Enflasyon yüzde 18.95 oldu

Enflasyon temmuz ayında yükselişini sürdürdü. Haziran ayında TÜFE yıllık bazda yüzde 17.53 iken temmuz ayında 18.95 seviyesine yükseldi. Aylıkta ise yüzde 1.80 artış var. Beklentiler daha çok aylıkta yüzde 1.55-1.65, yıllıkta ise 18.60-18.70 seviyelerinde yoğunlaşmıştı. Alt gruplara bakıldığında, aylık artışlar konutta yüzde 5.07, gıda 2.77, lokanta ve oteller 2.72 ile en fazla artış görülen kalemler oldu. Yıllıkta ise gıda yüzde 24.92 ile fiyat artışında ilk sırada yerini korurken onu 24.62 ile ulaştırma izledi. Konut fiyatlarında yüzde 40’a yaklaşan inşaat maliyetleri ve talep artışları kendini göstermiş. Gıda önceki aylardan aşina olunan bir durum. Temmuz enflasyonunun beklentileri aşmasında, kısıtlamaların kaldırılmasıyla birlikte talepteki canlanma yanında temmuz ayında elektrik (% 15), doğalgaz (% 12) ve LPG fiyatlarına gelen zamlara maliyet enflasyonu açısından ayrı bir yer açmak gerekecek.

MEYVE-SEBZE FİYATLARI

İthal ağırlıklı ekonomide kur geçişkenliğinin enflasyon üzerindeki etkileri malum. Temmuz ayında döviz kurları bir önceki aya göre daha sakin olsa da haziranda yaşanan kur hareketinin yansımaları veya devreden bakiyeleri olabilir. Haziran ayında dolar/TL kuru 8.80 seviyesini test etmişti. Diğer yandan ÜFE ve TÜFE makası açılmaya devam ediyor. Temmuz ayında TÜFE (Tüketici Fiyat Endeksi) yüzde 18.95 iken ÜFE (Üretici Fiyat Endeksi) 44.92’ye yükseldi. 25.97 puanlık fark, önümüzdeki dönemde enflasyonda geri çekilmenin önünde önemli bir mani olarak geçerliliğini koruyor. Ürün bazında bakıldığında geleneksel yaz mevsimi ucuzluğunun gıdada hissedilmemesi dikkat çekici. Birçok üründe düşüş var ama bazı meyve sebze fiyatlarında artışlar sürüyor. Bir dip not eklemek gerekirse, son günlerde Ege ve Akdeniz’de tarım üretim alanlarını da etkileyen yangın felaketinin tarım ürünleri üzerinde bir etkisinin olup olmayacağı konusu önümüzdeki aylarda yakından izlenecek bir durum.

YURTDIŞINDA DA YÜKSELİYOR

Dış dünyada ise durum pek farklı değil, enflasyon önemli bir sorun. Birleşmiş Milletler Gıda ve Tarım Örgütü’nün (FAO) gıda endeksi mayısta bir önceki aya göre yüzde 4.8, yıllık bazda ise geçen yılın aynı ayına göre 39,7 arttı. Haziran ayında ise biraz gerileme olduğu açıklandı. Aylıkta yüzde 2.5 gerilemeye karşılık yıllık artış 33.9 seviyesinde. 33.9 çok yüksek bir rakam. Bilindiği üzere ABD’de haziran ayında yıllık enflasyon yüzde 5.4 seviyesine ulaşmıştı. Geçtiğimiz yıllarda yüzde 2.00-2.50 bandında devam ediyordu. ABD Merkez Bankası (Fed), faiz ve para politikası kararları için en duyarlı olduğu verilerden biri enflasyon. 2008 yılındaki yüzde 5.6 zirve seviyesine yaklaşıldı. Her ne kadar ABD ve Avrupa Merkez Bankası yetkileri enflasyondaki yükselişi geçici görse de sorun olmaya devam ediyor.

Enflasyonla ilgili detaylara değindikten sonra ekonominin en önemli parametrelerinden birisi olması nedeniyle enflasyonun para ve maliye politikalarına yansımalarını ayrıca değerlendirmek gerekecek. ABD Merkez Bankası para politikası konusunda haziran toplantısında değişim olasılığı için bir sinyal vermişti. Beklentiler sonbahar gibi veya en geç yıl sonu tahvil alımlarının azaltılması ve parasal genişlemenin yavaşlatılması konusunda bir takvim açıklayacağı yönünde. Peki Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) ne yapacak? Mevcut enflasyon, yüzde 19 olan TCMB faiz oranına yaklaşmış durumda. Türkiye çift paralı ve dolarizasyon ağırlıklı bir ekonomik sisteme sahip. Ekonomi yönetiminin TL’ye cazibe kazandırmak açısından reel faiz vermesi işleyiş gereği ve alışageldik bir durum. Gerçi dış dünyada ABD ve bazı gelişmiş ülkelerde 3-5 puanı bulan negatif faiz oranları mevcut. Ama Türkiye’nin durumu biraz farklı. Dış finansman ihtiyacı malum ve borçlanmalar ile bankalardaki tasarrufların yarısından fazlası döviz cinsinden. Reel getiri söz konusu olmazsa yatırımcı döviz ve konut gibi başka yatırım araçlarına ilgi gösteriyor.

İSTİKRAR ÖNEMLİ

Döviz kurlarında istikrar önemli. Hem faizi hem dövizi birlikte tutma çabasının sonuçları geçtiğimiz dönemde tecrübe edildi. Geçen haftaki ‘Enflasyon Raporu’ sunumunda TCMB Başkanı Şahap Kavcıoğlu “Enflasyon ile mücadelede yalnız bırakıldık” demişti. TCMB, enflasyon hedefine ulaşana kadar sıkı para politikasına ve enflasyonun üzerinde faiz politikasına devam edileceğini her defasında vurgularken faiz indirimi en azından şimdilik zor görülüyor. Ayrıca enflasyonun zirve yaptığını söylemek için hem dış dünya hem de Türkiye açısından çok erken.