Kontakt lensler, milyonlarca insan tarafından kullanılan etkili ve konforlu görme düzeltmesi sağlar. Bununla birlikte, kontakt lens kullanıcıları kontakt lenslerini kullanırken belirtilen kurallara uymazlarsa enfeksiyon riski taşırlar. Bu enfeksiyonlar görmeyi tehdit eden enfeksiyonlardan, görmeyi tehdit etmeyen enfeksiyonlara kadar geniş bir skalada hastalığa sebep olabilir. Bu yüzden iyi hijyen, uygun kontakt lens bakımı ve düzenli göz muayenesi, gözlerinizi sağlıklı tutmanız için çok önemlidir.
- Kontakt lens kullanımında en temel kural kontakt lensler uygulanmadan önce ellerin sabun ve suyla yıkanmasıdır, mutlaka her seferinde kontakt lenslerinize dokunmadan önce ellerinizi temiz bir bezle iyice kurulayın.
- Göz doktorunuz tarafından reçete edilmedikçe, kontakt lenslerinizle uyumayın.
- Kontak lenslerinizden suyu uzak tutun. Kontakt lenslerle duş almaktan kaçının ve yüzmeden önce lensleri çıkarın.
- Kontakt lens solüsyonunuzu başka bir solüsyonla karıştırmayın; yalnızca taze kontakt lens dezenfektan solüsyonu kullanın , taze solüsyonu asla eski veya kullanılmış solüsyonla karıştırmayın.
- Kontakt lens kutunuzu en geç üç ayda bir değiştirin; kontak lens kutunuzu kontakt lens solüsyonuyla (asla su kullanmayın) ovalayın, durulayın ve temiz bir kağıt mendil ile boşaltıp kurulayın. Her kullanımdan sonra kapakları kapalı olarak baş aşağı saklayın.
- Gözlerinizi dinlendirin; her bir gözü kaplayan şeffaf doku olan kornea, gün boyu kontakt lens kullanımı ile oksijenden mahrum kalır. Hava açlığı çeken kornea, oksijen eksikliğini telafi etmek için yeni kan damarları oluşturmaya başlar. Bu nedenle aşırı takılan kontakt lensler, görmeyi etkileyebilecek göz iltihabı ve korneada lipit birikintileri gibi sorunlara yol açabilir. Aşırı aşınma, enfeksiyon riskini de artırabilir.
Son zamanlarda yapılan bir çok araştırma, bazı popüler oyuncak türlerinin genellikle çocukluk çağı göz yaralanmalarıyla ilişkili olduğunu göstermiştir. Bunlar arasında hava tabancaları, mermi atan diğer oyuncaklar, yüksek güçlü lazerler ve spor ekipmanları bulunur. Biz göz doktorları her yıl binlerce hastayı görünüşte güvenli oyuncakların neden olduğu yıkıcı göz yaralanmalarıyla tedavi ediyoruz.
Ülkemizde özellikle bayram günlerinde bu ürünlerin kontrolsüz bir şekilde satışı ile körlükle sonuçlanabilen üzücü kazalar ile karşılaşmaktayız, peki bu kazaları azaltmak için neler yapılabilir?
Havalı tabancalar, boncuk tabancaları gibi keskin, çıkıntılı veya mermi parçaları olan nesnelerden kaçının.
Çocukların yüksek güçlü lazer işaretçilerle oynamasına asla izin vermeyin. Teknolojinin ilerlemesi ile bu lazerler, göze sadece birkaç saniye lazer maruziyetiyle ciddi retina hasarına neden olma potansiyeline sahiptir. Kendi meslek pratiğimde hastalarıma lazer işaretçisini etrafındaki insanlara doğru hedeflememesini ve gözlerine tutmamasını öneriyorum ve çocuklar için de lazer işaretçi satın almamalarını tavsiye ediyorum.
Satın almadan önce etiket üzerinden hangi yaş aralığında kullanılacağı ile ilgili önerileri okumak da faydalı olabilir. Çocuğun yaşına uygun hediyeleri seçmek için, doğru montaj, kullanım ve gözetimle ilgili yaş tavsiyeleri ve talimatlarını arayın ve bunlara uymaya hassasiyet gösterin.
Çocuklarınızı kontrolünüz altındayken oyuncaklarla oynatın; eğer o anda yanlarında olamayacaksanız, çocuklar göz yaralanmasına neden olabilecek potansiyel olarak tehlikeli oyuncaklarla veya oyunlarla oynarken daima bir yetişkinin denetlediğinden emin olun.
Oyuncaklardan bahsetmişken ev kazalarında sıklıkla gördüğümüz bıçak, çatal, makas ve kalem ile yaralanmalara da değinmeden geçemeyeceğim, özellikle 5 yaş altında delici ve kesici aletleri çocuklarımızdan uzak tutalım. Bunlarla oyun oynamalarına müsaade etmeyelim.
Her ne kadar yaralanmalardan kaçınmak için önlem alsak da yaralanmaları sıfırlamak mümkün değildir, bu nedenle yaralanma esnasında da ne yapacağınızı (ve ne yapmayacağınızı) bilmek çok önemli. Tanıdığınız biri göz yaralanması yaşarsa, derhal bir göz doktorundan tıbbi yardım isteyin. Tıbbi yardım beklerken, göze sıkışmış herhangi bir nesneye asla dokunmayın, ovalamayın, göze baskı uygulamayın veya çıkarmaya çalışmayın.
Atmosfer, zararlı ışınların büyük bir kısmını filtre etse de güneş ışığında UV (mor ötesi) ve IR (kızıl ötesi) ışınları bulunur yani bunları filtre edemez. Bu ışınlar, insan cildi ve göz sağlığını tehdit eder. Zararlı ışınlardan gözleri korumak ancak ideal bir güneş gözlüğü ile mümkündür.
Korunmasız gözlerde çok fazla güneş ışığının göz hastalığı riskini artırdığını biliyor muydunuz? İyi haber şu ki, önlemenin basit olması: UVA ve UVB radyasyonunun yüzde 99 ila 100'ünü engelleyen güneş gözlükleri ile bu zararlı etkilerden kurtulmak gayet mümkündür.
Gelin hep beraber neleri yanlış, neleri doğru bildiğimizi gözden geçirelim;
-Yanlış: Daha koyu camlar güneşten daha fazla koruma sağlar
Doğru: Camın koyuluğu korumanın göstergesi değildir. Camın üzerindeki etikette yüzde 100 UV engelleme yazdığından ve bu yazının doğruluğundan eminseniz gözünüz güvende demektir. Peki nasıl emin olabiliriz diye sorduğunuzu duyar gibiyim, hemen yanıtlayayım; sertifikalı gözlükleri tercih ederek emin olabilirsiniz zira çok ciddi denetimler ve testler sonrası bu sertifikalar verilmektedir.
-Yanlış: Bebeklerin ve çocukların güneş gözlüğü takmasına gerek yoktur
Doğru: Çocuklar güneşin zararlı ışınlarına yetişkinler kadar duyarlıdır. Küçük yaşlarda korumaya başlanan gözün sağlığının uzun vadede daha iyi olacağı açıktır, bu yüzden çocuklarınızın da güneş gözlüğü takmasını teşvik etmenizi öneririm.
-Yanlış
Glokom (göz tansiyonu), dünya çapında yaklaşık 60 milyon insanı etkileyen bir hastalık ve görme kaybının önde gelen nedenlerinden biridir. Tedavi, glokomun ilerlemesini yavaşlatabilir, ancak tamamıyla durdurmak mümkün değildir. Uzun zamandır yaşam tarzı seçimlerinin glokomda bir rol oynamadığı düşünülüyordu. Son zamanlarda yapılan birkaç çalışma, yaşam tarzı ile ilgili bileşenlerin hastalık için önemli bir risk faktörü olan göz içi basıncını etkileyebileceğini gösteriyor. Bu noktada bazı alışkanlıkların, ilaç ve ameliyatın ötesinde görme kaybı riskini en aza indirmeye yardımcı olabileceğini hatırlatmak isterim.
Nelere dikkat edilmeli?
Düzenli egzersiz yapın
Yakın zamanda yapılan bir araştırma, orta düzeyde fiziksel aktivite yapan kişilerin, glokom gelişme riskinin yapmayanlara kıyasla yüzde 73 daha düşük olduğunu gösterdi. Bunun nedeni, egzersizle göz içindeki kan akışının ve basıncının değişebilmesidir, bu da glokom riskini etkileyebilir. Tabi burada dikkat edilmesi gereken husus ağır egzersizden kaçınmak gerektiğidir.
Ölçülü kahve için ya da kahve yerine çay için
Son yapılan bir araştırmaya göre, günde en az bir fincan sıcak çay tüketenlerin, sıcak çay tüketmeyenlere kıyasla glokoma yakalanma olasılığının yüzde 70’ler düzeyinde azaldığını göstermiştir. Az miktarda kahvenin faydası olur, ancak aşırı kafein alımı önerilmemektedir. Bir çalışmada da, beş veya daha fazla fincan kafeinli kahve içmenin glokom gelişme riskini artırdığı bulundu.
Peki, çay nasıl yardımcı olur? Çayda bulunan antioksidanlar ve flavonoidler, vücudun serbest radikal hasarının zararlı etkilerini önleme yeteneğini artırabilir.
Meyveler ve sebzeler (özellikle yeşil yapraklı) açısından zengin bir diyet yapın
Mercek çeşitleri hakkında günümüzde çok ciddi bilgi kirliliği var ve hangi merceği tercih edeceğiniz konusunda zihninizin ciddi bir şekilde karışık olduğunu tahmin edebiliyorum. Mercek seçiminde nelere dikkat etmeniz gerektiği konusunda doktorunuza danışırken doğru sorular sormanızı sağlayacak bir rehber niteliğinde bilgiler vermek isterim.
Hangi merceği tercih ettiğiniz hayat kalitenizi baştan aşağı değiştirebilecek düzeyde önemli bir karardır. Otuz yıl önce tüm hastalara katarakt ameliyatı ile aynı tip lens takılmakta idi. Son yirmi yılda, göz içi mercek teknolojileri hastalarımıza, genç ve sağlıklı görmeyi geri getirmeye izin verecek duruma ulaşmıştır, ancak bu çoklu seçenekler nedeniyle, lens seçimi kafa karıştırıcı bir süreç olabilir. Katarakt ameliyatı ile takılan göz içi lenslerle ilgili en büyük sorun, bu lensleri prova edemiyor olmamızdır. Diğer bir zorluk da memnuniyetsizlik durumunda lensin çıkarılmasının takılmasından daha fazla risk içeriyor olmasıdır. Katarakt lensi seçmek, aşağıdakiler dahil birçok kişisel faktöre bağlıdır. Bu konuda göz hekiminiz ile detaylı konuşup beklentilerinizi gerçekçi bir düzeyde tutmalısınız ki sonrasında hayal kırıklığı yaşamayın.
Nelere dikkat edilmelidir?
Öncelikle belirlemeniz gereken husus gün içinde hangi aktiviteleri yaptığınız ve mümkünse hangilerini gözlüksüz yapmak istediğinizi belirlemektir.
Sigortanız tarafından kapsanan standart lenslerden daha fazlasını alabilecek bütçeniz olup olmadığı önemli bir detaydır.
Gözlüksüz en net hangi mesafelerde görmek istediğiniz önemlidir. Yakın (okuma), orta (bilgisayar ekranı) veya uzak (araç sürmek) mesafe kararınız bir diğer önemli detaydır.
Göz içi lens gücünü belirlemek için bir dizi göz ölçümü yapılır. Bu ölçümler daha sonra yeni lensinizin ideal gücünü hesaplamak için karmaşık matematiksel denklemlerde kullanılır. Bu bilgiler ışığında ölçümler ve detaylı muayene sonrası doktorunuzla aşağıdaki lens gruplarından en uygununu belirlemeye sıra geldi.
Genel olarak lensler üç sınıftır,
