Bugünün S-400 sorusuna 40 yıl önce verilen cevap

Rusya ile yeni bir ilişki kurmak niyetindesiniz. Bunu neredeyse teşvik ediyorsunuz. Çok taraflı bir dış politika ile neyi kastediyorsunuz?

Gördüğümüz kadarıyla Rusya NATO’dan ayrılmanızdan kesinlikle mutluluk duyacaktır. Yeni savunma konsepti derken neyi kastediyorsunuz. Rusya’dan daha fazla silah alımını mı?

Evet bu sorular tam 40 yıl önce soruluyor.

1978’in mayısında dönemin başbakanı Bülent Ecevit’e soruluyor. BBC Türkçe “Arşivlerde Türkiye” diye bir bölüm açtı. 

Ciddi anlamda bir belgesel. Meraklısı için, gençler için, üniversiteler için, harika bir arşiv. Benzeri bir çalışmayı mutlak TRT ve Meclis arşivleri de yapmalı. Belki de Türk Tarih Kurumu. Dün o arşivlerin zaman tünelinde dolaşırken rastladım bu söyleşiye.

Siyasi durum şu:

ABD, Türkiye’nin 1974 yılındaki Kıbrıs Harekâtı sonrası Türkiye’ye silah ambargosu uygulamaya karar vermiş. Ecevit’in Mayıs 1978’deki röportajı sırasında ambargo devam ediyor.

40 yıl öncenin cevapları sanki şimdiki S-400 ve F-35 krizi ile Kıbrıs çevresindeki enerji kaynakları gerilimini anlatıyor.

İşte o söyleşi:

BBC: Netleştirmek için soruyorum.
NATO ve CENTO’dan ayrılmak gibi bir niyetiniz var mı?

ECEVİT: Hayır böyle bir niyetimiz yok.

BBC: Ambargonun devamı halinde bu üslerin süresiz olarak askıya alınma durumu devam edecek mi? Süresiz olarak kapatılacak mı?

ECEVİT: Biz bunlara üs değil, tesis demeyi tercih ediyoruz. Bunların çoğu ya kapatılmış ya da birkaç yıl askıya alınmıştır. Şu anda bu kararları geri almak için hukuki bir dayanak yoktur. Yeni bir hukuki durum için ABD ile tartışılması gerekir. Ama ambargo kalkmazsa tabii ki bu yapılmaz.

BBC: Bu durumda bunları tamamen kapatacak mısınız?

ECEVİT: Bunları daimi olarak askıda tutmanın bir anlamı olmadığını düşünüyorum..

BBC: Rusya ile yeni bir ilişki kurmak niyetindesiniz. Bunu neredeyse teşvik ediyorsunuz. Sovyet Genelkurmay Başkanı’nı ağırladınız. Gelecek ay Rusya’ya gidiyorsunuz. Çok taraflı bir dış politika istediğinizi belirttiniz. Bunlar ne anlama geliyor?

ECEVİT: Bir ülkenin kendi güvenliğini güvence altına almasının en barışçı ve saygıdeğer yolu, tüm komşuları ve bölgesindeki ülkelerle karşılıklı güvene dayanan bir atmosferde yaşamasıdır. 

BBC: Gördüğüm kadarıyla Türkiye’de yeni bir savunma konsepti diye bir tabir var. Bu ne anlama geliyor?

ECEVİT: Müttefikimiz olmayan komşularımızın (Rusya) Türkiye’ye yaklaşımı son yıllarda olumlu şekilde değişti. Bölgedeki tek NATO müttefikimizin (Yunanistan) yaklaşımı ise olumsuz şekilde değişti. Ayrıca Türkiye müttefikleri tarafından (ABD) büyük oranda yalnız bırakıldı. Bu anlamda yeni savunma konsepti Türkiye’yi daha fazla kendine yeten hale getirmeyi hedefliyor.

(Suriye’nin kuzeyindeki terör koridoru. Kıbrıs karasularında Rum tarafının ABD ve AB ülkeleri ile ortaklık kurup enerji arama faaliyetleri başlatması... KKTC’yi dışlaması... Ve ABD’nin F-35 savaş uçağı için ambargo tehdidi... 40 yıl sonra tarihin tekrarı...)

BBC: Kendine yeten derken komünist Rusya’dan daha fazla silah alacağınızı mı söylüyorsunuz?

ECEVİT: Askeri teçhizatımızı nereden alacağımızla ilgili olası kaynakları şu anda anlatmak durumunda değilim... Ancak askeri teçhizatımızla ilgili sadece bir kaynağa çok fazla bağlı olma durumundan uzaklaşmak istiyoruz... Gördüğünüz gibi sadakat eksikliği NATO’dan geliyor. Savunma anlaşmalarımızın askıya alınmış olarak kalmasına ve denizaşırı bir ülkenin kongresinin insafına bağlı halde durması karşısında kendi başımızın çaresine bakarız...

GELDİK BUGÜNE 

Daha önceki gün ABD Dışişleri Bakanı Mike Pompeo aynen şu mesajı verdi:

“Açıkçası, asıl istediğimiz şey S-400’lerin operasyonel hale getirilmemesidir”.

Yani... Türkçe meali..

“S-400’leri alın ama sınırlarınızda bir kenar süsü olarak dursun.”

Başkan Trump’a gelince, “Türkiye’ye hak veriyorum” diyor.

Ama Pentagon, “ambargo” istiyor. AB ise Türkiye’nin KKTC açıklarında doğalgaz aramasıyla ilgili olarak Türkiye’ye yaptırım mesajları veriyor. 40 yıl öncesinin gündemindeyiz sanki.

Ecevit’in şu sözünün altını çizdim:

“Savunma anlaşmalarımızın askıya alınmış olarak kalması ve denizaşırı bir ülkenin kongresinin insafına bağlı halde durması karşısında kendi başımızın çaresine bakarız.”

Evet arkadaşlar...

Şimdi yaşadığımız krizlere bakarsak...

Ecevit’in bu cevabı tam 40 yıl öncesinden bugünü anlatan bir cevaptır.

Ecevit’in Kıbrıs Barış Harekâtı nedeniyle ABD’nin ambargosuna karşı sözlerini okurken, yıllardır hiç bitmeyen bir “varlık mücadelesi”nin de izlerini sürdüm.

Bugün yaşadıklarımız işte o izlerin
devamıdır...

İyi pazarlar...