Önüm, arkam, sağım, solum ‘fake’!

İnternette ‘o noktaya’ nihayet ulaştık. Fake kovasının taşma noktasına... Geçen hafta yapay zekâyla üretilen video teknolojisinde büyük bir kilometre taşına varıldı. OpenAI’ın video üreteci Sora 2’yi duyurması ve aynı günlerde MetaAI tarafından geliştirilen Vibes platformunun tanıtılmasıyla görsel dünyamızda resmen yeni bir dönem başladı. Üstelik hiç görülmemiş düzeyde ‘sahtelik’ içeren, hatta yapaylığı, gerçekdışılığı yücelten bir dönem...

TikTok veya Instagram’da ilk görüşte bizi şaşırtan, nasıl olabilir diye düşündüren ve hemen sahte olduğunu anladığımız videolar bir anda etrafımızı sardı. Merhum astrofizikçi Stephen Hawking’in dövüş ringinde madara edildiği videoyu görmediyseniz, tekerlekli sandalyeyle kaykay rampasından uçan büyükannelere mutlaka denk gelmişsinizdir. Haftanın en absürt hikâyesiyse ülkemizden genç bir vatandaşın annesini troll’lemek için hazırladığı, üstü başı kirli evsiz bir adamı eve alıp önce mutfağa, ardından ebeveyninin yatağına soktuğu olaydı. Yapay zekâyla montajladığı fotoğrafların anneye inme indirecek seviyedeki gerçekliği teknolojiye artık ne kadar kolay ulaşılabildiğini herkese gösteriyor. Sadece 3 yılda böylesi seviyeye ulaşabiliyorsa muhtemelen 5 yıl sonra yapay zekâ görselliği gerçek ve sahtenin hiç ayırt edilmeyeceği kadar gelişecek. OpenAI gururla sunduğu yapay zekâ video platformu Sora’nın son versiyonunu ChatGPT’nin boyut atladığı 3.5 sürümüyle kıyaslıyor. Meta’ya göreyse yapay zekâ videoları artık kendi TikTok platformunu bile hak ediyor. Şimdi ‘oyunu değiştirecek’ bu iki uygulamayı mercek altına alalım...

Gerçekliğe ilk adım

Sora’nın ilk modeli 2024 yılında çıktığında herkes yapay zekâyla video üretebilmeye başlamış ve ilk kez teknoloji tüm dünyada işlevsel hale gelmişti. Videoların içerikleri ve konuları tamamen yapay, görüntüleriyse bir o kadar gerçekçi detay ve dokulara sahipti. Ancak gerçeklik sadece görünümden ibaret değil. Nesnelerin hareketleri her zaman fizik yasalarına uymuyor, eylemlerin doğal akışına ters düşen detaylar gözden kaçmıyordu. Sora 2’yi farklı kılansa büyük ölçüde fiziksel tutarlılığa sahip olması. OpenAI’ın paylaştığı blog yazısında üçlük atan bir basketbolcu prompt’u örnek veriliyor. Önceki versiyonlarda top her durumda fileden geçiyor, hatta potaya denk gelince ortadan kaybolabiliyordu. Şimdiyse top çembere çarparsa sekip başka bir yöne gidebiliyor. Bu kadarcık tarif belki etkileyici gelmeyebilir. Ancak tekerlekli sandalyedeki şişman birinin kaykay rampasında akrobatik hareketler yapabildiğine inanmamızı sağlayan şey, Sora 2’nin fizik kanunlarına hâkimiyetinden başkası değil.

Paylaşılacak bir deneyim

Beynimiz görüntüleri gerçek olarak tanımlamak için doku ve çözünürlükten başka birçok parametreyi yorumlar. Sora 2 ise henüz kusursuz olmasa da algılarımızı alt edecek marifetlere kavuşmuş görünüyor. “GPT makineleri konuşturduysa, Sora onlara görmeyi, hareket etmeyi ve hayal kurmayı öğretiyor olabilir” şeklinde cesur ifadelerden çekinmeyen OpenAI bir noktaya kadar haklı bile olabilir. Sora 2’nin en önemli yeniliğiyse ‘Kendini Yükle’ özelliği. Kullanıcılar kısa bir video ve ses örneği kaydederek kendilerini ya da başkalarını, hatta hayvanlarını bile yapay zekâ tarafından üretilen sahnelere yerleştirebiliyor. Bu özellik, iOS için geliştirilen yeni sosyal uygulama Sora’nın merkezinde. Uygulamada kullanıcılar birlikte video üretebiliyor, yeniden düzenleyebiliyor ve ‘cameo’ (sinemadaki küçük rol) adı verilen yeni formatta içerik paylaşabiliyor. Söylenene göre Sora uygulamasının temel amacı dijital üretimi yalnızca bireysel değil, paylaşılan bir deneyim haline getirmek.

Facebook’un sahibi Meta, AI uygulamalarını kullanıma açtığı MetaAI platformu içinden erişilebilen Vibes adlı yeni yapay zekâ video akışını görücüye çıkardı. Sora 2 ile aynı günlerde tanıtılan ve TikTok arayüzünü andıran platformda kullanıcılar kendi ürettikleri yapay zekâ videolarını paylaşabiliyorlar. Buradan Instagram ve Facebook’ta doğrudan reels olarak paylaşmak da mümkün. Sora uygulamasıysa önümüzdeki aylarda çok benzer bir video sosyal içerik akışıyla kullanıma sunulacak. Kullanıcıların birlikte video üretmesine, üretilen içerikleri harmanlamasına imkân veren platformlar hakkında yapılan yorumlarsa adeta interneti ikiye böldü. Kimileri eğlenceli ve yaratıcı ortamlar olabileceğine inanırken, çoğunluksa dünyanın böyle bir şeye ihtiyacı olmadığını, yapay zekâ çöpü biriktirmekten ve sunuculara doğal çevreyi sömürtmekten başka işe yaramayacağını düşünüyor.

‘Bu içerikler inanılmaz derecede cezbedici’

Kaliforniya Lutheran Üniversitesi’nden siyaset bilimi profesörü Jose Marichal yapay zekânın toplumu nasıl yeniden şekillendirdiğini inceliyor. İnternet sitesi The Hill’e verdiği röportajında  “Bu içerikler inanılmaz derecede cezbedici. Çünkü aslında imkânsız olduklarını biliyorsunuz ama yine de gerçekmiş gibi görünüyorlar” diyor. İnsanın gördüğü videolarda olağanüstü bir durum olup olmadığını merak etmesini çok doğal bulan Marichal’a göre asıl tehlike bu tür içeriklerin dijital ortamı tümüyle ele geçirmesi. “Gerçekliğe -en azından- büyük oranda güvenebileceğimiz bir bilgi ortamına ihtiyacımız var. Kolektif anlamda nasıl yönetileceğimize dair mantıklı kararlar almak için buna muhtacız” diyor Marichal: “Aksi halde her şeye aşırı şüpheyle yaklaşırız ya da her şeye körü körüne inanırız.
O noktada ya manipüle edilen ya da manipüle eden oluruz ve bu bizi demokrasiden çok farklı bir yere götürür.”