Ev işi onların da işi

Tüm düzenimiz değişti. Sık sık yemek yapılıyor; herkes evde olduğu için odalar daha çok dağılıp kirleniyor. Hem bize destek olması hem de bazı konularda becerilerinin gelişmesi, sorumluluk alabilmesi için oğlumdan da ev işlerinin bir bölümünü yapmasını istedim.

Çocuk ve ergen terapisti Neslihan Gülten de pandemi döneminde çocukların psikolojik sağlığını korumak için ‘yeterlilik algılarını’ arttırmanın önemli olduğunu söylüyor. Bunun yollarından birinin de onları ev işlerine dahil etmek olduğunu vurguluyor. 

ABARTILI VE GENEL ÖVGÜDEN KAÇININ

Oğlum 7 yaşında olduğu için yatağını toplamak, sofranın kurulmasına yardım etmek, salatayı hazırlamak, nevresim takımını tek başına değiştiremese bile yastık kılıfını ve kirli havluları değiştirmek ona verdiğimiz işlerden bazıları. Elbette mutfağa da giriyor, birlikte üretiyoruz.

En sevdiğimiz şeylerin başında kek ve kurabiye pişirmek geliyor. Oğlum artık tek başına kek yapabilecek kadar pratik kazandı. Bu sorumlulukları yerine getirirken zaman zaman söylense de kendi başına yapabildiklerini gördüğünde, örneğin hazırladığı salatayı beğendiğimizi ya da kekin çok lezzetli olduğunu söylediğimizde mutlu olduğunu, bir şeyi tek başına başarmanın keyfini tattığını gözlemliyoruz. Bize yardımcı olduğu için de ayrıca ailenin, ekibin önemli bir parçası gibi hissediyor.

Gülten, ev işlerine yardım etmelerini rica etmek yerine çocuklarla evle ilgili sorumlulukları bölüşmek gerektiğini söylüyor: “Çocuklar verdiğimiz sorumlulukları yerine getirdiklerinde de onlara mutlaka tepkimizi bildirmeliyiz. ‘Ne güzel bir katkıda bulundun bu akşam yemeğine’ şeklinde bir karşılık aldıklarında gerçekten kendilerini yeterli hissetmeye başlayacaklardır.

Ama mesela odasını topladığında ‘Harika olmuş’ ya da ‘Muhteşem toplamışsın’ şeklinde genel ve abartılı cümlelerden kaçınmalıyız. ‘Yatak örtün çok düzgün serilmiş görünüyor, gerçekten emek ve zaman harcamışsın toplarken’ veya ‘Bugün evle ilgili tüm sorumluluklarını yerine getirdin. Gerçekten çabaladın, emek ve zaman harcadın’ gibi abartıdan uzak ancak yaptığı işin fayda sağladığını ve kendisinin takdir edildiğini hissettiren cümleler çocukları olumlu etkiliyor.”

Gülten, her yaş grubunun alabileceği sorumluluğun yaş ve motor gelişimine göre farklı olacağını da söylerken şöyle bir çerçeve çiziyor:

HANGİ YAŞTA HANGİ İŞLERİ YAPABİLİR?

 2-3 yaş grubu çocuklardan kendi oyuncaklarını toplamalarını, masaya dökülen sütü silmelerini isteyebiliriz. Yıkanmış temiz çorapları eşleştirmek hem ince motor hem de hafıza için oldukça yararlı bir aktivite aynı zamanda.

 4-5 yaş grubu çocuklardan bu sorumluluklara ek olarak yemek masasına peçetelik, tuzluk gibi eşyaları götürmesini ya da boyunun yetiştiği yerlerin tozunu almasını isteyebiliriz. Bu yaş grubu çocuklar çamaşırları asabilir. Havlu, yastık kılıfı gibi daha kolay katlanabilen parçaları katlayıp yerleştirmeye de yardımcı olabilirler. Mandal kullanmak ince motor gelişimine de katkıda bulunur.

 6-8 yaş grubu çocuklardan tüm ev işlerine ek olarak, elektrik süpürgesini kullanmasını, yerleri paspasla silmesini, yemeğin hazırlanmasına yardım edip katkıda bulunmasını, evde evcil hayvan besleniyorsa veya canlı bitkiler varsa onların bakım sorumluluğunu almasını, dolabındaki kıyafetleri katlamasını ve düzenlemesini isteyebiliriz.

 9-12 yaş grubu çocuklara alışveriş listesi hazırlama, market torbalarından çıkan ürünleri yerleştirme, bulaşık makinesini boşaltma veya kirli yerleştirme işlerini verebiliriz.

 12 yaş ve üzeri çocuklarsa balkon yıkayabilir, banyoyu temizleyebilir, basit tamir işleri yapabilir, yemek pişirebilir. Bu yaş grubundaki çocuklar daha kapsamlı ve karmaşık işlerde aktif olmaya hazırdır ve sizin görev vermenizi bekler.

LİSTE YAPACAĞINIZ BİR PANO ÇOK İŞİNİZE YARAR

Yapılacak ev işlerinin takibini kolaylaştırmak ve çocuğun dönüp baktığında kendini ‘yeterli’ hissetmesini sağlamak için erişebileceği bir yere pano asın. Tamamladıkları ev işlerinin üzerini çizmek çocuklara büyük bir zevk verir. Bu pano aynı zamanda yapmadıkları işlerin nasıl telafi edilebileceği ya da yapamadıkları işlerin sebeplerini konuşabilmeniz için zemin hazırlar.