‘Tüy bankası’ kapılarını Hürriyet Ankara’ya açtı... Tüylerden DNA barkodlaması

Ankara’da bulunan Simurg Kuş Yuvası Derneği, “Tüy Bankası” adını verdikleri bir koleksiyon oluşturarak doğada buldukları kuş tüylerini hem kuş rehabilitasyonu çalışmalarında hem de bilimsel araştırmalarda aktif olarak kullanıyor. Özellikle tüy implantasyonu yöntemiyle uçamayacak durumda olan bazı kuş türlerini doğaya döndürmeyi başardıklarını dile getiren Yaban Hayatı Uzmanı ve Simurg Kuş Yuvası Derneği Yönetim Kurulu Başkanı Alaz Uslu, “Tüy implantasyonunu diğer kuşlardan farklı tüy değiştirme stratejilerine sahip olan ebabil ve kırlangıç türlerinde uyguluyoruz. Tüyler uygun koşullarda muhafaza edildiği takdirde temin edildiği kuşun genetik kimliği ile ilgili birçok bilgiyi sunmaktadır” dedi. Türkiye’de tespit edilen 504 kuş türünden 350'sinin Ankara’da kayıt altına alındığını da dile getiren Uslu, gerçekleştirilen çalışmaları ve hayata geçirilen projeyi Hürriyet Ankara’ya anlattı.

UÇAMAYACAK KUŞLAR TEKRAR DOĞAYA DÖNÜYOR

“Tüy Bankası, kuş tüylerine olan kişisel merakım ve ilgim doğrultusunda kuş tüyü biriktirme çabam ile başladı. Kuş tüylerini bulduğum tarih ve lokasyon bilgileri ile hangi türe ait ise belirterek uygun şekilde etiketleyerek saklıyordum. Süreç içerisinde bu zengin koleksiyonu Simurg Kuş Yuvası Derneği’nin kurulmasıyla birlikte hem ihtiyaç doğrultusunda kullanmaya hem de daha fazla kuş türü ve bireylerle bir araya geldiğimiz için zenginleştirmeye başladık. Nisan 2019’da Simurg Kuş Yuvası Derneği’nin kurulmasıyla Tüy Bankası adını verdiğimiz bu koleksiyonu duyurduk. Tüy Bankası olarak tanımladığımız bu koleksiyon içerisinde bulunan tüyleri hem kuş rehabilitasyonu çalışmalarımızda hem de bilimsel araştırmalarda kullanmaktayız. Kuş rehabilitasyonunda kuş tüylerini kullanarak gerçekleştirdiğimiz tüy implantasyonu sayesinde uçamayacak durumdaki kuşları tekrar doğaya döndürmeyi başarabilen ilk kuruluş olma niteliği ile Simurg Kuş Yuvası Derneği benzersiz çalışmalara imza atmaktadır. Tüy implantasyonunu diğer kuşlardan farklı tüy değiştirme stratejilerine sahip olan ebabil ve kırlangıç türlerinde uyguluyoruz. Tüyler uygun koşullarda muhafaza edildiği takdirde temin edildiği kuşun genetik kimliği ile ilgili birçok bilgiyi sunmaktadır. Bu kapsamda, tüylerden DNA barkodlama tekniği kullanılarak bir yerel kuş veri tabanı oluşturmuş bulunuyoruz. Bu veri tabanı hem bölgedeki kuş türlerinin genetik kimliğini belirleme hem de biyoçeşitlilik izleme ve koruma çalışmalarına önemli katkılar sunmaktadır. Ayrıca, türlerin genetik çeşitliliğini anlamak, popülasyon izleme ve tehdit altındaki türlerin korunması için kritik bir araçtır. Bu sebeple özellikle moleküler çalışmalarda bu tüyleri sıklıkla kullanmaktayız. Bu moleküler çalışmaları da derneğimizin paydaşı olan Agrigenomik Merkezi Hayvan ve Bitki Genomik Araştırmaları İnovasyon Merkezi ile birlikte yürütmekteyiz.

504 KUŞ TÜRÜNÜN 350’Sİ ANKARA’DA

Ankara, Türkiye’nin ortasında kaldığı için birçok kuş türüne yaşam alanı sağlamaktadır. Ankara özelinde bakarsak, güney kısımlarda Mogan ve Eymir Gölü ile birlikte Beynam Ormanı, Yavrucuk Köyü, kuzeyde Kızılcahamam ormanları, Kuzeybatı aksında Beypazarı İnözü Vadisi, Sarıyar Barajı, Nallıhan özellikle nesli küresel ölçekte tehlike altında olan kuş türlerine ev sahipliği yapması açısından büyük önem taşımaktadır. Ankara’nın merkezinde yer alan ODTÜ Kampüsü ve Yalıncak Ormanı ise şehir merkezinde yeşil alan vasfıyla yaban hayatı sığınağı görevi üstlenmektedir. Üveyik, elmabaş patka, pasbaş patka, dikkuyruk, şah kartal, küçük akbaba, kara akbaba, küçük kerkenez, bıyıklı doğan, uludoğan gibi nesli küresel ölçekte tehlike altındaki kırılgan türler ile Ankara’da karşılaşmak mümkün. Türkiye’de tespit edilen 504 kuş türünden 350’si Ankara’da kayıt altına alınmıştır. Ankara şehir merkezinde yer alan ODTÜ kampüsünde ise 250 kuş türü tespit edilmiş olup, tek başına ODTÜ Türkiye’deki kuş türünün neredeyse yarısına ev sahipliği yapmaktadır diyebiliriz.”

137 FARKLI TÜRE AİT BİNLERCE TÜY

Ankara Üniversitesi, AgriGenomik Hub: Hayvan ve Bitki Genomik Araştırma İnovasyon Merkezi Araştırma Geliştirme Müdürü Ayşegül Er Gökçe ise, Türkiye’de doğa dostu projelerin ekosistemlerin sürdürülebilirliğini sağlamak ve biyolojik çeşitliliği korumak adına büyük bir öneme sahip olduğunu belirterek, “Bu tür projeler, çevreye duyarlı yaklaşımlar benimseyerek yerel türlerin korunmasına yardımcı olur ve doğal dengeyi bozan olumsuz etkileri en aza indirir. Tüy Bankası gibi projeler, kuş popülasyonlarını izlemek, genetik çeşitliliği takip etmek ve çevreye zarar vermeden bilimsel araştırmalar yapmak açısından oldukça değerli bir kaynak sunmaktadır. Şu an için Tüy Bankası’nda 137 farklı kuş türüne ait binlerce tüy bulunmakta ve koleksiyonumuz sürekli olarak zenginleşmektedir. Her geçen gün daha fazla tüy ekleyerek, kuşların genetik çeşitliliğini ve bölgedeki biyolojik çeşitliliği daha etkili bir şekilde izleyebilmekteyiz” ifadelerini kullandı.