemli olan bıçak hakimiyeti. Baktık bıçak hakimiyeti var, çizimi de güzel. Lüle taşı üzerine başka kadın ustamız yok. İnşallah devamı gelir” dedi.

YERİN 100 METRE ALTINDAN ÇIKARILIYOR

Yaklaşık 3 bin yıllık tarihi ve Türkiye rezervinin yüzde 85’inin çıkarıldığı Eskişehir’de, beyaz altın ya da denizköpüğü adıyla bilinen lüle taşı, kent merkezine yakın Sarısu, Yenişehir, Karaçay, Söğütçük, Beyazaltın, Nemli, Kümbet, Kepeztepe, Karatepe ve Karahöyük mahallelerinde yerin yaklaşık 100 metre derinliğinden çıkarılıyor. Taşlar, ustalar tarafından işlenip pipo, tespih, biblo gibi süs eşyaları haline getiriliyor. Çin ve Amerika başta olmak üzere birçok ülkeye ihraç edilen lüle taşı ihracatı yıllık 5 milyon dolara ulaştı. (DHA)

FOTOĞRAFLI