Trafik sigortasında kriz kapıda

Başlığı görünce ve yazacaklarımı okuyunca eminim birileri, ‘yine mi trafik sigortası’ diyecektir. Maalesef yine trafik sigortası, çünkü konu 25 milyon sürücüyü yakından ilgilendiriyor. Felaket habercisi olmak istemem ama eğer bir şeyler yapılmazsa, yeni senenin başından itibaren trafik sigortasını toplumca konuşacağız.

Geçen, ‘Yeni senede trafik sigortasında fiyat artacak’ başlıklı yazımda konuya değindim. Okuyuculardan da, ‘ne yani fiyat artışını destekliyor musun?’ şeklinde çokça eleştiri aldım. Yazımda da söyledim, kimsenin avukatlığına soyunacak değilim ve ben de tüketiciyim. Elbette fiyat artsın istemem ama görünen o ki, durumu net anlatamamışım. Biraz daha detaylandırayım. Trafik sigortasında fiyat artışını kaçınılmaz hale getiren hususları başlıklar halinde alttaki tabloda paylaştım. Bence bu noktadan sonra fiyat artışından çok, tüketicileri üzmeyecek artışı tartışmamız gerekiyor.

Durum özetle şöyle. Sigorta şirketleri, bu yılın 9 aylık döneminde trafik sigortasında 897 milyon TL zarar açıkladı. Yine bu dönemde topladıkları her 100 liralık prim karşılığında 103 lira hasar ödedi. Yani şirketler aldıkları primin üzerinde, kendi ceplerinden hasarları ödemişler. Sene sonunda ise zararın 1 milyar liranın üzerine çıkacağı ve her 100 liralık prime 110 lira hasar ödeneceği tahmin ediliyor.

SORUN İTHAL YEDEK PARÇA

Zararın da birkaç nedeni var. Birincisi, kurdaki dalgalanmalar nedeniyle hasar onarımında kullanılan yedek parça fiyatlarındaki artış. Neden? Çünkü yedek parçanın tamamı neredeyse ithal ediliyor. Mesela, araştırma yapılmış, otomobillerde en büyük paya sahip 18 araç markasının onarımında kullanılan yedek parçalar için sigorta şirketlerinin ödediği tazminat yüzde 63 artmış. Trafik sigortasında zararın ikinci nedeni, pandemi nedeniyle tüketicilerin toplu taşıma yerine kendi araçlarını kullanması ve bundan dolayı kazalarda yaşanan artış ki, pandemi öncesi döneme kıyasla kazalarda iki katı artış yaşanıyor. Bunlar alta alta konduğunda sigortacıların hasar maliyetleri yüzde 30 oranında artmış ve kurdaki dalgalanma 11 milyar liraya yakın ilave maliyet getirmiş.

Peki, 2021’de, trafik sigortasında fiyat ne olmuş? Malum hem primi hem de her yıl primlerde yapılacak artış oranını Sigortacılık ve Özel Emeklilik Düzenleme ve Denetleme Kurumu (SEDDK) belirliyor. SEDDK, 2021 yılında şirketlere aylık yüzde 1, yıllık da yüzde 12 fiyat artış hakkı tanıdı. Buna karşın sigorta şirketleri ister rekabetten deyin ister pandemi döneminde tüketiciye destek deyin; bu yılın 11 aylık döneminde primleri sadece yüzde 4 oranında artırmışlar ki, bugün için ortalama prim, trafik sigortasında 721 lira. Özetle, yedek parça maliyetleri yüzde 63, hasar maliyeti yüzde 30 artarken, sigorta şirketlerine yüzde 12 oranında fiyat artışı hakkı tanınmasına karşın şirketler primlerini sadece yüzde 4 artırmış.

PRİM HASARA YETMEYECEK

Buraya kadar anlattıklarımız 2021 yılı içi geçerli. Asıl sorun yeni senede. 2022’de, SEDDK, şirketlere, primlerini aylık yüzde 1.25, yıllık da yüzde 15 artıma hakkı tanıdı. Bunu bir kenara koyalım. Yeni senede, 2021’den farklı ne olacak? Birincisi, asgari ücret yüzde 50 artırıldı. Bu ne demek? Sordum, öğrendim; asgari ücretteki yüzde 50 artış, şirketlerin ödeyecekleri tazminatlara birebir yansıyacak; bu bir. İkincisi, trafik sigortasının genel şartlarında değişikliğe gidildi ve şirketler artık hasar onarımlarında sadece orijinal yedek parça kullanabilecek. Buna ilave değer kaybı ve bedeni tazminatlarda da değişiklikler yapıldı. Bu değişikliklerin tamamı tüketici lehine ancak sigorta şirketlerinin maliyetlerini artıracak değişiklikler. Mesela, sadece son üç ayda sigorta şirketleri hasar onarımlarında kullanılan yedek parçalar için 3 milyar liranın üzerinde ödeme yapmışlar ki, kullanılan bu parçalar eşdeğer parça. Yeni senede artık eşdeğer parça kullanılamayıp, sadece ithal orijinal parça kullanılacağından şirketlerin ödeyecekleri tutar iki katına çıkacak.

BİR KERELİK ARTIŞ

Sigortacılar bir analiz yapmışlar, benimle de paylaştılar. Buna göre, yeni senede, yedek parça maliyeti bugünkü haliyle kalsa bile asgari ücretteki, enflasyondaki ve yeni düzenlemeden kaynaklı artış, trafik sigortasında hasar maliyetini minimumda yüzde 59 artıracak. Sigortacılarla da konuştum. Söyledikleri şu; ortada bir zarar ve bu zarar daha da artacak, sürdürülemez hale gelecek. Peki, ne olacak? Görünen o ki, 2022’de, yüzde 15’lik fiyat artışı, yüzde 59’luk hasar maliyetinin çok altında kalacak ve bugünkü 1 milyar liralık zarar korkunç boyuta çıkacak.

Beklenti ise, yıllık yüzde 15’lik artışın yanısıra, sene başında bir kereye mahsus belli oranda artırıma izin verilmesi. Bu ilk de olmaz. Geçmişte de trafik sigortasında benzer kriz yaşanmış ve 2018 yılında, sene başında, devlet, bir defaya mahsus yüzde 5 artış yapmıştı. Çok iyi hatırlıyorum, 2017 yılında şirketler trafik sigortasında 300 milyon liraya yakın zarar açıklamışlardı ve şirketlerin sermayesinin erimemesi için bir defaya mahsus fiyat artışına gidilmişti. Öğrendiğime göre de 2022’de benzer bir uygulamaya gidilecek.