Bursa’da dikkat çekici bir seçim sonucu

Üç büyük ili bir tarafa bırakırsak, özellikle Balıkesir, Antalya ve Adana’da ‘cumhur’ ve ‘millet’ ittifakları arasındaki güç dengesi birbirine yakın eşiklerde duruyordu. Keza Mersin’de CHP, İYİ Parti ve ‘cumhur ittifakı’ arasında çekişmeli bir üçlü yarış söz konusuydu.

Bu illerden Mersin, Antalya ve Adana’da seçimi CHP adayları kazandı. Balıkesir’de ittifaklar arasındaki seçimin galibi ise İYİ Parti adayının yaklaşık 1 puan farkla önüne geçen AK Parti adayı oldu.

Yazı dizisinde konu edilen iller arasında CHP ve ‘millet ittifakı’ açısından en zor görünen yer Bursa’ydı. CHP, Bursa’da dört dönemdir Nilüfer ilçesinin belediye başkanlığını yapan Mustafa Bozbey’i büyükşehir belediye başkan adayı göstererek önemli bir iddia ortaya koydu.

Diziyi hazırladığım sırada Bozbey gerçekten de etkili bir seçim kampanyası yürütüyordu. CHP Lideri Kemal Kılıçdaroğlu da Bursa’ya tam üç kez giderek Bozbey’in adaylığına kuvvetli bir destek verdi.

Buna karşılık Bursa’nın seçmen yapısı ‘millet ittifakı’ açısından çok da ümitvar bir tablo sunmuyordu. Yazımda Bozbey’in adaylığının Bursa’da yeni bir durum yarattığını, CHP’nin AK Parti’ye meydan okuduğunu, ancak yine de aradaki farkı kapatabilmesinin kolay gözükmediğini belirtmiştim.

Kazanan ‘cumhur ittifakı’ oldu, gelgelelim CHP adayının sandıkta elde ettiği sonuç bu seçimin Türkiye çapında en dikkat çekici performanslarından birine işaret etti. Bursa’daki seçim dinamikleri başlı başına bir değerlendirmeyi gerekli kılıyor.

*

Hemen başta belirtelim ki, Bursa AK Parti’nin başından beri büyük bir üstünlüğe sahip olduğu bir ilimiz. AK Parti’nin oyu 2007 sonrasında burada genellikle yüzde 45 ve üstünde seyretmiş. 24 Haziran 2018 seçimindeki oran yüzde 46.01. Kâğıt üstünde MHP’nin de yüzde 10.81’lik oyu eklendiğinde, ‘cumhur ittifakı’nın etkili bir şekilde işleyeceği varsayılan bir senaryoda AK Parti adayı Alinur Aktaş’ın çok zorlanmadan, hatta fark atarak kazanması beklenebilirdi. Ama öyle olmadı.

Geçen genel seçimde AK Parti’nin Bursa’da 871 bin dolayındaki oyuna karşılık, CHP’nin oyu yaklaşık 433 binle bunun neredeyse yarısı kadardı. ‘Millet ittifakı’ adayı Bozbey’in kazanabilmesi için bu oyu iki katına çıkartması gerekiyordu. Bu neredeyse oldu. Bozbey, yüzde 96.62 oranında bir artışla 851 bin oya çıktı. ‘Cumhur ittifakı’nı temsil eden AK Partili Aktaş ise ancak yüzde 3’lük bir artışla 898 bin oya gelebildi.

Bu tabloyu nasıl okumalıyız? Öncelikle bir önceki seçimde 204 bin oy almış olan MHP’nin tabanının blok olarak ittifak adayına yönelmediğini, azımsanmayacak bir bölümünün CHP adayını tercih ettiği anlaşılıyor.

İYİ Parti’nin (240 bin) ve HDP’nin (100 bin) oylarının blok bir şekilde CHP adayına yöneldiğini varsaydığımızda bile bu kabul CHP adayının sağladığı artışı açıklamaya yetmiyor. Mantıken MHP’den de bir kayma olduğunu kabul etmeliyiz. Daha sınırlı oranda da olsa AK Parti’den de CHP adayına bir miktar oy gittiği ileri sürülebilir. Bu yönüyle ‘cumhur ittifakı’ dinamiğinin Bursa’da kuvvetli bir şekilde işlemediği söylenebilir.

*

Bu noktada Bursa sonuçlarına bakarken değerlendirmeye katmamız gereken ve başka illerde de karşımıza çıkan önemli bir durum var: Katılım oranındaki düşüş...

Bir önceki 24 Haziran 2018 genel seçiminde Bursa’da 1 milyon 930 bin 43 seçmen (katılım yüzde 89.79) sandığa giderken, geçen pazar günü 1 milyon 869 bin 50 kişi (yüzde 85.82) oy kullanmıştır. Bursa’da yaklaşık 61 bin seçmen bu kez sandığa gitmemiştir. Bu bağlamda Bursa’daki kayıtlı seçmen sayısının geçen dokuz ay içinde 28 bin dolayında arttığını da hatırlatmalıyız.

Dolayısıyla ‘cumhur ittifakı’nın oy toplamının beklendiği oranda çıkmamasının gerisinde rol oynayan faktörlerden birini AK Parti tabanından dikkate değer oranında bir kitlenin oy kullanmamasıyla açıklayabiliriz.

Aslında bu durum geçen pazar günü Türkiye genelinde sandıklarda beliren genel bir yönelişin mikro ölçekteki bir yansımasıdır. Bir önceki seçimde Türkiye’de yüzde 88.18 olan katılım oranı 31 Mart’ta yüzde 84.67’ye düşmüştür. Seçmen bazında ifade edersek geçen yılki seçimde 49 milyon 664 bin 165 kişi oy kullanırken, pazar günü 48 milyon 340 bin 191 kişi oy kullanmıştır. Yaklaşık 1 milyon 324 bin kişi sandığa gitmemiştir.

Sandığa gitmeme, Türkiye genelindeki ‘cumhur ittifakı’ oylarında bir önceki seçime kıyasla ortaya çıkan, dünkü yazımızda konu ettiğimiz 2 milyon dolayındaki oy kaybının gerisindeki faktörlerden biri olarak kabul edilebilir.

*

Bursa özeline indiğimizde, kuşkusuz önemli bir sanayi altyapısına sahip olan, Türkiye’nin üçüncü büyük ihracatçısı konumundaki bu ilimizde son dönemde ekonomik koşullarda beliren olumsuzlukların seçim atmosferini ciddi bir şekilde etkilediğini söyleyebiliriz. Ancak bu kez zorlansa da, AK Parti belediye başkanlığını yine de CHP’ye bırakmamıştır. Bunu söylemekle birlikte, CHP adayı Mustafa Bozbey’in de kayda değer bir fark yarattığını teslim etmeliyiz.