Akıllı füzelerin beynine girdik! Gökdoğan ve Bozdoğan’da testler bitmek üzere

- Yerli ve milli teknolojide en önemli adımlardan biri daha atıldı. Türkiye, süpersonik füzeler Gökdoğan ve Bozdağan’ın testlerini tamamlamak üzere. Yani ses duvarını aşan füzeler...

SÜPERSONİK FÜZELER BU YIL ENVANTERDE

TÜBİTAK SAGE tarafından geliştirilmekte olan bu füzeler, Türkiye’nin ilk milli havadan havaya füzesi olması yanında, ilk aktif radar arayıcı başlıklı füzeleri. 1200 personeli olan SAGE’de hedef bu yıl içinde iki füzenin de Türk Silahlı Kuvvetleri’nin envanterine girmesi. TÜBİTAK SAGE Müdürü Gürcan Okumuş, iki süpersonik füzeyle ilgili şu bilgileri paylaştı:

TÜBİTAK SAGE Müdürü Gürcan Okumuş

• Gökdoğan ve Bozdoğan füzelerinin uçaktan atış testleri tamamlanmak üzere.
• Füzeler, 2023 yılında envantere girecek. İlk etapta prototip teslimatları yapılacak, akabinde düşük ölçekli ilk üretim planlanıyor.
• BOZDOĞAN füzesi 25+ kilometre menzile sahip, sesin 4 katı hıza çıkabiliyor.
• GÖKDOĞAN füzesi 65+ kilometre menzile sahip, o da sesin 4 katı hıza çıkabiliyor.
• BOZDOĞAN görüş içi hava hava füzesi. Yani kısa/orta menzildeki hedeflere karşı kullanılan ve atılmadan önce kızılötesi arayıcı başlığı ile kilitlenerek hedefini etkisiz hale getiren yüksek manevra kabiliyetli.
• GÖKDOĞAN görüş ötesi hava hava füzesi. Görüş ötesi füzeler, genellikle orta/uzun menzildeki hedeflere karşı kullanılan ve son safhada aktif radar arayıcı başlık ile kilitlenerek, etkinlik sağlayan füzeler.

YÜKSEK ISIYA DAYANIKLI MALZEME ÜRETİLİYOR

Sevgili okurlarım;

Süpersonik füzeler ses duvarını aştıkları ve süpersonik uçuş gerçekleştirdikleri için güçlü motora ihtiyaç duyarlar. Aynı zamanda artan hava sürüklenmesi nedeniyle süpersonik hızlarda seyreden hava araçlarının dış yüzeyleri sürekli ısınır. Bu nedenle özel ve gelişmiş malzemeler kullanılmaktadır. TÜBİTAK SAGE ısıya dayanıklı yüzeyler üretiyor, bir yandan da ramjet motor denilen özel motorla ilgili çalışmalarını sürdürüyor:

• TÜBİTAK SAGE’de yüksek hıza sahip füzelerde karşılaşılan aerodinamik ısınma gibi yüzey ısınma problemlerini ortadan kaldırmak için uzun zamandır çalışmalar yapılıyor.
• Özellikle, yüksek sıcaklığa dayanıklı kompozit kaplamalar, ablatif özellikleri sayesinde füzelerde karşılaşılan ısınmanın etkisini en aza indirgiyor.
• Bu çalışmalarda kullanılan malzemelerin ve proseslerin tümü TÜBİTAK SAGE’de geliştirildi ve yurtdışına bağlı olmaksızın TÜBİTAK SAGE’de üretilebilmekte.
• 2018 yılında başlayan faaliyetler kapsamında değişik büyüklüklerdeki süpersonik füzeler için ramjet motor prototipleri üretildi ve üretilen prototiplerle yer testleri yapıldı.
• Ramjet motor teknolojisi (özellikle entegre roket ramjet itki sistemi teknolojisi) sesüstü hızlarda seyir yeteneğine sahip taktik füze sistemlerinin geliştirilmesi yolunda en önemli teknolojik engel olarak tanımlandı ve bu tür füzelerin geliştirilmesine başlanmadan önce bu teknolojik engelin ortadan kaldırılması planlandı.
• Bu motorların geliştirilmesi, üretimi ve testleri ile sesüstü hızlarda seyir eden füze sistemlerinde kullanılabilecek motorların geliştirilmesinde aerotermodinamik, malzeme, yakıt besleme gibi alanlardaki teknolojik engellerin birçoğu ortadan kaldırıldı.
• Ramjet motor geliştirilmesindeki amaç halen devam eden yakın gelecekte planlanan sesüstü seyir yeteneğine sahip füzelere itki sağlayacak jet motorlarının geliştirilmesi.

KABİNLERDE ÖZEL TESTLER

Hava-hava ve hava füzeleri, seyir füzeleri, İHA mühimmatları başta olmak üzere TÜBİTAK SAGE’de üretilen her ürün bir dizi testten geçiyor. Çok büyük bir alanda, özel malzemelerden yapılmış kapalı kabinlerde füzeler düşük basınç, yüksek ve düşük sıcaklık, sıcaklık şoku, kum ve toz, titreşim ve şok, buzlandırma, dondurucu ve yağmur gibi bir dizi teste tabi tutuluyor. Sadece bunlar değil tüm hava araçları aynı zamanda trisonik rüzgâr tüneline sokuluyor. Türkiye’nin sesaltı hızlarda çalışan tünelleri mevcut. Ancak ses geçiş ve üstü hızlarda ise dışa bağımlılık sürüyor. 2020 yılı sonunda Yüksek Hızlı Rüzgâr Tüneli Projesi’ne  başlanıldı. Gürcan Okumuş 2024’de hizmete girmesi planlanan tüneli anlattı:

TRİSONİK RÜZGÂR TÜNELİ

• Tünelimize TÜBİTAK SAGE Trisonik Tüneli –TSTT adını verdik. TSTT, en düşük olarak ses hızının 0.2 katıyla (0.2 mach), en yüksek olarak süpersonik hızlarda, sesaltı, ses geçiş ve sesüstü hızlarda yüksek hassasiyetle aerodinamik veri türetmemize izin verecek üflemeli tipte bir rüzgâr tüneli.
• Test odası 1.5m x 1.5m boyutlarında, bu boyutta üflemeli tipte sadece 2 tünel daha var dünyada, bizimki üçüncü olacak.

İLK ÜFLEME 2024’TE

• Dünyanın en gelişmiş tüneli olacağını söyleyebiliriz. Tünelin tüm aerodinamik ve mekanik ekipmanlarının tasarımları tamamlandı.
• Kompresör ve Hava Koşullandırma Sistemi için Fabrika Kabul Testleri’ne önümüzdeki ay içerisinde başlayacağız. Arazideki altyapılarımızın taşınması ve ihtiyaç duyulan elektriğin getirilmesi çalışmalarında sona gelindi.
• Tünelin ilk üflemesinin 2024 yılı sonunda yapılmasını ve kalifikasyonun ardından hizmete girmesini hedefliyoruz.

HİPERSONİKLER ÇOK YAKINDA...

Sevgili okurlarım;

Patlatma testleri de yine TÜBİTAK SAGE’nin geniş arazisinde özel bir alanda gerçekleştiriliyor. Arazi ne kadar büyük de olsa, personel patlama testlerinden önce uyarılıyor. Dünyada bazı ülkeler hipersonik füze üretimine geçti. Peki Türkiye’de çalışmalar ne aşamada? Cevabı Gürcan Okumuş veriyor:

• Halihazırda hipersonik füze sistemlerinin geliştirilmesinde en büyük zorluk olarak değerlendirilen itki sistemleri (Scramjet) üzerine TÜBİTAK SAGE bünyesinde çalışmalara geçtiğimiz yıllarda başlandı.
• Geldiğimiz aşama itibarıyla laboratuvar seviyesinde deneme motorlarının geliştirme ve test faaliyetleri devam ediyor.
• Ek olarak hipersonik füze sistemlerinde ihtiyaç duyulan yüksek sıcaklığa dayanıklı seramik malzemeler, nano katkılı kompozit malzemeler, yalıtım ve kaplama teknolojileriyle (termal bariyer, ablatif gibi kaplamalar) ilgili çalışmalar yürütülüyor.

BUGÜNE KADAR NELER YAPILDI

• Genel maksat bombaları havadan karaya akıllı ve hassas vuruş kabiliyetine sahip güdümlü mühimmatlar haline getirildi.
• Yeni nesil güdüm kitleri yani sabit ve hareketli hedeflere karşı tüm hava koşullarında gece- gündüz çoklu atım kabiliyetine sahip kitler yapıldı.
• Yerüstü özellikle yeraltındaki hedeflere karşı kullanılmak üzere tasarlanan sığınak delici özelliklere sahip mühimmatlar üretildi.
• Termobraik bombalar yani kapalı alanda yüksek basınç ve sıcaklık etkisine sahip bombalar geliştirildi.
• Kuzgun, Kayı, Bozok isimleriyle bilinen çoklu kullanıma uygun yüksek vuruş hassasiyetine sahip İHA’lardan atılan mühimmatlar yapıldı.
• SOM Seyir Füzesi, yani Türkiye’nin ilk milli seyir füzesi üretildi.
• ISIL Pil, tüm savunma sanayisi, havacılık ve uzay sistemlerinde temel güç kaynağı olarak kullanılıyor. 40 üzeri farklı tipte tasarımı bulunan ISIL Pil tamamen yerli ve milli üretim.
• Piroteknik aygıtlar denilen ateşleyici kapsüller, pim çekiciler, pim iticiler, perde geçişli ateşleyiciler gibi ürünler.
• Navigasyon birimleri platform ve sistemlerin seyrüsefer güdüm ve kontrol ihtiyaçlarını karşılamak amacıyla tamamen yerli ve milli geliştirilen ürünler.

BEN NE DİYORUM

Savunma sanayisinde Türkiye büyük bir yol katetti. Bunda Türkiye’ye kimi zaman doğrudan kimi zaman ise üstü kapalı uygulanan ambargolar etkili oldu. Patriot satılmayan Türkiye, S-400’ü tercih edince bile sorun çıktı. Sonuçta kötü komşu insanı ev sahibi yapar. Türkiye kendi hava savunma sistemi üzerinde de çalışmaları sürdürüyor. Yerli üretim hava savunma sisteminde testler yapılıyor. Bu yılın sonunda birinci fazın, gelecek yıl ise ikinci fazın kurulması hedefleniyor. Katmanlı hava savunma sisteminin 2025-2026 yıllarına kadar önemli ölçekte bir seviyeye getirilmesi amaçlanıyor. Tüm bu üretim ve teknoloji bandının arkasında genç, pırıl pırıl beyinler var. Gece gündüz demeden çalışıyorlar. Onların başka ülkelere gitmemeleri için Türkiye ve yetkililer elinden geleni yapmalıdır.

KATKIDA BULUNANLAR

Sayfa Editörü: Şebnem Nuraydın

Fotoğraflar: Rıza Özel

Foto Editörü: Uğur Yurdakul

Tasarım ve Uygulama: Selma Songül Zengin