Hakemler... Futbolu yönetemeyenlerin en kolay harcayabileceği insanlar...
Hedef tahtasına yerleştirilip sağlı sollu ok fırlatılanlar...
2000’lerin başında kariyerleri bir ömürlük iken, bir maçla biti rilme noktasına getirilenler...
Mahremlerinin de sızdırılmasıyla kurtlar sofrasının mezesi yapılanlar...
GÜVEN NEDEN YOK?
Kamuoyu ve kulüpler, ağır baskı altındaki hakemlerin ne denli güvensiz zeminde görev yaptığının farkında. TFF’lerin de arka çıkmamasıyla güçsüzleştiğini biliyorlar. Özgürlükleri tehdit edilen bu insanların ‘her şeyi yapabileceğini’ düşünebiliyorlar. Bu kısır döngüyü yok etmeye muktedir otorite de olmayınca, senaryo aynı: “Üzerimize oyun oynanıyor” diyen onlarca kulüp!
Sızdırılan seminer vakasının ardından hakem ve yardımcıların nabzını tuttum. Bir dokunduk, bin ah işittik. Duyduklarıma üzüldüm, sinirlendim, kaygılandım.
İşte hakemlerden satır başları:
‘Kol kırılır yen içinde kalır’ felsefesiyle yetiştirilen hakemler yine kaybeden taraf oldu.
Merkez Hakem Kurulu (MHK) seminerinin görüntülerini kim sızdırdı? Seminere katılan ‘olağan şüpheliler’ listesini inceleyelim:
- TFF Başkanı.
- MHK Başkanı ve üyeler.
- Eğitmenler.
- Hakemler.
- VAR/AVAR’lar.
- Hakem İşleri Müdürlüğü (Toplantıyı organize edenler).
· Ne güzeldi ilk 45!
· Hay aksi, pet su yağmaya başladı. Yıllardır da atılıyor. Passolig’i çıkaranlar, sorumsuzları temizleyemiyorsa kabahat benim mi?
· İki takımın rekabeti aşikar. Nice hakemler 90 dakikayı tamamladı. Sadece 2016’da Volkan Bayarslan’ın böğrüne tekme vurulunca Bülent Yıldırım tatil etmişti.
· Zaten TFF’ler ve MHK’ler ‘Aman masaya gelmesin’ ister, bize de hissettirirler.
· Üff, gerginlik artıyor. Sahi, güvenlik yeterli mi acaba? Kenara gidip bir konuşayım. Emniyet, valilik ve TFF, maçın önemini biliyordur değil mi?
· Hay Allah! Faul çalmıştım ki ceza alanına meşale atılmış! Fenerbahçeli İsmail sağ olsun dışarıya atıyor. Türk futbolunda meşale, olmazsa olmaz. Yanar, söner, devam ederiz.
· Bir dakika! Meşaleleri içeriye nasıl soktular ya?
· Off, küfür başladı! İlk 3 hafta 51 kulüp çirkin ve kötü tezahürattan PFDK’dan ceza yememiş miydi? Kökünü kurutmak isteyen var mı?
Soft penaltı... “VAR nasıl penaltı verdirmez!” “Bu kadarcık temasa penaltı mı olur!” “Vallahi aynı pozisyon, onlara verdi, bize vermedi!” “Bu penaltı İngiltere’de ça-lın-maz!” “Çekiyor işte, daha nasıl penaltı olacak!”
#KadıköydeKaraGece
#RamsParktaKaraGece
AĞIR BASKI VE KÖTÜ YÖNETiCiLiK
Ligde şampiyonluk yarışının odağı, her hafta sonu bu cümleler etrafında dolanıyor. Mücadeleyi saha dışına çıkaran açıklamalar ise “Yok artık” denilecek boyuta evrildi, çirkinleşti. Hem mevcut hem önceki federasyon döneminde hakemler üzerinde yaratılan ağır baskı ve kötü yöneticilik örnekleri tabloyu iyice vahimleştirdi. Kimi tecrübesiz, kimi mesleki melekelerden yoksun hakem kadrosunun Süper Lig’e taşınmasıyla vahamet çığ gibi büyüdü. Hakem eğitme/yetiştirme departmanında ise 2000-2023 arası MHK’yı 20 kez değiştirmek çözüm (!) zannedildi, kulüplere şirinlikten öteye gitmedi.
AVRUPA'NIN DEVLERi PENALTI FUKARASI
Peki, Avrupa’nın 5 büyük ligi ve Süper Lig’de şampiyonluk adaylarının penaltı karnesi ne durumda?
· Skandal-1: Valencia-Real Madrid maçı 2-2 seyrederken 7 dakika uzatma verildi. Uzatmanın da uzatması oynanırken Real köşe vuruşu kazandı. Modric’in ortasında arka direğe doğru giden topu alan Diaz yeniden ortalıyordu ki hakem Manzano düdüğü ağzına götürdü. Maç bitiriş ritüelindeki “üç üfleme”yi henüz tamamlamamıştı ki Bellignham kafayla topu ağlara gönderdi. Manzano “maçı bitirmiştim” diyerek gayet soğukkanlı tavırla golü geçersiz saydı. Bellingham, itirazları sonrası kırmızı kart gördü. Real Madrid Teknik Direktörü Ancelotti “Eşi benzeri görülmemiş bir durum. Söylenecek pek bir şey yok” derken, Marca gazetesi “Mestalla’da skandal”, AS gazetesi “Şampiyonluk skandalı” başlığını kullandı.
BAŞKAN HAKEMİN PEŞİNDEN KOŞTU
Skandal-2: Premier Lig’de Nottingham Forest-Liverpool maçındaki tek gol 90+9’da Nunez’den geldi ve Klopp’un takımı ideal 11’den uzak kadrosuyla şampiyonluk yürüyüşünü sürdürdü. Son anlar kaos doluydu. Top oyundayken Liverpoollu Konate’nin sakatlandığını gören hakem Paul Tierney müsabakayı durdurdu. Tedavinin ardından oyunu hakem atışıyla başlatmak için Liverpool kalecisi Kelleher’a topu bıraktı. Halbuki, oyun kuralları gereği, hakem oyunu durdurmadan önce top Nottinghamlı Hudson-Odoi’de olduğundan ona vermesi gerekirdi. Kaleci Kelleher oyunu başlattı. Atak kornerle sonuçlandı ve Nunez’in kafa golü geldi.
KIZGIN TARAFTARLARI OYUNCULAR DURDURDU
Son düdüğün ardından sahaya dalan ev sahibi takım taraftarını Nottinghamlı oyuncular durdurdu. Antrenör Steven Reid kırmızı kart gördü, başkan Evangelos Marinakis ise hakem odasına kadar Tierney’nin peşinden koştu, görevliler tarafından engellendi. Premier Lig’de Profesyonel Hakem Şirketi (PGMOL) Direktörü Howard Webb son 2 sezonda neredeyse 20 kez “skandal hata” nedeniyle pek çok kulüpden özür diledi. Bu hafta yaşanan ise bardağı iyice taşırdı.
BU HATALARIN BENZERİNDEN ALLAH HEPİMİZİ KORUSUN
1- La Liga’da son saniyede iptal edilen gol, herhangi bir sezonda Süper Lig’deki şampiyonluk adaylarından birinin maçında yaşansaydı, Ankaragücü Başkanı’nın ve şürekasının yumrukları/yerdeki tekmeleri hafif kalırdı. Vahim olaylara gebe olurdu. Sadece seyirci tepkisi değil, tünelde neler yaşanırdı tahayyül etmek zor değil.
2-
TFF, hakemin VAR tarafından izlemeye davet edildiği pozisyonların kayıtlarını sesli ve görüntülü olarak kamuoyu ile paylaşılması kararını aldı. Lakin VAR konusundaki kavganın temeli, VAR’ın neden müdahale etmediğine dair merak uyandıran pozisyonlar. Yoksa, VAR’ın müdahale ettiği ihlallerdeki gerekçeyi, hakem VAR monitöründe incelerken, ekrandaki tekrarlarında futbolseverler anlayabiliyor.
Bu uygulamaya Avrupa’da geçen tek ülke İspanya. LaLiga yönetimi, Ocak 2024’ten itibaren hakem-VAR konuşmalarının yayınlanması konusunda federasyonla anlaştı. Futbol kültürü, medenilik, seyirci profili ve yaklaşımı, saha içi oyuncu davranışları gibi temel konularda gayet iyi bir ligle kıyaslama yapmak hatalı olur. Zemini bozuk, ekonomisi kontrolsüz, seyircisi çirkin tezahürat uzmanı, başkanı hakem döven, oyuncusu hakemi aldatma bağımlısı bir zihniyet asla İspanya’da yok.
Kısacası, polislik yapıp sembolik ceza kesen değil, dünyanın izlediği ligi daha iyi hale getirmek için çalışan yönetim anlayışı var. Avrupa’nın diğer liglerinde de skandal kararların anlaşılamadığı spesifik durumlarda VAR kayıtları açıklandı (Premier Lig gibi). Hatta VAR’ın neden çağırmadığına dair örnekleri de paylaşarak.
KAYITLARI AÇIKLAMAK TEMEL SORUNLARA ÇARE Mi?
BU sezonun ilk 3 haftasında, hakem tartışmaları dahi başlamadan, çirkin ve kötü tezahürat, taraftar olayları, müsabaka talimatına aykırılıklar nedeniyle Süper Lig ve 1. Lig’den 51 kulübün ceza aldığı bir futbol iklimi olabilir mi? Sadece 3 haftada 2. kez ceza alan kulüpler oldu (Bakınız PFDK kararları). TFF’nin 8 kulübün zemini için uyarı vermesi dahi 26. haftayı buldu.
Sanıyor musunuz ki ligin kalan diliminde kulüplerin sahasını kapattırabilecekler? Önceki yıllarda da benzer manzaralar. Hal böyleyken yıllarca temel sorunların sümen altı edilerek, problemi sadece hakemmiş gibi yansıtan tepkilere TFF’lerin çanak tutmasıyla bugünlere geldik.
Sayın Mehmet Büyükekşi de göreve geldiğinden bu yana temel dertlere dokunan değil, hakem odaklı yaklaşımlarla dikkat çeken başkan profili gösterdi. Yapay zeka ataması, çift gözlemci, psikoteknik test, yabancı hakem/VAR, üniversite öğrenci anketi, özerk VAR kadrosu, hakemlere para cezası gibi dünyada benzeri olmayan uygulamalarla ‘güvensizliği’ pekiştiren uygulamalar yaptı. Pek çoğundan ‘U’ dönüşü yapıldı.
HAKEM MiLLETiNi ÇÖZEMEDİM BUYRUN SiZ ÇÖZÜN
İskoçya Futbol Federasyonu başkanlığında 2 Mart 2024 tarihinde Glasgow’da İFAB’ın 138. Yıllık Genel Toplantısı gerçekleşecek ve oyun kurallarındaki yeniliklere karar verilecek. İFAB’ın kuralları yapboz tahtasına çevirdiği ve Zihni Sinir tadında önerilerle gündeme gelmeye başladığı son 10-15 yıllık süreçte kutudan bu kez ne çıkacak endişeyle bekler olduk.
YiNE PENALTILAR VE ELLE OYNAMALAR
Her toplantının oyuncağı olan elle oynamalar ve penaltıyla ilgili değişiklikler yine kapıda. Lakin futbol dünyasının ana gündemi ‘mavi kart.’ Oyun kurallarında gençler, veteranlar, engelliler ve grassroots futbolunda ‘sin bins’ diye bilinen ve yıllardır var olan ‘bazı/tüm sarı kartlar için geçici oyun dışı bırakma cezası’nın en üst lig seviyelerinde de uygulanması planlanıyor. Hakemleri aldatmaya yönelik hareket yapan, aşırı itiraz eden veya kaba davranış sergileyen oyuncular 10 dakika saha kenarına gönderilecek. VAR geldiğinde ‘hakem hatası bitecek’ zannedilen futbol dünyasında yine subjektif tespitler nedeniyle tartışmalar artacak.
MAVi KART ETKiSi NASIL OLUR?
Konu gündeme ilk geldiğinde, abartılı itiraz ve aldatma kültürümüzü (!) düşünerek ‘ceza alacak oyunculara saha kenarında yer bulabilmek için yedek kulübelerinin yanına 2+1 ev gerekir’ diye yazmıştım. Yüzüne darbe gelmediği halde sahtekârlık yapan oyuncuların olmadığı, otoritenin başarılı yaptırımlarla yönettiği İngiltere ve Almanya gibi ülkelerden de mavi karta tepkiler geldi. Başta Jürgen Klopp ve Ange Postecoglou olmak üzere teknik direktörlerin de eleştirdiği mavi kart sisteminin ilk akla gelen artı ve eksileri neler olabilir?
ARTILAR:
Takımını yalnız bırakacak oyuncuların olası kötü sonuçlarda ana hedef haline gelmesi, gelecekte caydırıcılık açısından etkili olabilir.
Puan kaybının öznesi olmak, kronik itiraz hastası oyuncularda mahcubiyet yaratabilir. · Basit bir taç kararına bile itiraz eden oyuncu profilinden kurtulmak adına destekleyici olabilir.
Futbolu yönetenler, 2018 Dünya Kupası’nda %99 doğruluk payına ulaşan başarılı uygulamaları görünce, “VAR gelecek, hakem hatası bitecek” hevesiyle yola koyulmuştu. Ancak her ligde farklı standartlarda uygulanınca ortalık karıştı. Hakem kararlarının bir yorum, değerlendirme, bakış açısı ve de hakem kalitesi/ yeteneği olduğu gerçeği ne yazık ki göz ardı edildi. Sıfır hata beklentisi gibi ütopik bir hedefe kilitlenildi. Belçika’da yaşanan son gelişme, futbolu yönetenlerin artık çığrından çıktığının ispatı oldu:
AVRUPA’NIN TAM GÖBEĞiNDE OLUNCA...
22 Aralık 2023’teki Anderlecht-Genk (2-1) maçının, VAR’ın yaptığı hata nedeniyle tekrar oynatılmasına karar verildi. Doğuya uzandıkça saha dışı faktörlerin etkisiyle “Yok artık” denebilecek bazı kararlar bizleri şaşırtmayabiliyor ancak Avrupa’nın göbeğindeki bir ülkede böyle bir kararın çıkması şaşırtıcı. Anderlecht kalecisi Kasper Schmeichel, 23. dakikada skor 0-0 iken Bryan Heynan’ın penaltısını kurtarmış, dönen topu Genk forveti Yira Sor tamamlayarak golü atmıştı. Ancak VAR koltuğundaki Jan Boterberg, Sor’un penaltı vuruşu esnasında çizgi ihlali yaptığını hakeme bildirerek, Anderlecht lehine endirekt serbest vuruşla oyunu başlattırmıştı.
PENALTI TEKRAR EDiLSiN DEDiLER
Genk Kulübü, penaltı vuruşu esnasında sadece kendi oyuncularının değil, rakip takım oyuncularının da çizgi ihlali yaptığını, penaltının tekrar edilmesi gerektiğini belirterek itirazda bulundu. Belçika Hakem Kurulu’ndan ret yanıtı alsalar da itirazlarını yinelediler ve nihayetinde Futbol Federasyonu, karşılaşmanın tekrar oynanmasına karar verdi!
EDERASYONUN iŞGÜZARLIĞI
Kısacası tamamen VAR’ın hatası olan bir uygulama. Yani bir hakem hatası. Hal böyleyken, Belçika Futbol Federasyonu bundan sonraki tüm VAR hatalarında maçların tekrarı için emsal karara çanak tutmuş oldu. Premier Lig’deki gibi asisti yapan bariz ofsayttaki oyuncudan çizgi çekilmesinin unutulması veya yanlış oyuncudan çizgi çekilmesi gibi durumlar demek ki Belçika’da yaşansa maçların hepsi tekrar edilecek! Akıl alır gibi değil.
HAKEM HANGiSiNE BAKACAK?
