5 taraf açısından Gazze planı

1- GAZZE YIKILDI AMA TESLİM OLMADI

İsrail, Gazze’yi işgal ya da ilhak etmeyecek. Planın 16. Maddesi böyle. Gazze harap olduktan, insanlar katledildikten sonra ne anlamı var diye sorulabilir. Ama bu cümle aynı zamanda İsrail’in sonsuz görünen Amerikan desteğine karşı dünyadaki yalnızlığının karşılığıdır.

Hem Filistinliler hem Gazze için ses veren, hükümetlerini eyleme çağıran dünya halkları için küçük de olsa bir zaferdir.

Anlaşmaya göre Hamas’ın kabulü halinde Gazze’de akan kanı durdurmak için ilk hamlenin İsrail tarafından yapılması gerekiyor. İsrail askeri ateşi kesecek ve belirlenen bölgeye çekilecek.

2- HAMAS’A YA TASFİYE YA SÜRGÜN

20 maddelik planda Hamas’a Gazze’nin geleceğinde ne askeri ne siyasi bir rol imkânı tanınıyor.

İsrail’in anlaşmayı kabulünden 72 saat içinde Hamas, bütün rehineleri iade edecek. Sonra da kendini feshedecek.

Silah bırakanlar için af ilan edilecek, Gazze’den ayrılmak isteyenler kendilerini kabul eden ülkelere gidecek.

Trump önceki günkü basın toplantısında “Hamas kabul etmezse, Bibi gereğini yapacak” diyerek durumu özetledi. Bunun bir davetten çok tehdit olduğu ortada. Sadece Hamas için değil, aynı zamanda Gazze için.

3- NETANYAHU İÇİN SİYASİ İKBAL GARANTİSİ

Önceki günkü toplantıda Katar’da yapılan saldırı için yarım ağızla da olsa özür dileyen, Katar emirini aramak zorunda kalan Netanyahu için bu anlaşma siyasi bir ikbal meselesi.

İçinde bulunduğu aşırı-sağ koalisyon hükümetinin diğer üyeleri bu anlaşmayı muhtemelen bir yenilgi sayacak. Nihayetinde plan İsrail’in Gazze’yi alamayacağını öngörüyor.

Ama plan öngörüldüğü şekilde uygulanırsa, Netanyahu için önümüzdeki sene yapılacak seçimlere “Rehineleri getiren adam” olarak girme şansı verecek.

Böylece yeniden seçilme ihtimalinden bahsedilebilir. Zira Uluslararası Savaş Suçları Mahkemesi tarafından hakkında tutuklama kararı olan Netanyahu’nun içeride de tek kurtuluşu yeniden seçilebilmek.

4- BLAİR, TEKNOKRATLAR VE BÖLGE ÜLKELERİ

İlginçtir, planda sadece iki siyasetçinin ismi zikrediliyor. Biri Donald Trump diğeri Tony Blair. Gazze’de kamu hizmetleri “apolitik” bir Filistin heyeti tarafından yürütülecek. Trump’ın başkanlığında Blair’in de bulunacağı bir Barış Kurulu denetim yapacak.

Açıkçası bölgedeki insanlar açısından Blair ve barış kelimelerinin aynı cümlede geçmesi kulağa inandırıcı gelmeyebilir.  

Mekanizmanın nasıl işleyeceği net değil.

Trump’ın geçen hafta bölge ülkeleri liderleriyle yaptığı toplantıdan da anlaşıldığı üzere Türkiye’nin bu aşamada aktif rol üstlenmesi beklenebilir.

5- TRUMP İÇİN BİR TAŞLA İKİ KUŞ

Bu plan Trump için birden fazla amaca hizmet ediyor.

Her şeyden önce “Ortadoğu’ya barış getiren lider” olarak bir gurur meselesi haline getirdiği Nobel Barış Ödülü’ne kavuşabilir. Tabii bu imaj Amerikan iç siyasetinde de kendisine büyük bir prestij getirecektir.

Aynı zamanda Gazze’nin yeniden inşası için kendini başkan olarak atadığı bir Barış Kurulu’nun işleri yöneteceği düşünüldüğünde işin ekonomik boyutu öne çıkıyor.

Ayrıca plandan anlaşıldığı kadarıyla ABD, Irak’ın işgali sonrası Kuzey Irak’ta uygulamaya çalışıp tam başaramadığı Amerikan ekonomik pazarı fikrini Gazze de tekrar deneyecek.

CEVAPSIZ SORULAR

Plan metninde Hamas’a rehineleri bırakması için tanınan 72 saat dışında net bir zaman çizelgesi yok. “Taraflar anlaşırsa çatışma hemen bitecek” denmesine rağmen İsrail’in çekilmesine dair bir takvim yok. Esir takası için de aynı durum geçerli. Bu belirsizlik sahadaki gelişmeleri etkileyebilir.

Gazze’nin yönetimine ilişkin de büyük bir soru işareti var. Hamas yok ama mevcut Filistin yönetimi Gazze’yi devralabilecek mi?  Plan öyle söylüyor ama Netanyahu basın toplantısında Trump’ın yanında “Gazze, Hamas ya da Filistin Yönetimi tarafından yönetilmeyecek” dedi.

Filistin’e devlet olma hakkı veriliyor mu? Bir ihtimalden bahsediliyor ama net olarak bir Filistin Devleti kurulacağı söylenmiyor.

Planın en muğlak noktalardan biri bölgede kurulması planlanan Uluslararası İstikrar Gücü (ISF).

Bu birimde ABD, Arap ve uluslararası ortakların bulunması öngörülüyor. ISF hem Filistinli polis güçlerini eğitecek hem İsrail-Mısır sınırını denetleyecek. İsrail ordusu çekildiği bölgeleri ISF’e bırakacak.

Ama terör tehdidi tamamen bertaraf edilene kadar İsrail askerleri geçici bir güvenlik şeridinde kalabilecek. İşte plan tam bu noktada yeni potansiyel çatışmalar için büyük bir boşluk bırakıyor.