Süreç hızlanırken el yükseltmeye çalışanlar ve zemini kayganlaştıranlar kim

ABD Başkanı Trump’ın İsrail Başbakanı’na karşı kameraların önündeki net tutumu ve ABD’nin Suriye sahasında asker sayısını da azaltmaya başlaması kritik gelişmelerdi. Ancak son günlerde yaşanan bazı gelişmeler, özellikle de Barzani’ye yakın ENKS ile PYD/YPG’nin düzenlediği konferansta ‘federatif Suriye’ ifadesinin kullanılması sahadaki dengeleri bir kez daha hareketlendirdi. Suriye Hükümeti de Türkiye de tepkisini ve beklentisini net bir şekilde ortaya koydu. Rahatsızlık yaratan ifadeleri şöyle özetlemek mümkün:

- Kürt bölgelerinin federal bir Suriye çatısı altında bütünleşik bir siyasi ve idari birim olarak birleştirilmesi.

- Suriye yönetim sistemi, iki meclisli bir parlamenter sistem olmalıdır. Ayrıca Adem-i Merkeziyetçi bir sistem çerçevesinde bölgesel konseylere dayanmalıdır.

SURİYE’NİN DURUŞU: AÇIKLAMA VE EYLEMLER YAPILAN ANLAŞMAYA TERS

Şam yönetimi de Kürtlerin federasyon taleplerine soğuk. Ahmed Şara yönetimi, ülkenin bölünmesini istemiyor. Yapılan açıklamada;

“- Federal yapı ya da özerk yönetimleri reddettikleri,

- SDG kontrolündeki bölgelerde devlet kurumlarının çalışmalarının aksatılmaması gerektiği,

- SDG’nin Suriye’nin kuzeydoğusunda tek başına karar alamayacağı,

- SDG liderlerinin federalizme yönelik açıklama ve eylemlerinin Suriye Hükümeti ile yapılan anlaşmaya ters olduğu,

- Tek bir Suriye Devleti çatısı altında Kürtlerin haklarının tam vatandaşlığa dayalı olarak güvence altına alınacağı,

- Suriye’nin birliği, topraklarının ve halkının bütünlüğünün kırmızı çizgi olduğu” belirtildi.

TÜRKİYE’NİN UYARISI: PKK SİSTEMDEN ÇIKACAKTIR

Türkiye, Kürtlerin “federatif yapı” talebini son derece riskli görüyor. PKK’nın Suriye kolu olan PYD/YPG’nin fiili meşruiyet kazanması Türkiye’nin sınır güvenliğini doğrudan tehdit edeceği gibi, terör koridoru ve devletçiğinin önünü açar. Suriye’de federal bir Kürt yapısı kurulursa, bu model Irak’ın kuzeyindeki Kürdistan Bölgesel Yönetimi’ne benzer bir yapı oluşturur. Uzun vadede Türkiye’nin güney sınırı boyunca kesintisiz bir Kürt kuşağı oluşabilir. Bu yapı, başta ABD olmak üzere Batılı aktörlerin desteğiyle zamanla “bağımsızlık” söylemine evrilebilir. Türkiye için bu kabul edilemez bir senaryo. Bu nedenle terörü kaynağında kurutma politikasını yıllarca uygulayan Türkiye, tam da yeni bir süreç başlamış ve hız kazanmışken son gelişmelerin ardından çok net uyarıda bulundu. Dışişleri Bakanı Hakan Fidan şu mesajları verdi:

“- Suriye’nin toprak bütünlüğünü hedef alan hiçbir girişimi kabul etmiyoruz, egemenliğini zedeleyecek olan hiçbir girişimi kabul etmiyoruz.

- Suriye’deki terör örgütlerini devam ettirecek hiçbir girişimi kabul etmiyoruz.

- Suriye Anayasası’nın tüm inanç gruplarına eşit ortam sağladığı zemini görmek istiyoruz.

- YPG ve Suriye’deki yönetim arasında geçtiğimiz aylarda imzalanan anlaşmanın hayata geçmesini bekliyoruz.

- PKK’nın örgüt olarak yapılan çağrıya bir an önce olumlu cevap vermesini, silahları bırakmasını ve bölgemizde normale dönüşün önünde engel olmaktan çıkmasını bekliyoruz.

- DEAŞ nasıl sistemden çıktıysa PKK da sistemden çıkacaktır. Ya kendi isteğiyle barış ve sulh içerisinde çıkacak. Ya da başka türlü çıkacak.”

RİSKLER

Dışişleri Bakanı Hakan Fidan’ın son cümlesi özellikle dikkat çekici. Eğer federasyon ısrarı sürerse ya da örgüt aldığı karardan vazgeçerse Türkiye sınır güvenliğini sağlamak için Suriye’nin kuzeyine yeni bir operasyon düzenleyebilir.

- ABD askerini çekmeye başladı, son dönemde örgüte herhangi bir sevkiyat da yapmıyor. Hatta bölgedeki yeni politikasının mesajını örgüte net bir biçimde vererek Suriye Hükümeti ile anlaşmayı desteklediğini söyleyebiliriz. Süreçte bu açık tavrın devam etmesi kritik önemde.

- Suriye’de barış sürecinin tıkanmaması da gerekiyor. Kürt meselesi çözülmezse Suriye’nin genel anlamda siyasi birliğe ulaşması da zorlaşır. Bu durum ülkeyi kalıcı bir bölünme tehdidiyle karşı karşıya bırakır.

SONUÇ

Önümüzdeki günler kritik ve tarihi anlara gebe... Eğer, Şam ve ENKS arasında bir uzlaşı sağlanırsa Suriye’nin kuzeyinde Türkiye’nin de desteklediği bir siyasi çözüm zemini oluşabilir. Ancak PYD ve müttefiklerinin federasyon ısrarı devam ederse yeni bir kriz dalgası kaçınılmaz olabilir.

- Türkiye açısından mesele açık: Suriye’nin toprak bütünlüğü ve PKK bağlantılı yapının tasfiyesi kırmızı çizgidir. Bu hedefe ulaşmak için diplomasi, askeri caydırıcılık ve uluslararası baskı kanalları birlikte kullanılacaktır. Ankara’ya göre Suriye’nin kuzeyinde oluşacak her yapı, sadece Suriye’yi değil doğrudan Türkiye’nin ulusal güvenliğini de şekillendirecek.

- Ankara, örgütün kendini tasfiye etmesini ve YPG ile Şam Hükümeti arasındaki anlaşmanın bir an önce hayata geçirilmesini istiyor.

- Süreci uzatacak, el yükseltecek ya da bölgedeki bazı aktörlerin zemini kayganlaştırmasına neden olacak oldubittilere karşı gelişmeler hassasiyetle takip ediliyor.