“Taş devri taş kalmadığı için bitmedi”

Eylül ayında yine Putin “yapay zekâ konusunda kim lider olursa dünyayı onlar yönetecek” demişti. Çin şu anda yapay zekâda herkesi geride bırakmayı başardı. Ama yarış henüz başladı.

Bizim için şu anın sorusu, Türkiye’de üniversiteleri ve diğer araştırmacıları yapay zekâ ve blockchain gibi dijital ekonominin üzerine inşa edileceği temel teknolojiler konusunda çalışmaya ve yenilikler üretmeye nasıl motive edeceğimizdir.
 

FİNANS DÜNYASINI YENİDEN ŞEKİLLENDİRECEK TEKNOLOJİ

Küresel finans sistemi milyarlarca insana hizmet veriyor. Günde trilyonlarca dolarla çalışarak, 100 trilyon dolarlık küresel ekonominin sorunsuz bir şekilde işlemesini sağlıyor.

Dünyanın en kudretli endüstrisi. Hatta bazı teorilere göre, dışarıdan bakıldığında, dünyayı idare eden kişilerin dünyayı yönetmek için ellerinde bulundurdukları yegâne sistem.

Yakından bakıldığında gelin görün ki, süreçlerinde pek yeniliğe rastlanmayan ve kendi içinde çelişkilerle dolu bir alan. Bugün hala internet bankası olup da 1970’lerden kalma bilgisayar sistemleri ile çalışan bankalar var. Veya kahvenizi almak için kredi kartınızı POS cihazına okuttuğunuzda, o işlemin arka planda finalize olması bazen birkaç günü bulabiliyor.

Veya ülkeler arası para transferini düşünün. Zaten dijital olan paranın bir ülkeden, diğerine transferi üç günden başlayıp bir haftayı bulabiliyor. Bu transfer ciddi rakamlara mal olabiliyor. Unutmayalım ki bu paranın transferi sırasında bu paraya kimse ulaşamıyor ve kullanamıyor.

New York eyaletindeki para transferi ile ilgili kanuni düzenlemeler 1860’lara dayanıyor. Verinin kolay elde edilebildiği ve önemli olduğu böyle bir dönemde 1860’lardan kalma kanunlarla idare edilen bir finans dünyası var karşımızda.

Ekonomist Paul David’e göre yeni teknolojileri eski altyapının üzerine inşa etmek insanların hep yapageldiği bir şey. Endüstri 4.0 konusundaki yazılarımda belirttiğim gibi buhar makinaları ve elektrik kullanan üretim sistemleri yaklaşık 40 yıl beraber kullanıldı.  Tahmin edebileceğiniz gibi bu dönemde verimlilik düşüktü, zira her iki sistem de olması gerektiği şekilde kullanılmıyordu.

Finans dünyasındaki resimde çok farklı değil. Çünkü finans kendi uygulamalarında ciddi bir dönüşüm geçirmedi. Küresel finans dünyası aslında kocaman bir tekel. 2008 finansal krizi sonrasında Nobel ödüllü ekonomist Stiglitz, bankaların aldıkları ücretleri artırmak için ellerinden geleni artlarına koymadığını yazmıştı. Basit işlemler için istenen ücretlerin hiçbir şekilde açıklanamayacağını vurguluyordu.

Finans dünyasının tekelimsi doğasından dolayı kimse bu endüstrinin dönüştürülmesi ve iyileştirilmesi için motive de değil doğrusu.

Ancak bazen dünyada öyle kuvvetli rüzgarlar eser ki, kimse karşısında ayakta kalamaz. Dijital ekonominin ikinci dönemini inşa edecek olan blockchain teknolojisi işte bu çok kuvvetli rüzgarlardan biri.

Finans dünyasından bu rüzgârdan etkileneceklerine dair sinyalleri almaya başladık bile…

Geçtiğimiz hafta ABD’nin en büyük bankalarından Bank of America, SEC raporunda blockchain teknolojisinin yan ürünü olan dijital para birimlerinin kendi iş modeli için büyük risk taşıdığını belirtti.

Putin gerçekten çok güzel ifade ediyor durumu. Taş devri taş kalmadığı için bitmedi. Blockchain ve yapay zekâ gibi yeni teknolojiler önümüzdeki dönemde dijital ekonominin, finans başta olmak üzere, temel taşları olarak karşımıza çıkacak. O halde bu teknolojilerde rekabet edebilir duruma gelmenin yollarını bulmak gerekiyor.