Gençlerde kanser vakaları neden artıyor
Gençlerde kanser vakaları artıyor. Araştırma, ABD Kanser Derneği tarafından 2010- 2019 yılları arasında 15 ila 49 yaş aralığında teşhis edilen, 2 milyondan fazla kanser hastası arasında yapıldı, dünyanın saygın bilim dergilerinden JAMA’da da yayımlandı. 5-10 yıl öncesine kadar, daha çok 40-50’li yaşlarla ilişkilendirilen meme, akciğer ve kalın bağırsak gibi kanser türlerinin son yıllarda 20-30’lu yaşlarda daha sık görülmeye başlandığı tespit edildi. Meme kanseri atlatan bir ‘survivor’ olarak ekim ayının, “Meme Kanseri Farkındalık Ayı” olduğunu da hatırlatarak, şunu sormak isterim: “Gençlerde kanser vakaları neden artıyor?”
SAĞLIKLI YAŞAM VE DÜZENLİ TARAMALAR KANSER RİSKİNİ YARI YARIYA AZALTIYOR
Meme kanserine bağlı ölümler geçtiğimiz 30 yılda yarıdan fazla azaldı. Yani “Kanser eşittir ölüm” demek değil artık. Aynı şekilde diğer kanser türlerinde de aşılar, akıllı ilaçlar, immünoterapi tedaviler ve yeni bilimsel çalışmalar neticesinde sağ kalım ya artmakta ya da süresi uzamakta.
Fakat çalışmalar şunu da gösteriyor ki meme kanseri başta, (50’den önce yakalanma oranı, yıl başına, yüzde 1.4 arttı) akciğer, kalın bağırsak gibi 14 kanser türünde genç yaş grubunda artış var. Önemli bir not düşeyim; kanser vakalarının gençler arasında istatiksel olarak artış göstermesinin nedenlerinden birinin de tanı koyabilmek, yani gelişmiş görüntüleme teknikleri, taramalar ve tesadüfi bulgular gibi faktörlerden kaynaklandığı düşünülmekte. Ancak bu araştırmaların bize anlatmak istediği bir şey daha var: “Daha kansere yakalanmadan yapılması gerekenler ile erken tanının önemi.”
Muş’ta Genç Birikim
Derneği’nin, bu yıl 12’ncisini düzenlendiği Onkoloji Günleri’ne katıldım. 18 ülkeden 400’den fazla; hekim, sağlık çalışanı, akademisyen, gönüllü ve survivor da oradaydı. Oturumların dışında, farkındalık yaratmak adına İstasyon Caddesi’nden Millet Parkı’na kadar elimizde pankartlarla da yürüdük. Kongrenin ana başlıklarından biri ise “gençlerde artan kanserler” idi.
12 yaşındaki oğlum Kerem Aren ile elimizde pankartlarla oradaydık.
ÖNEMLİ BİR HALK SAĞLIĞI SORUNU
Tıbbi Onkolog Prof. Dr. Özlem Er, ülkemizde her yıl 300 binin üzerinde kişinin yeni kanser tanısı aldığını belirterek, “Bir halk sağlığı sorunu ile karşı karşıyayız” diyor. Gençler de durum ne? Yanıtı şu: “Net bir veri yok. Fakat ülkemizde de benzer şekilde meme ve kalın bağırsak kanserinin erken yaşlarda önemli bir sorun olarak karşımıza çıktığını görmekteyiz.”
Peki ne yapmalıyız? Diyor ki: “Genetik olmayan çevresel faktörleri elemek adına çocukluktan itibaren sağlıklı beslenmek şart. Öyle mucizevi bir bitki/takviye de yok! Mevsiminde sebze- meyve, yanı sıra tahıl ağırlıklı, bol lifli beslenilmeli. Özellikle kalın bağırsak kanserini tetiklediği için işlenmiş et ürünlerinden; sucuk, salam, sosis vs., uzak durulmalı. Ülkemizde ciddi bir obezite sorunu da var. (6,3 milyon kanser hastasını kapsayan bir analize göre obezitenin kansere özgü ölümleri yüzde 17, yineleme riskini ise yüzde 13 arttırdığı saptandı.) Tütün ve ürünleri kanserle doğrudan ilişkili. Ancak görüyorum ki ‘bırakmak’ ya da ‘azaltmak’ kisvesi ile pazarlanan e-sigaralar çok erken yaşta sigaraya başlamayı kolaylaştırmakta. Alkol kullanımı da aynı şekilde tehlikeli. Güvenli bir sınırı yok! Ayrıca bilgisayar, TV karşısında oturma süreleri de artıyor. İlla spor salonuna üye olun demiyorum. Ancak düzenli egzersiz; günde en azından 45 dakikalık
bir yürüyüş, sadece kanser değil birçok hastalığa karşı korur. Erken tanının önemi de unutulmamalı. Yapılacak düzenli taramalar kanseri daha başından yakalamakta ve riski yarı yarıya azaltmakta.”
mRNA AŞILARININ KANSERİ ARTIRDIĞINA DAİR HİÇBİR KANIT YOK
Peki kansere, sosyal medyada sıklıkla dile getirildiği gibi COVID döneminden de tanıdığımız, “mRNA aşıları mı sebep oluyor?” Yanıtını Gazi Üniversitesi, Enfeksiyon Hastalıkları ve Klinik Mikrobiyoloji Uzmanı Prof. Dr. Esin Şenol verdi: “100 milyon insanın verisinin incelendiği ve alt grupların analiz edildiği çalışmalarda bununla ilgili herhangi bir bulguya rastlanmadı. Aksine grip ve COVID’de salınan bazı moleküllerin uyuyan kanser hücrelerini uyandırdığını ise net şekilde biliyoruz. Gençler arasındaki artışın, 3 nedeni var. Bir, tetkik ve taramalarla kanseri artık erken tespit edebiliyoruz. İki, fakat bu taramalar pandemi sürecinde kesintiye uğradı, erken tespit edemedik, dolayısıyla şu an bir artış var. Üç, maalesef çoğu kişinin şu an faaliyette olan tarama merkezlerinden haberi dahi yok.”
ERKEN TANI HAYAT KURTARIYOR
20 yaşında yumuşak doku kanserine yakalanan, tedavisinin ardından Genç Birikim Derneği’ni kurarak Doğu ve Güneydoğu Anadolu başta, hastalarla dayanışmak ve farkındalık yaratmak için çalışan Salih Yüce de şu mesajı veriyor: “Tanı geciktikçe başarı şansı da azalıyor. Henüz bir semptom yokken yani tarama döneminde ve şikâyetler yeni başladığında tanı koyabilmek, tedavinin en önemli anahtarı.”
TARAMA PROGRAMLARINA NASIL KATILACAĞIM
Kanser Erken Teşhis, Tarama, Eğitim Merkezlerinde (KETEM) Meme- Serviks ve Kolorektal Kanserlere yönelik ÜCRETSİZ taramalar yapılmakta. Her ilde en az bir olmak üzere 347 KETEM var. Bunlardan 41’i kırsal bölgelerde yaşayan ve dezavantajlı gruplara hizmet veren mobil tarama aracı.
Rahim ağzı kanseri ise HPV aşısıyla tamamen önlenebilir. Sağlık Bakanı Kemal Memişoğlu, yıl sonuna kadar 13 yaşındaki tüm çocukların aşılanmasına başlanacağını duyurmuştu. Dört gözle bekliyoruz.
