Asimetrik itme mi uçağı denize sürükledi?

20 Ekim günü sabaha karşı Türk Hava Kargo şirketi ACT’ye ait TC-ACF Boeing 747-481 (BDSF) Dubai Al Maktum Havalimanı’ndan kalktı. Hong Kong’da deniz üzerine kurulu Chek Lap Kok Uluslararası Havalimanı’nda inişten hemen sonra hızla sola doğru savruldu. Deniz üzerine kurulu havalimanına uçak doğru yaklaşma ve doğru süratle iniş yapmıştı.

* Tekerlerini koyduğunda sürati 95 Knot ( saatte 175.9 km) civarındaydı. Uçağı ikinci pilot yani first officer Can Demir kullanıyordu. Kuzeyli piste inen pilot Can Demir bu uçaklarda tam 3 yıldır first officer olarak görev yapıyordu. Uçağın kaptan pilotu Attila Demir de yeni kaptan olmuştu.

* Uçuşla ilgili bir sorun yaşamadılar. Uçak boştu. Yani kargo yükü yoktu. Aslında hep söylenen 747 Jumbo uçağının boş yönetilmesi dolu halinden daha fazla dikkat isteyen bir işti. Bir başka tarafı ise bu kanat alanı çok büyük olan uçak, motorları havada dursa bile planör gibi uzun süzülme şansına sahipti. Yani hep boşunu kullanmak daha zordur denir.

ARAÇTAKİ 2 KİŞİ HAYATINI KAYBETTİ

* Uçak kuzeyli piste ilerlerken elbette hemen reverse’lerini açtı. Bu motor çıkış gücünü terse veren sistem frenleme sağlıyordu. Geleneksel olarak bütün uçak motorlarında bu sistem vardır. Uçak normalde 30 knot ( saatte 55 km sürat) sürate düşünce kaptan pilot kumandayı devralır ve taksiyi de o yapar. Ama uçak pistin bininci metresi civarında hızla sola kaydı ve servis yolu üzerindeki bir kontrol aracına çarptı. Denize uçan araçtaki iki görevli hayatlarını kaybettiler. 747 uçağındaki dört kişilik mürettebat ise parçalanan uçağın açılan ön kapısından kaydıraktan (Slide) inerek kurtarıldılar.

* İddialardan biri, kaptan pilotun daha fazla süratteyken sola doğru pist dışına kayma başlayınca uçağın kumandasını devraldığı ancak bu arada ikinci pilotun deneyimine güvenerek kumanda vermeye çalıştığı iddiaları var. İki pilotun aynı anda farklı kumanda verdikleri söylentilerinin doğrulanması ancak kara kutuların çözümünden sonra anlaşılacak. Kaptanın yeni kaptan olması, ikinci pilotun bu uçakta daha deneyimli olduğunun bilinmesi bu sorunu yaratmış olabilir.

3 NUMARALI MOTOR VE İDDİALAR

* Yıllarca birçok havayolunda uçtuktan sonra kargoya dönüştürülen bu dört motorlu uçakta 3 numaralı motorda açılan reverse sisteminin bir daha kapanmadığı belirlendi. Enkazda motorlar üzerinde yapılan çalışmada bu çıplak gözle de görüldü. Yani diğer motorlarda pilotun reverse kapatmasına cevap verilmiş ama 3 numaralı motorda reverse açık kalmıştı. Bu bir sistem arızası olarak öne çıkmıştı.

* Henüz kokpitteki sesleri kaydeden CVR (Cockpit Voice Recorder) ile uçağın uçuş verilerinin işlendiği FDR (Flight Data Recorder) çözümleri açıklanmadı. Ama yine de kazayla ilgili şu iddialar paketi ortaya çıktı:

* “20 Ekim’de Hong Kong Chek Lap Kok (HKG) Havalimanı’nda 07L pistine iniş sırasında denize düşen Emirates kargo adına uçan Türk ACT Havayolları’na ait Boeing 747-481 BDSF- TC-ACF tescilli(CN/LN 25645/979) uçağının enkazı çıkarıldı. 1 motorunun 58.090 lbre thrust (itme gücü) üreten GE CF6-80C2B1F’nn 3 numaralı motorunun thrust reverser (itme ters çevirme) kademeli kanatçıklarının açık olduğu görülmekte, ancak 4 numaralı motorda görülemediği kaydedildi. Bu tamamen doğrulanırsa, asimetrik itme nedeniyle uçağın sola dönerek pistten çıktığı anlaşılıyor” denildi.

* BBC, olayla ilgili soruşturma başlatıldığını ve mürettebata pistten çıkmaları için doğru talimatlar verildiği göz önüne alındığında, uçağın inişten sonraki rotasına özellikle dikkat edildiğini belirtiyor. Havalimanında ayrıca pilotların iniş pistinden aprona yönlendirilmesine yardımcı olacak tabelalar da bulunuyor. Flightradar24’ten alınan veriler, uçağın Hong Kong’un 07L pistinin hemen yarısında sola saptığını gösteriyor.

* İlk sonuç 3 numaralı motorda reverse kapanmadığı için frenlemeye devam etti. Farklı itme gücü sistem dengesini bozdu. Senkron farklılığı akışı allak bullak etti. Elbette havacılık kazalarında tek bir neden sonucu göstermeyebilir. Başka nedenlerde incelerek bir rapor beklenecek...

THY’NİN ÇİN’LE FİNANSAL İŞBİRLİĞİ BAŞARISI

Doç.Dr. Murat Şeker. Türk Hava Yolları Yönetim Kurulu, İcra Komitesi Üyesi ve Genel Müdür Mali Yardımcısı (CFO) büyük bir başarıya imza attı. Ve Bank of China’dan stratejik finansman sağladı.

Bu çok önemli finansman işlemini geçtiğimiz günlerde başarı ile tamamlandı.

Bank of China Türkiye A.Ş. koordinasyonunda gerçekleştirilen işlem kapsamında, 5 yıl vadeli ve 2.9 milyar Çin Yuanı (yaklaşık 412 milyon ABD Doları) tutarındaki kredi, havayolunun filo genişleme çalışmaları, büyüme planları, yeni tesis yatırımları ve İstanbul Havalimanı’ndaki altyapı projeleri gibi stratejik gelişim alanlarını destekleyecek.

Bank of China Macau şubesinin kredi sağlayıcısı olarak yer aldığı finansman, Türkiye ile Çin arasındaki finansal işbirliğini güçlendiren ve iki ülkenin uzun vadeli stratejik hedefleriyle uyumlu bir nitelik taşıyor. Doç. Dr. Murat Şeker, bu finansmanı şöyle değerlendirdi:

“Bu finansman, sadece bayrak taşıyıcımızın mali yapısını güçlendirmekle kalmayıp, Türkiye ile Çin arasındaki ekonomik ve kültürel bağların gelişimine de katkı sağlamaktadır. Gerçekleştirilen finansman işlemi, Türk Hava Yolları’nın uzun vadeli sürdürülebilirlik hedeflerini destekleyen yenilikçi ve çeşitlendirilmiş finansman çözümlerine yönelik stratejik vizyonunu bir kez daha ortaya koymaktadır.”

Öte yandan THY hiçbir zaman Türk bankalarından kredi kullanmıyor. CFO Doç. Dr. Murat Şeker’in ilişkileri ile uluslararası finans dünyasından her zaman uygun kredileri çok hızlı bulabiliyor.