Covid-19'lu ortamda yaşam

PROF. DR BÜLENT OKTAY: Üroloji Uzmanı

Pandemi ne demektir?

Pandemi, dünyada birden fazla ülke ve kıtada yayılma gösteren salgın durumlarına verilen isimdir. Pandemide hastalıklardan milyonlarca kişi etkilenir. Ülkelerin sosyo-ekonomik düzenleri bozulur.

COVID-19 nedir?

Covid-19, bir koronavirüs tipidir. koronavirüsler daha önce de çeşitli dönemlerde salgınlar yapmış bir virüs türüdür. Bugün konuştuğumuz tipinin ortaya çıkış tarihi 2019 olduğu için Covid-19 adı verilmiştir. Hastalığa da yeni koronavirüs hastalığı denilmektedir.

Koronavirüs enfeksiyonu kişiye nasıl bulaşır?

Koronavirisün en önemli ve sık bulaşma yolu damlacık ile olanıdır. Öksürük veya yüksek sesle konuşma gibi durumlarda ağzımızdan küçük tükrük damlacıkları havaya yayılır. Vücutta hastalık varsa virüs bu damlacıkların içinde ağzımızdan dışarı çıkar. Yakında bulunan kişiler bu damlacıklı havayı solurlarsa, ki bu 1,5-2 metreden daha yakın olunduğunda mümkündür, kolay bulaşır. Bunun yanında, virüs bulaşan nesnelerden de kişiler arası bulaş teorik olarak mümkündür. Ancak ana bulaşma yolu damlacıktır.

Çevresel temizlik ve atık yöntemi nasıl olmalıdır?

Çevremizdeki nesneler, insanların kullanma yoğunluğuna göre dezenfekte edilmeli. İnsanların elinin değdiği nesneler daha sık dezenfekte edilmesi gerekir. Dezenfeksiyon için basit sabunlu çözeltiler ve alkol yeterlidir. Aşırı kimyasal kullanmanın ek bir yararı yoktur. Ortam havalandırması ve oda havasının temiz hava ile sürekli değiştirilmesi oldukça önemlidir. Klimaların dış hava sirkülasyonları sürekli açık olmalıdır. Tıbbi nitelik kazanmış atıklar (hastanın kullandığı malzemeler), özellikle ayrı depolanmalı ve mümkünse belediyeye verilmelidir. Günlük kullandığımız maskeler ortaya bırakılmamalıdır.

Genel enfeksiyondan korunma önlemleri nelerdir?

Genel enfeksiyonlardan korunmanın ilk basamağı hijyen kurallarını öğrenmek ve bunları yaşam tarzı haline getirmektir. Bugünlerde kalabalık ortamlarda bulunmak ek bir risk oluşturmakla birlikte, genel olarak diğer insanlarla yakın temas, her zaman enfeksiyon bulaşma riskini artırmaktadır. Dengeli beslenme ve kontrol edilebilir stres ile yaşamak, bağışıklık sistemimizi olumlu etkiler. Bizim enfeksiyonlardan korunmamızı sağlar.
El yıkama, yabancı ortamlarda nesnelere dokunduktan sonra yapılması gereken en önemli hijyen kuralıdır.

Ülkemizde yeni dalga Covid-19 salgın riski var mı?

Yeni koronavirüs, kendini yok etmedikçe artık her zaman hayatımızda olacak, bunu kabul etmemiz lazım. İyi senaryo, virüsün yaşadığı organizmayı kaybetmemek için kendini sınırlayarak, daha hafif enfeksiyonlar yapmasıdır. Bu olmadığı takdirde, ağır hastalık riski hep olacaktır. Özellikle kış aylarında, insanların kapalı ortamlarda daha yakın olmasıyla, enfeksiyon sıklığı artacaktır. Dünyada yok olmadan, ülkemizde yok olması düşünülmemelidir. Uzun süre hijyen konusu ön planda olacaktır. Aşı ya da Covid-19’a etkili bir ilaç bulunmadıkça, hastalık riski hep olacaktır.

Yeni tip koranovirüs hastalığı kimleri daha fazla etkiler?

Yeni koronavirüs, vücudunda bir enflamasyonu olan (bir dokuda değişik hücrelerin, olması gerekenden daha farklı oranlarda olması veya olmaması gereken hücrelerin bulunması) kişilerde daha belirgin olarak hastalık oluşturmaktadır. Damar sertliği ve diyabet, enflamatuvar hastalıklar arasında en sık görülenlerdir. Bu nedenle kalp damar hastalıkları, hipertansiyon ve diyabet gibi hastalıkları olanlar, koronavirüslerden, daha fazla etkilenmektedir. Bunun yanında kanserli hastalar, immunsupressif (bağışıklama zayıflatıcı) ilaç alanlar da risk grubu oluşturmaktadır. İleri yaş ek olarak bir risk taşımaktadır. Yaş ilerledikçe bağışıkllık sistemimiz zayıflamakta ve ek hastalıklar görülmektedir. Bu nedenle 65 yaş üstü insanlar, özellikle erkekler, yeni koronavirüs hastalığından daha çok etkilenmektedir.

Maske takmak koronavirüs infeksiyonundan korur mu?

Koronavirüsün en önemli bulaşma yolu damlacıktır. Maske takmak iki şekilde enfeksiyonun yayılmasını engeller. Öncelikle maskeyi takan kişinin ağzından damlacık yayılmasını engeller. Aynı zamanda kişi solurken, havada olabilecek damlacıkların solunum yoluna girmesini engeller. Virüs, havada damlacıklara yapışık olarak bulunmaktadır. Bu nedenle maskenin onları tutması ve süzmesi mümkündür. Burada sık yapılan yanlış, maskenin ağız ve buruna denk gelen kısmına dokunmaktır. Çünkü o bölge içerden veya dışardan gelen damlacıklarla ıslanmaktadır. O bölgeye dokunmak, eli ağıza sürmek anlamına gelir. Maskeler birkaç saatte bir değiştirilmelidir. Bir maskeyi bir günden fazla kullanmak doğru değildir.
Eldiven kullanmanın bir yararı yoktur. Tersine, doğru kullanılmazsa enfeksiyonun yayılmasını artırabilir. Doğru olan, yabancı yerlerde neslere dokunduktan sonra, ellerin yüzümüze dokunmadan, bol sabun ile yıkanmasıdır. O an sabun ile yıkanamaz ise alkol veya yoğun kolonya kullanılabilir.

Hastalığa yakalanmamak için önerileriniz neler?

Hastalığa yakalanmamak için yapılması gerekenler yukarıda anlatıklarımla birlikte, madde olarak sıralamak gerekirse;
Kalabalıklardan kaçınmak (sosyal mesafe)
Virüsün vücudumuza giriş yolu olan ağız ve burnumuzu kapatmak, (maske)
Enfeksiyonu ağız ve buruna taşıyabilecek organımızı sık dezenfekte etmek, (ellerimizi yıkamak)
Bu üçlüyü eksiksiz uygularsak hastalık kapma riskimiz minimuma iner.

Hastaya yapılan ziyaretler nasıl olmalıdır?

En doğru olan, hastayı ziyaret etmemektir. Günümüzde hastaya ulaşabilecek ve konuşabilecek dijital ve sanal yollar var. Telefon ile görüşmek en güvenli yöntem. Hastanın yanına gitmiş isek, maskeli, ve iki metreden daha uzakta durarak, tercihan odasına girmeden kapıdan görüşmek uygundur. Mutlaka maske kullanılmalı. Ziyaret sonrası eller sabun ve su ile yıkanmalıdır.

Hastalara yemek servislerinde nelere dikkat edilmelidir?

Hastalara yemek servis edilirken, servis eden kişi, kişisel korunma ekipmanı, maske, eldiven ve tulum kullanmalıdır. Ayaklarda galoş olmalı. Her öğün için yeni ekipman gerekir. Hastanın kullandığı nesneler, başka noktalara değdirilmeden yıkanmalı veya dezenfekte edilmelidir. Hastalara bir kullanımlık malzemelerle servis yapılması daha iyi olur.

Kontrollü normalleşme sürecini nasıl değerlendirmeliyiz?

Kontrollü normalleşme uzun sürebilir. Hijyen kurallarına sürekli uymak ve yukarıda söz edilen korunma yöntemlerini uygulamak, bu dönemde rahat hareket etmemizi sağlayacak, yapamadığımız işlerimizi tamamlamamıza veya işimizi yapmamıza olanak sağlayacaktır. Hastalığın yoğun olduğu bölgelerden uzak durmak, bu dönemde güvende olmamıza katkıda bulunabilir. Düğün, gece klübü, kafe gibi insan sıklığının yoğun olduğu yerlerden kaçınmak bana göre en akılcı yol. Kalın sağlıcakla.

 

 

 

.