Koronavirüs efsaneleri ve gerçekler

Koronavirüs ile birlikte pek çok spekülasyon ve yanlış bilgi de hayatımıza girdi. Bu yanlış bilgilerin halk sağlığına tehdit oluşturduğunu belirten Türk Eczacıları Birliği, Dünya Sağlık Örgütü’nün verilerinden yola çıkarak ‘Koronavirüs Efsaneleri’ dosyası hazırladı. İşte o yanlış bilgiler:

1. EFSANE: COVID-19 sıcak ve nemli iklime sahip bölgelerde bulaşabilir.
GERÇEK: Elimizdeki mevcut kanıtlara göre COVID-19 virüsü, sıcak ve nemli havaya sahip bölgeler de dâhil olmak üzere tüm alanlarda bulaşabilir. COVID-19 vakasının bildirildiği bir bölgede yaşıyorsanız ya da böyle bir bölgeye yolculuk yapacaksınız bölgenin iklimine bakmaksızın tedbir alın. En iyi yol sıklıkla ellerinizi temizlemektir. Bu yolla ellerinizdeki olası virüsleri yok edersiniz ve gözlerinize, ağzınıza ve burnunuza dokunmanız nedeniyle oluşabilecek bir enfeksiyonu da önlemiş olursunuz.

2. EFSANE: Soğuk hava ya da kar koronavirüsü öldürür.
GERÇEK: Soğuk havanın yeni koronavirüsü ya da diğer hastalıkları öldürebileceğine inanmak için herhangi bir neden yoktur. İnsan vücudunun normal sıcaklığı, dış sıcaklık ve hava durumundan bağımsız olarak 36,5°C ila 37°C arasındadır.

3. EFSANE: Sıcak suyla banyo yapmak yeni koronavirüs hastalığına karşı korur.
GERÇEK: Sıcak suyla banyo yapmak sizi COVID-19 enfeksiyonundan korumaz. Vücudunuzun normal sıcaklığı, banyo veya duş sıcaklığından bağımsız olarak, 36,5°C ila 37°C arasındadır.

4. EFSANE: COCID-19 sivrisinek ısırığı ile bulaşır.
GERÇEK: Bugüne kadar, yeni koronavirüsün sivrisinekler aracılığıyla bulaşabileceğini gösteren herhangi bir bilgi ya da kanıt ortaya konulmuş değildir. Yeni koronavirüs esas olarak enfekte bir kişinin öksürmesi ya da hapşırması ile ortaya çıkan damlacıklar ya da salya ve tükürük damlacıkları ve burun akıntısı yoluyla yayılan bir solunum virüsüdür. Kendinizi korumak için ellerinizi alkol bazlı temizleyicilerle ovarak ya da su ve sabunla yıkayarak sıklıkla temizleyin. Ayrıca, öksüren ve hapşıran insanlarla yakın temastan kaçının.

5. EFSANE: El kurutma makineleri yeni koronavirüsü öldürmede etkilidir.
GERÇEK: El kurutma makineleri COVID-19’u öldürmede etkili değil. Kendinizi korumak için ellerinizi sık sık temizlemelisiniz.

6. EFSANE: Ultraviyole (morötesi) dezenfeksiyon lambası yeni koronavirüsü öldürebilir.
GERÇEK: Böyle bir şey yoktur. UV radyasyonu cilt tahrişine yol açabileceğinden UV lambaları ellerin ya da cildin diğer bölgelerinin sterilizasyonunda kullanılmamalıdır.

7. EFSANE: Termal tarayıcılar COVID-19 ile enfekte olmuş kişileri tespit etmekte ne kadar etkili?
GERÇEK: Termal tarayıcılar yeni koronavirüs enfeksiyonuna bağlı olarak ateşi çıkan (yani vücut sıcaklığı normalin üzerinde olan) kişileri tespit etmekte etkilidir. Ancak bu tarayıcılar enfekte olmuş fakat ateşi çıkacak kadar hastalanmamış kişileri tespit edemezler. Çünkü enfekte olan bir kişinin hastalanması ve ateşinin çıkması 2 ila 10 gün sürmektedir.

8. EFSANE: Bütün vücudunuza alkol ya da klor sürmek COVID-19’u öldürür.
GERÇEK: Hayır. Bedeninize alkol ya da klor sürmek hâlihazırda vücudunuza girmiş virüsleri öldürmez. Bu maddeleri sürmek, elbiselerinize ve mukoza zarlarınıza (yani gözlerine ve ağzınıza) zarar verebilir.

9 EFSANE: Zatürre aşısı yeni koronavirüse karşı korur.
GERÇEK: Hayır. Pnömokok aşısı ve Hemofilus İnfluenza Tip B (Hib) aşısı gibi zatürre aşıları yeni koronavirüs karşısında koruma sağlamaz. Virüs kendi özel aşısını gerektirecek türde yeni ve farklıdır. Araştırmacılar COVID-19 aşısı geliştirmek için çalışmaktadır ve DSÖ onların bu çabalarını desteklemektedir.
Her ne kadar bu aşılar COVID-19 karşısında etkisiz olsa da sağlığınızı korumanız için solunum yolu hastalıklarına karşı aşı yaptırmanız önemle tavsiye edilir.

10. EFSANE: Burnunuzu düzenli olarak tuzlu su ile yıkamak yeni koronavirüs enfeksiyonunu önlemede yardımcı olur.
GERÇEK: Düzenli olarak tuzlu su ile burun yıkamanın insanları yeni koronavirüs enfeksiyonuna karşı koruduğuna dair herhangi bir kanıt yok.

11. EFSANE: Sarımsak yemek yeni koronavirüs enfeksiyonunu önlemede yardımcı olabilir.
GERÇEK: Sarımsak bazı antimikrobiyal özelliklere sahip olabilecek sağlıklı bir besindir. Ancak mevcut salgında sarımsak yemenin insanları yeni koronovirüse karşı koruduğuna dair hiç bir kanıt yoktur.

12. EFSANE: Yeni koronavirüs sadece yaşlıları etkiler.
GERÇEK: Her yaştan insan COVID-19 ile enfekte olabilir. Yaşlılar ile daha öncesinden astım, diyabet, kalp hastalıkları gibi tıbbi rahatsızlıkları olanlar, virüsün yol açacağı ağır hastalıklara daha yatkın görünmektedir. DSÖ her yaş grubundan kişilere el ve solunum hijyenine dikkat etmek gibi önlemlerle virüse karşı kendilerini korumalarını tavsiye etmektedir.

13. EFSANE: COVID-19’un önlenmesinde ve tedavisinde antibiyotikler etkilidir?
GERÇEK: Hayır, antibiyotikler virüsler üzerinde etkili değildir, yalnızca bakteriler üzerinde etkilidir. COVID-19 bir virüstür ve bu nedenle de önlenmesinde veya tedavisinde antibiyotik kullanılmamalıdır. Ancak, COVID-19 nedeniyle hastaneye kaldırıldıysanız, bakteriyel koenfeksiyon ihtimaline karşı antibiyotik alabilirsiniz.

14. EFSANE: Koronavirüsü önlenmek veya tedavi etmek için kullanılabilecek herhangi bir ilaç var mı?
GERÇEK: Bugüne kadar yeni koronavirüsü (2019-nCoV) tedavi edecek ya da önleyebilecek herhangi bir ilaç tavsiye edilmemiştir. Bununla birlikte, virüsle enfekte olmuş kişiler semptomların hafifletilmesi ve tedavisi için uygun bir bakım almalıdır ve ağır hasta olanlara da kendilerine en uygun destekleyici bakım verilmelidir. Kimi belirli tedavi yöntemleri incelenmektedir ve klinik deneylerle test edilecektir. DSÖ bir dizi ortağı ile birlikte araştırma ve geliştirme çabalarını hızlandırmaya yardımcı olmaktadır.