Ethem Genim

Türkiye ekonomisinin lokomotifi olan otomotiv sektörü, imalatta yakaladığı kaliteli işçiliği ile dünya pazarının beğenisini topluyor.

Sabah işe giden ve akşam evine dönen; yaşlısı, genci, sürücüsü, yayası, polisi, belediyesi, İstanbul halkının tamamı, "trafikte yaşadıklarımızdan bıktık" diyor.  Herkes birbirinden şikayetçi. Herkes her konuda kendine göre haklı. Otomobilinizi park edeceksiniz yer yok. Şikayet ediyorsunuz, "ne çok araç var" diye. Ertesi gün siz park ediyorsunuz, park edemeyen bir başkası da aynı şeyi söylüyor, caddeler dolu diye. Dert etmeyin, zaten park etmek aracı terk etmekle aynı şey, neresi olursa olsun park et ve hemen uzaklaş ki biri gelip bir şey demesin, istemesin.

Yaya geçidi falan fark etmez, yeter ki park olsun. Yani araçlarla yakın temastayız. Yürürken bile sürtünmek zorundayız. Otomobilimizden fazla uzaklaşmak istemiyoruz nedense. "At, avrat, silah" atasözündeki beygirle, otomobil eş anlama geldiği için hep göz önünde tutmaya çalışıyoruz birisi atlar kaçar diye. Aracımızı yakında bir parka bırakıp, gideceğimiz yere metro, taksi gibi araçlarla gitmeyi tercih etmiyoruz. Daracık sokaklarda park etmek uğruna trafiğin ana caddeyi tıkamasına kadar varan sıkışıklıklar yaratıyoruz. Tüm bunlara rağmen park ettik, geri geldiğimizde otomobil bıraktığımız yerde yok. Çalındı mı? Çekildi mi? Çekici o kadar aracın arasından sizinkini buluyor, ara da bulasın hangi parka çektiler. Aranırken aklınızda çekicinin şoförü. Kızmayın, sizin yerinize aracınızı parka götürmüş. Böyle bir durumda vale hizmeti aldığınızı düşünün, memnun kaldıysanız aynı yere park etmeye devam edin. Hatta park bile etmeyin, olduğu yere bırakın, arkanızı döndüğünüzde araç çoktan çekicinin üstünde gidiyor. Bir de geri getirme hizmeti verseler hizmette kusur olmayacak. Düşünsenize, çekicinin şoförünü cepten arıyorsunuz, "benim otomobili getirin" diyorsunuz, etrafa karşı da havalı bir görüntü veriyorsunuz. Cezası mı? Bu havaya göre hiç de fazla değil biliyorsunuz. Katlı otoparklarımızın sayısı çok az diyebiliriz. Öyle ama, yine de parklar dolmuyor. Çünkü böyle bir alışkanlığımız yok, olması için bir neden de yok.

ARAÇLARI YOK ETMELİYİZ

Değişik rivayetlere göre 12 ile 17 milyon kişinin yaşadığı şehirde her yer otomobillerle dolu zannediyoruz. Aslında durum hiç de öyle değil, bu nüfusa göre araç sayısı en az üç katı olmalı, olacak da zaten.

Otomobillerin çok gözükmesinin nedeni, hep caddelerde, hep gözümüzün önünde olmasından kaynaklanıyor. Neredeyse otomobilleri suçlar duruma geldik. Asıl suç, zamanında binaları yapanlara, otopark yaptıramayanlarda. Şimdi ne yapacağımıza bakmak lazım.

Şehir içinde yukarıya doğru katlı otopark yapacak alan bulmak zor. Biz de yerin altına doğru inelim. Yeşil alanların ve geniş caddelerin altına yeraltı otoparkları yapalım. Paris’te Champs Elysees Bulvarı’nın altında olduğu gibi eski binaların yıkılıp yenisinin yapılmasına, otopark yapılması kaydı ile izin verelim. Deprem hasarlı binaları tamir etmek yerine yıkıp otopark yapılmasına teşvik verelim. Park yasağı cezalarını ciddi şekilde arttırıp, otomobilleri göz önünden kaldıralım, yollar da rahatlasın, biz de rahatlayalım. Üstelik, yakın gelecekte park sorununun trafik çilesini katlayacağını da, hepimiz biliyoruz. Cezalar pahalı ve caydırıcı olmayınca, çözüm de gelmiyor.

CEZALAR ÇOK ARTMIŞTI

Yolda yürüyorum, bir firmada yönetici olarak çalışan arkadaşım elinde süpürge yolu süpürüyor. "Hayrola bu durum ne" diye sorunca, "okulun önündeki trafik ışıklarında kırmızıda geçtim, üç ay ehliyetime el kondu, beş gün de okulun önünü süpürme cezası aldım" diyor, "kolay gelsin" diyor, yürümeye devam ediyorum. Az ileride park yapılmaz levhasının altında tanıdık bir sanatçı zabıta kıyafeti giymiş, "film çektiğimizi zannetme, üç kez park yeri ihlali yaptım, ehliyetime iki ay el kondu, üç gün buraya kimseyi park ettirmeme cezası aldım, buna da şükür" diyor. "Nasıl yani neyine şükrediyorsun" diyorum, bir tanıdığı yayaya çarpmış, ehliyetine bir yıl el konmuş, yaralı hastaneden çıkana kadar morgda çalışma cezası verilmiş. İrkiliyorum.

Günün yorgunluğu ile televizyonda haberleri seyrederken hafiften uyuklaya kalmışım, hepsi rüyaymış. O sırada televizyon, 19 kişinin hayatını kaybettiği kazanın son dakika haberini geçiyor, her gün olduğu gibi. Düşünmeden edemedim, bu rüyayı siz görseydiniz o kazaya sebep olan sürücü, nasıl bir ceza alırdı. Belki de sorumlu kişilerin artık uyanmasının zamanı geldi.

Konuşuyoruz, konuşuyoruz, bin kere aynı konuları konuşuyoruz. Konuşa, konuşa konuları amacından saptırıyoruz. Ülke meselelerini televizyonda konuşuyoruz, rakı masasında konuşuyoruz, seçim meydanlarında konuşuyoruz. Sonra ne konuştuğumuzu unutup, bir daha konuşuyoruz. Herkes konuşuyor ama boşa konuşuyoruz. Boşa konuşmanın bir sektör haline geldiğinin farkındasınızdır umarım.

KONUŞTUĞUNU YAPAN ÜLKE İSTİYORUZ

Ulusal güvenliğimizi yakından ilgilendiren ’Trafik Güvenliği’ konusunda yıllardır konuşuyoruz, ne kadar yol aldık bir bakın. AB uyum paketleri içinde sürücü standartlarının iyileştirilmesi konusunu içeren yönetmelikler hakkında yetkili kişilere bir sorun; ne biliyorlar, ne yapıyorlar bir bakın. AB’den hibe bütçe geliyor, herhangi bir ’Trafik Güvenliği Projemiz’ olmadığından geri gidiyor.

Mağazalar, ürünlerini müşterinin beğenisine sunmak için ayda bir ’vitrin’ yaparlar. Bu deyim günümüzde göz boyamak için yapılan, gelip geçici işler için de kullanılmaktadır. Bu vitrin yapma işini çok severiz ve iyi de yaparız. Belediyelerimiz de bunu çok iyi bilirler. Genelde kaldırımlar yapılır ki, bir şeyler yapılıyor gözüksün diye. Aslında bilinmez ki, yüksek kaldırımlar az gelişmişliğin göstergesidir. Alt yapı eksikleri nedeni ile yollar asfaltlanır, üç gün sonra kazılır.

Petrole bağımlı bir ülkede bu durum müsrifliğin dikalası değil midir? Boş kalmasın diye acele ile yapılan bu vitrinin yüksek maliyeti de bizim cebimizden çıkmaktadır. Yüzlerce örnek gösterebiliriz. İstanbul’un her iki yakasında demir yaya geçitleri yapıldı onlarca, minare merdivenli bu geçitler amacına hizmet etmedi söküldü, çöp oldu.

Üst geçitler hangi mimarı anlayış ile yapılıyorsa bir çoğu yanlış. Kavşaklar yanlış yapılıyor, kazalara sebep oluyor ve yenibaştan değiştiriliyor. Yolun ortasına bariyer yapılıyor, araçlar bunlara saplanıyor, insanlar hayatını kaybediyor. İnsan hayatının değerli olduğu bir ülkede, o bariyeri dikene öyle bir saplarlar ki, ölenin ailesine dünya tazminat ödemek zorunda kalır. Yapılan bu tür hatalar neticesinde insanımızın ölmesine tahammül edemiyorum. Güvenlik kavramının ne anlama geldiğini hala anlamış değiliz. Hangimiz bir iş yaparken kişisel güvenliğimize önem veriyoruz.

"Veriyoruz" diyorsanız trafikte niye deli gibi araç kullanıyoruz veya bu delilerin yanına niye oturuyoruz. "Yavaş git, korkuyorum" demeye niye cesaretimiz yok?

Sevdiklerimizden bir kişiyi kurban vermiyor muyuz trafik canavarına? Hayatımız bu kadar ucuz mu? Değerli köşe yazarlarımız ve okuyucularım, ’Sokakta İlk Adımlar’ını atacak çocuklarınızın trafikteki güvenliğini sağlamak için il il, okul okul dolaşarak, geleceğimizi emanet edeceğimiz yavrularımıza, kimler yatırım yapıyor biliyor musunuz? Lütfen bir araştırın ve siz de üzerinize düşeni yapın. Eğitimin şart olduğu hepimizin ortak kanısı değil mi?

BİRİ BİZİ GÖZETLİYOR

Trafik kameralarla gözlenecek, hatalı sürücüler tespit edilecek, cezalar yollanacak ve trafik düzene girecek. Aynen Avrupa’da olduğu gibi. Süper bir fikir, hemen uygulayalım, trafik düzene girsin. Ancak, böyle olacağını düşünmüyorum.

Yurt dışında gördüğünüz kameralar trafiğin akışını ve yol güvenliğini sağlamak için yapılmıştır. Olası bir kazaya anında müdahale veya yol güvenliğini tehlikeye düşürecek az sayıda sürücüyü anında cezalandırmak için. Cezalar da bizdeki gibi otopark ücreti kıvamında değil. Bizde hangi birine ceza keseceksin, polisin gözü önünde her türlü ihlali yapan yüz binlerce sürücüye mi? Maksat ceza yazmaksa, muhakkak bir ihlal yapıyoruz, her araca aylık ceza faturası yollayın olsun bitsin.

OGS’de bir milyon araç kaçak geçiş yapmış, yasak ve cezası olmasına rağmen. Cezası adrese gidene kadar adam aracı satmış, evi taşımış olacaktır. Unutmadan, aracınızın ruhsatında yazılı bulunan adreste ikamet etmiyorsanız, yeni adresinizi mutlaka aracınızın kayıtlı olduğu tescil kuruluşuna bildiriniz. Bu yasal zorunluluktur (K.T.K Madde 32).

İsterseniz bir daha düşünelim, sonra konuşuruz.

Sayın okurlar geçen haftalarda İstanbul’da trafik sorunu yok, alınması gereken önlemler var, üzerine gidilirse çözülür demiştim. Bakın İstanbul’un trafik sorunu bir kaç haftadır köşe yazarlarımızın ve Büyükşehir Belediyemizin açtığı sanal ortamda, halkımızın da verdiği fikirlerle 3 günde halloldu. Problem şimdilik rafa kaldırıldı ama yeniden önümüze geldiğinde işimiz çok zor bilesiniz.

Kış geldi, geliyor derken tüm Türkiye karlar altında. İstanbul hariç. İstanbul’a henüz kar düşmese de yakında yağacaktır. Her yıl aynı sıkıntıların yaşanmaması için önceden hazırlıklı olmalıyız. Alınacak önlemlerden önce geçmiş kışlarda yaşadığımız sıkıntılara ve nedenlerine bir bakalım.

Meteorolojinin Kızılderili büyücüler gibi tahmin yapması, havayı koklayan adamın sürekli nezle olması, sürücülerin "Abi ben her şartta giderim" deyip kış önlemlerini almaması, belediyelerin "Bizim dönemde çok kar yağdı" şeklindeki açıklamalarını sıralayabiliriz.

Mahalli belediyelere ait olan semt yolları çeşitli nedenlerden, gereken ilgiyi göremiyor. Bu nedenle sürücüler ana artere çıkana kadar hem tehlikeli, hem de komik görüntüler sergilediler. Çünkü İstanbul’da kar iki, üç, ekstra bir durum yoksa dört gün yolda kalır, o da şehrin yüksek bölgelerinde. Sürücüler, ana yola çıkmak için kat ettikleri mesafenin kısa olması nedeni ile araçlarına zincir takmak ve almak zahmetine katlanmazlar.

PRATİK ZEKALI SÜRÜCÜLER

Normal günlerde duraklarda bekleyenlerle göz teması bile kurmayan sürücünün aracında dokuz kişi. Beşi içeride, ikisi ön kaputta, ikisi bagajda. Canım halkım yardım sever ya, hem eğlence hem de kısa da olsa yol gitmek. Çünkü belediye otobüsünün de onu almak için semte gelmesi mümkün değil. O an düşüp bir yerine hasar vereceği aklının ucundan bile geçmez. Sürücü de bir an evvel o bölgeden çıkmak için aracının üstüne bindirdiği insanlardan birine bir şey olsa hukuken başına geleceği düşünmez.

ÖNLEMLER ve SÜRÜŞ ŞEKLİ

Zincir, otomobilin motor gücünü yola verdiği tekerleklere bağlanmalı. Bazen yanlış tekerleklere bağlandığını hayretle görüyorum. Artık zincir bağlamak ve sökmek çok pratik oldu. Bu nedenle kısa bir mesafe için zincir takmamak diye bir düşünce olmamalı, bizim ve karşımızdaki diğer sürücülerin ve yayaların güvenliği için bunun çok önemli olduğu unutulmamalı. Kısa süreli kullanımlar için sert plastikten yapılan paletleri de takabilirsiniz .

Karlı zeminlerde güvenli otomobil kullanmak, kuru zemin şartlarına göre daha zordur. Fren mesafelerinin uzadığı unutulmamalıdır. Bu nedenle kış şartları için yapılan lastikler tercih edilmelidir. Otomobil kayma eğilimi gösterdiğinde yapılacak en doğru hareket direksiyonu aracın kaydığı istikamete çevirmek olacaktır. Bu esnana ayağımızı gaz pedalından hafifçe kaldırmak, aracın düzelmesi ile tekrar hafifçe gaza basmak doğru olacaktır. Kayma esnasında direksiyonu kayma istikametine doğru çevirirken, gereğinden fazla çevirmemeye dikkat etmek gerekir.

Kayma eğilimi, direksiyonun çevrilme açısına göre artar . Virajlı yollarda daha geniş açı ile dönmek, kaymayı azaltır. Aracınız önden kayma eğilimi gösteriyorsa, ayağınızı gaz pedalından hafifçe kaldırmanız yeterli olacaktır. Direksiyon sağa veya sola dönük durumda iken gaza birden basarsanız araç düz gitme isteği içinde olacaktır. Karlı zeminlerde gaza, mümkün olduğunca hafif ve basınç arttırılarak basılmalıdır. Fren mesafesinin uzadığı bu zeminlerde, gereksiz şerit değiştirerek araya girmek, arkadan gelen aracın fren mesafesini kısaltır ve tehlikeli şartların oluşmasını sağlar. Bu nedenle şerit değiştirmek için uygun mesafeyi kollamanız gerekir. Olağanüstü buzlanma şartlarında dört tekerleğe birden zincir takmak gerekebilir, bu uygulama fren anında tutunmayı artırır.

Böyle şartlarda yola çıkılmamasını tavsiye ederim.

Avrupa Birliği’ne girmek için yoğun şekilde devam eden bürokratik görüşmelerde önümüze çeşitli uyum paketleri konmakta. Toplumların karşılıklı iş birliği ile iç içe yaşayabilmeleri için yaşam standartlarının asgari müşterekte buluşması gerekmektedir. Bu topluluğun bizi kabul etmesi için aşılması gereken en büyük engellerden bir kültürel farklılıklardır. Ayrıca insan hakları da en ön sırada yer almaktadır. Yaşam hakkına bu denli önem veren bir topluluğa, yılda 10 bin vatandaşını trafik terörü altında kurban eden bir toplumun kabul edilmesini beklemek hayal olmaz mı?

Düşünün bir kere, trafik kazalarında sizden 1520 kat daha fazla ölümlü kazaların olduğu bir trafikte otomobil kullanmayı kim ister? Aceleci, sabırsız ve karşı tarafın hakkını hiçe saydığımız için yılda 10 bin kadar vatandaşımız trafik kazalarında ölürken, bir o kadarı da sakat kalarak kalbimizde derin yaralar açıyor. Biz bu haberleri TV kanallarında izleyip, kendimizi trafik kazalarında Avrupa Şampiyonu ilan ediyoruz. İnanılacak gibi değil! Tüm bunlar yaşanırken halen çeşitli yollardan güvenli otomobil kullanmanın önemini anlatmaya çalışıyoruz.

Trafikte otomobil kullanmak bir takım oyunudur. Oyuncuların bu oyunu kurallarına göre oynamak ve karşı tarafa saygılı olmak gibi bir mecburiyetleri vardır. Bu oyunun kurallarına uyulmaması halinde ölüme kadar varan cezaları; oyuncular hem kendilerine, hem de hiç suçu olmayan diğer insanlara vermektedirler. Sonuç, hayat boyu yaşanacak büyük bir vicdan azabıdır. Trafik kazalarının oluş nedenleri arasında, birinci olarak sürücü hatası, ardından yol şartları, otomobilin teknik şartları ve son olarak da hava şartları olarak dört ana başlık söyleyebiliriz.

Sürücü faktörü uzun ve ciddi bir eğitim süresi gerektirir ki bu da bugün ele alınırsa, 15 yıl sonra istenen düzeye gelir ve trafik kültürü oluşur. Bu kültür ancak zorunlu eğitimle gerçekleşir. Ölümcül kazaların yaşandığı şehirlerarası yollar için acilen yeni kurallar getirilerek revize edilmesi gerekir. Güvenlik şeritlerinin, daha hızlı araçlara yol verilmesi için, ağır vasıtalar tarafından kullanılmasının mecburi hale getirilmesi şarttır.

Sizlere güvenli sürüş bilgilerini vermeden önce emniyetli yol şartlarının oluşması ve kaza sayısının azalması yönünde alınacak acil önlemleri ilgililere hatırlatmak istiyorum. Genelde hatalı sollama neticesinde oluşan, hatta katliam olarak değerlendirilen ölümlü kazalar yaşanmaktadır. Bu tür kazalar genellikle şehirlerarası tek şeritli yollarda gerçekleşmekte ve toplu ölümlerle neticelenmektedir.

Son dönemde trafik ekiplerinin yoğun radar kontrolü ile ölüm oranı azalsa da, kaza sayısında bir azalma görülmemektedir. Kazalar düşük hızda gerçekleştiği için ölüm oranı azalmış, sakat kalan sayısı ise artmıştır. Radar kontrollerinin, sürücüyü tuzağa düşürmek yerine, kazaları önlemeye yönelik olması, amacına ulaşması adına çok önemlidir. Aslına uygun maket trafik polisi otoları tehlikeli bölgelere yerleştirerek sürücülerin yavaşlaması sağlanmalı. Aşırı yükleme neticesinde özellikle yokuş çıkan kamyonların düşük hızlarda ve birbirlerine yakın seyrederek adeta tren vagonu oluşturması, hatalı sollama yapan sürücüleri kazaya bir adım daha yaklaştırmaktadır. Ağır seyreden araçların birbirlerine fazla yaklaşmaması ve daha hızlı araçlara kendi araçlarının bir kısmını güvenlik şeridine çıkararak yol vermeleri, bununla birlikte tepe üstünde görev yapan trafik ekiplerinin de bu geçişi hatalı sollama olarak değerlendirip ceza kesmemesi alınacak acil önlemlerden biridir.

Sollama anında yapılan başlıca hatalardan biri de, önümüzde giden ve görüşümüzü engelleyen büyük araçlara fazla yaklaşmaktır. Bu engel, otobüs, otomobil ve kamyon için aynıdır. Sollamayı, trafik kurallarının koyduğu mesafelerde gerçekleştirmememizin nedeni ise, önümüzdeki aracı en kısa sürede geçme düşüncesidir. Bu şekilde yapılan bir sollama, görüş açısını daralttığı için en tehlikeli hatalı sollamadır ve çarpışmaların kaçınılmaz olduğu hatalı sollama çeşitlerinden bir tanesidir. Kurallara uygun olarak başladığınız bir sollama, karşıdan gelen aracın aşırı hızlı olması nedeni ile sollamanızı bitirmeden sizi yakalar ve bu kaza da tutanaklara hatalı sollama olarak geçer. Bu nedenle hız tayininin zor olduğu gece seyirlerinde çok dikkatli olmak ve karşıdan gelen araca selektör yaparak, sollama yaptığınızı belirtmeye dikkat etmenizi öneririm. Hatalı sollama sırasında gerçekleşen kafa kafaya çarpışma olarak tabir ettiğimiz çarpışmalarda, iki aracın kaza anındaki çarpışma hızlarının toplamı ile bir duvara çarpma şiddeti eşittir. (Örneğin 90 X 2 = 180 km/s)

Bugün öğrenin, yarını yaşayın.

Onuncu Yıl Marşı, Mustafa Kemal’in isteği ve önermesiyle yazılmış ve ilk dörtlüğün son dizesi yine doğrudan onun isteğiyle "demir ağlarla ördük anayurdu dört baştan" biçimini almıştır. Ülkemizde kara trenin öyküsü, 23 Eylül 1856’da İzmir-Aydın hattında başlamış; Ulu Önder Atatürk döneminde ise maddi imkansızlık ve yetersiz teknolojiye karşın 15 yılda 3 bin 400 kilometre yeni demiryolu yapılmıştır. Demir ağlar ekonomik, sosyal ve kültürel gelişmenin lokomotifi olmuştur.

DEMİRYOLU UNUTULUYOR

1950 sonrasında ise karayolu yapımına ağırlık verilerek, demiryollarının ulaşım sisteminde payı giderek azalmış ve en temel hizmet sektörü ulaşım, karayoluna bağımlı hale gelmiştir. Türkiye, ilk on yılında yaptığı demiryolu hamlesinin yüzde onunu, kalan 60 yılda gerçekleştirememiştir. Son dönem demiryolu projelerimizden biri de hızlandırılmış trendi. İstanbul-Ankara arasındaki hızlı trenlere iki cumhuriyet dönemi yazarının adı verildi: Yakup Kadri Karaosmanoğlu ve Yahya Kemal Beyatlı. Ancak bu rüya çok geçmeden kabusa dönüştü. Avrupa ülkeleri ise, bugünkü ekonomilerine o yıllarda demiryollarına yaptıkları yatırımlarla gelmişlerdir. Demiryolu taşımacılığı hep ön planda tutulmuştur. Yük ve yolcu taşımacılığını ayrı hatlarda gerçekleştirmiş; bununla beraber hızlı trenlerin kullanılması için sistemi sürekli geliştirmişlerdir. Türkiye’de, karayolu yapımına verilen öncelik nedeni ile tüm AB ülkelerinin sahip olduğu kadar kamyon ve otobüs bulunmaktadır. Bu yüzdendir ki ünlü otobüs ve kamyon firmaları, Avrupa’da üretim yapmak yerine fabrikalarını Türkiye’ye taşımış, Türk pazarına yönelmişlerdir. Bu durumu ekonomi adına iyi bir gelişme olarak değerlendirebiliriz.

İŞTE SİZE BİR ÖRNEK

Ama bu bu gelişmelere ayak uyduramıyoruz. Büyüyen otomotiv sektörü, bilinçsiz sürücüler, denetim eksikliği, yanlış yapılanma ve yetersiz yollar... Böylesine karmaşık bir yapı içinde alınan önlemler ve unutulan yol güvenliği...

İşte size bir örnek; yükleme, boşaltma noktaları Avrupa yakasında olduğu için, trafiğin yoğun olduğu saatlerde ağır vasıtaların İstanbul’a giriş ve çıkışı yasak. Sabah saat 10.00’dan sonra şehre giriş yapan kamyonların yükünü boşaltıp yeniden şehir dışına çıkması için 6 saati var. Bu süre yeterli bir zaman değil. Çünkü saat 16.00’da başlayan yasak, 22.00’de bitiyor. Bu saatler arası aşırı bir birikme oluyor. Gün içinde bekleyen ağır vasıtalar saat 22.00’de İstanbul’un çeşitli noktalarından hareket ederek TEM gişelerine geliyorlar. Hem de yüzlercesi. İşte bu noktada ortaya çıkan görüntü tehlikenin de boyutlarını ortaya koyuyor. Çünkü sürücü yükünü her türlü hava ve yol şartlarında verilen zamanda yerine ulaştıracak. Aksi takdirde işinden olabilir. Güvenlik mi?...

TEM YOLU ÇOK TEHLİKELİ

Binek araçların ve otobüslerin dikkatine!.. Saat 22.00’den sonra TEM yolu çok tehlikeli. Gişelerden aynı anda geçiş yapan 10’arlı kamyon gruplarının 50 metre içinde en sağ şeride girmesi gerekiyor. Sizce bu mümkün mü? Tabii ki böyle olmuyor. Dilovası rampasına kadar 4 şerit, ağır vasıtalar tarafından kullanılıyor. Sadece ağır vasıta sürücüleri değil, diğer sürücüler de trafik kurallarını unutuyor TEM yollarında. Kontrolü sağlanmayan tüm yollarda olduğu gibi.

Eğitimli sürücülerin bile trafikte bir başkasına yol vermemek için sarf ettiği çabayı görüyoruz. Bu fedakarlığı, ilkokul mezunu hatta okuma yazma bilmeyen bir sürücüden beklemek doğru olur mu? Ayrıca kim kime yol veriyor ki?

Bu geçiş üstünlüğünü kazanmak için gaz pedalını döşemeye kadar basmak çare olarak görülüyor. Hal böyle olunca TEM yolu, Bolu gişelerine kadar süren ölümüne bir yarışın startı da verilmiş oluyor. Trafik denetlemesi yapan polisimizin ömrünü tamamlamış araçlarına saatlik 1 litre benzin verildiğini düşününce, söylerken gururlandığımız, göğsümüzün kabardığı Onuncu Yıl Marşı’nın dizeleri aklıma geliyor. Türk’üz, Cumhuriyet’in göğsümüz tunç siperi,

Türk’e durmak yaraşmaz, Türk önde Türk ileri!

Tekerleğin icadıyla başladı serüven, ahşap araçlara takılan buharlı makinelerle hız kazandı ve motorlu taşıtların seri olarak imalatı ile de uzay teknolojisine ulaştı. İşte bu kadar kısa bir zamanda gerçekleşti bütün bunlar. Teknolojinin gelişimine paralel üretilen her yeni modelle birlikte daha da gelişen otomobiller; bir çoğumuzun hayallerini süslemeye devam etmektedir. Otomobil sahibi olmak, hayatımızdaki önemli amaçlardan biri oldu, hatta hepimiz birer otomobil tutkunu olduk. Son dönem sağlanan kolay mal sahibi olma imkanları, ilk önce otomobile yönlenmemize neden oldu. Amaç, hayatımızı kolaylaştırmak ve hız kazanarak zamanı değerlendirmek, evet amaç buydu. Bu amacımıza her gün, her saat, her dakika ulaşıyoruz, trafik kurallarını hiçe sayarak da olsa.

CİDDİ BİR EĞİTİMDEN GEÇERLER

Trafik kuralları uluslararasıdır. Bu kurallar sürücülere çeşitli şekillerde öğretilir. İleri ülkelerde sürücü belgesi alacak olan adaylar ciddi bir eğitim ve staj döneminden sonra, başarılı olmuşlarsa bu belgeyi almaya hak kazanırlar. Özellikle ağır vasıta sürücüleri, akaryakıt ve yolcu taşıyan sürücüler birer pilot gibi yetiştirilir. Yaptığı işin önemini ve sorumluluğunu hisseden kişilerdir bunlar. Bu sürücüler periyodik kontrollerden geçerler ve hatırlatma eğitimine tabi tutulurlar. Taksi sürücülerinin mesleki yeterlilik eğitimi alması zorunludur, diğer mesleklerde olduğu gibi. Bu eğitimler, mesleğinizin gereğini hakkı ile ve güvenli bir şekilde yapmanızı öğretir. Daha sonra iş yapıp para kazanabilirsiniz. Hem kendinize, hem de başkalarına zarar vermeden.

Bu kültürün temelinde demokrasi anlayışı vardır; kişilerin sosyal haklarına saygı duymak ve kurallara uymak. Aksini yaparsan cezası vardır ve ödersin, kurtuluşun yoktur. Bunu da herkes bilir ve hakkını arar. Trafik kuralları yol, yolcu ve yaya güvenliğini sağlamak amacı ile düzenlenir ve uygulanır. Yasalar gereği, trafik kuralını ihlal etmenin bir cezası olduğunu sürücülerimiz de bilir, trafik polisimiz de.

Sözüm, yeterince denetlenemediği için sürücüleri ve yayaları çıldırtan trafik cambazlarına, "sürü" psikolojisini tetikleyenlere. "O yaptıysa, ben de yaparım" diyenlere. Hız limitlerinin ihlal edilmesini bir suç olarak görmeyen ve limitlerin üzerinde seyreden biri, arka tamponunuza dayandığında hiç dert etmeyin, yol verin gitsin.

Sıkça ve tehlikeli şerit değiştiren, yayalara yol vermeyen bu cambazlardan uzak durun, hatta," göz teması" bile kurmayın, sakin olun. O kadar çoklar ki mücadele etmeye kalkarsanız siz zarar görürsünüz. Hiç dert etmeyin.

EMNİYET ŞERİDİ PSİKOLOJİMİZİ BOZUYOR

Çevre yollarındaki emniyet şeridi geçiş üstünlüğü olan veya arıza yapan araçlara ayrılmıştır. Ancak bu yollar sabah ve akşam trafiğinde tıkalıdır. Herkes sıkıntıdan bunalmış beklerken, kendince kurnaz biri emniyet şeridine girmiş ve diğerlerini de tetiklemişse, haklı olarak içimize dert oluyor.

Mademki ilgili, ilgisiz herkes tarafından kullanılıyor ve emniyet şeridi ihlaline çoğu zaman bir ceza uygulanmıyor, o zaman geçiş üstünlüğü olan araçlar yol şeritlerinin üzerinden gitsin, diğer araçlar da hafifçe sağa ve sola çekilerek yol versin. Şehir içinde emniyet şeridi olmadığından bu araçlar sol şeritte yol açmakta zorlanıyorlar. Aynı uygulama buralarda da yapılsın, ambulansın arkasına takılma uyanıklığı da bitsin.

Bizi çıldırtan ve aynı hatayı yapmaya yönlendiren, neticesinde cezalandırılmayan bir ihlal varsa, bunun yasak olmaktan çıkarılması gerekir. Uygulanmayan, cezası kesilmeyen kural ihlalleri, diğer ihlalleri de yapmamızda bir sakınca görmememize neden olur ve suç işlemeye yönlendirir.

Kapatın emniyet şeridini, sinir harbi de bitsin kural ihlali de. Emniyet şeridini kullanmakta bir sakınca görmüyorsanız, unutmayın ki "Sirenler Sizin İçin de Çalabilir."

Sayın Başbakanımız geçen hafta İstanbul’un trafiğine çözüm olarak plaka sınırlandırmasını önerdi. Önerisini söylerken de, "şimşekleri üzerime çekeceğimi biliyorum" dedi. Aynen de dediği oldu. Nerede ise tüm köşe yazarları ve ilgililer, bu fikri doğal olarak benimsemedi. Haklılar da. İnsanların satın alma ve seyahat özgürlüğü kısıtlanamaz, daha da önemlisi yasaklanamaz. Ancak konu siyasi bir boyuta taşındı. Fikir sadece eleştirildi. Esas olan eleştirinin çözümünü de ortaya koymak olmalı idi. Bir hafta manşette kalan konunun çözümü ile ilgili, ciddi ve amacına ulaşacak bir fikir oluşmadı.

1970’LERDE 5 SAAT KUYRUK VARDI

İstanbul’da doğmuş ve 33 yıldır otomobil kullanan bir sürücü olarak, "İstanbul’da trafik sorunu yok" diyorum, "var" diyorsanız, siz 1970’lerde bu şehirde yaşamamışsınız. Gerçek İstanbullular çok iyi bilirler; Boğaz Köprüsü henüz yokken ve şehrin nüfusu 3-4 milyon civarında iken aracınızla Kabataş’tan, Üsküdar’a geçmek için 5 saat kuyrukta beklenirdi. Dönüş de aynen öyleydi. "Köprü yapılmasın, savaşta hedef olur, 3 şerit gereksiz, 2 şerit yeter" tartışmalarının yaşandığı günleri hatırlamakta fayda var.

Şehir içinde her zaman trafik sıkışıklığı vardı. Köşe yazarlarımız hatırlar, o yıllarda Babali Yokuşu’nun üst kavşağında polis (hatırşinaz) yönlendirirdi trafiği, yolun ortasındaki kulesinden. Trafik Sirkeci’den başlardı. Park etmek için Yeşildirek’ten Sultanahmet’e kadar yer arardık.

Unkapanı, Şişhane, İstiklal Caddesi, Tepebaşı, Kasımpaşa ve Pangaltı’da trafik hep sıkışıktı. Kısaca Topkapı, Mecidiyeköy ve Fenerbahçe’yi içine alan bir daireydi güzel İstanbul.

İSTANBUL AVRUPA ŞEHRİ GİBİYDİ

Eski İstanbul’un yollarında bugünkü gibi 40 ayrı marka araç da yoktu. Ancak o yıllarda, İstanbul’da dolmuş veya taksi şoförü olmak ayrı bir meziyetti. Duraktan taksiye bineceğiniz zaman şoför kapı açar, siz de Amerikan’ın yayla gibi arka koltuğuna kurulurdunuz. Sürücüler daha saygılı, daha yardımseverdiler. Özel araç sürücüleri, yolda bekleyenleri gideceği yere kadar alırlar, karşılık beklemezlerdi. Canım İstanbul’um özendiğimiz Avrupa’nın bir şehri gibiydi.

1980’li yıllarda İstanbul’a başlayan göç, bugün trafikte yaşadığımız yer kapmacı ruhu da beraberinde getirdi. Hızla artan nüfus ve buna bağlı olarak plansız yerleşim, kısa bir sürede şehrin sınırlarının 100 kilometre mesafeye çıkmasına neden oldu. Yönetimlerin de çeşitli nedenlerden dolayı bu düzensiz gelişmeye göz yumması, şehir içinde ve çevresinde yeni yolların yapımını pahalı veya imkansız bir hale getirdi.

CAYDIRICI CEZALARLA KÜLTÜR OLUŞMUŞ

İleri ülkeler yaklaşık bir asırdan bu yana otomobili günlük yaşamlarında kullanmaktalar. Bununla beraber toplu taşımayı göz ardı etmemişler; metrolar, geniş yollar ve otoparklar inşa etmişler. İleriyi görmüşler. Trafik kültürü oluşturmuşlar, caydırıcı cezalarla yasaların ihlal edilmesini önlemişler. Hem de trafikteki araç sayısı bizdekinden üç kat fazla olduğu halde.

Tüm bu yerleşik düzen içinde bile Londra, Paris, Roma kısaca nüfusun kalabalık olduğu şehirlere sabah ve akşam trafiği aynı bizdeki gibi. Bir yerden bir yere ulaşmanın zamanı var. Toplu taşıma araçlarını kullanmıyorsan bu çileyi çekersin demeye geliyor. Dahası zorluyorlar. Bununla birlikte halen trafikteki araç sayısını azaltmak için önlemler düşünüyorlar bizim gibi. Ancak büyük bir anlayış farkı ile. Çevre ve insan sağlığı...

EMİSYONDAN HABERİMİZ YOK

Kişi başı otomobil sayısı bizden çok fazla, hal böyle olunca ortaya inanılmaz bir emisyon problemi çıkıyor. Biz, emisyonun yarattığı tehlikenin varlığından bile bir haberiz. Avrupa’da Dizel araç hatta Hibrit araçların kullanımına teşvik ediyorlar. Bizde ise dizel araçların havayı kirlettiği gibi yanlış bir düşünce var. Aslında benzinli araçlar çok daha fazla kurşun emisyonu üretiyor. Birleşmiş Milletler emisyonun azaltılması için uluslararası çalışmalar yapmaktadır. Bizde şimdiden önlem almasak büyük bir problem daha oluşmaya başlıyor demektir.

Bizde durum nasıl; taksilerin gün içinde hareket halinde müşteri araması, Taksim, Maslak arası otobüslerin adeta tren gibi duraklarda yolu tıkaması, park etmenin aracı terk etmek anlamına gelmesi, sık sık şerit değiştirmek, güvenlik şeridini ve hız limitlerini aşmanın yasa ihlali olarak görülmemesi, yayaların her yeri yaya geçidi olarak kullanması, trafik polisinin kısıtlı imkanları, özel araçlarımızla tek başımıza işe gidip gelmemiz, daha bir çok konuda sabırsız, saygısız davranışlar, yanlış kavşaklar ve yol yapımı işte trafik sıkışıklığının nedenleri. Bazı köşe yazarlarımız sadece kendilerini ilgilendiren bir durum olduğunda trafik konusunu ele alıyor. Halbuki trafik, ulusal bir güvenlik konusudur.

3 yılda 20 bin kişiye sürüş eğitimi veren bir tesisin kurucusu olarak izlenimim, biz otomobili tanımıyoruz trafiğin hayatımızı nasıl olumsuz etkilediğinin farkında değiliz. Tüm bunlar bir problemdir ve üzerine gidilirse çözümü kolaydır. İşte bu nedenlerden dolayı trafik sorunu yoktur, daha doğrusu henüz başlamamıştır.