Daha önceki pek çok Apple etkinliğinin ardından gerçekleştirdiğim analizlerde de belirttiğim üzere, özellikle Steve Jobs dönemine kıyasla, pek çok yönden, Apple'ın çıkaracağı yeni ürün ve özellikleri önceden doğru tahmin etme oranının arttığını gözlemlemekteyiz (ürünlerde daha iyi kamera özellikleri, daha uzun pil ömrü ve daha hızlı işlemciler gibi…). Apple, ana ürün hatlarıyla bir kadansa yerleşti ve bu durum yeni ne tanıtacağına yönelik tahminleri kolaylaştırıyor. Steve Jobs’un alıştırdığı ve “one more thing” (bir şey daha var) söylemi ile özdeşleşen “yıkıcı inovasyonlara” eskisi kadar rastlamasak da Apple’ın her yıl düzenli olarak ürün gamında rutin inovasyonlar gerçekleştirdiğini de kabul etmemiz gerekiyor. Bu durum aslında oldukça kritik, çünkü bir şirket açısından karlılığın önemli bir kısmı rutin inovasyonlardan geliyor. Buna rağmen, Apple’ın hisselerinin, yeni iPhone ve diğer ürünlerin tanıtımına rağmen, dün %1 düşüş göstermesi sorgulanması gereken bir konu… Öte yandan, Apple’ın pek çok alanda inovasyon liderliğini sürdürmesi; arzu objesi olma, hayranlık uyandırması devam ediyor. Yeni ürünlere de ciddi talep olacağını şimdiden söyleyebiliriz.
Bu yıl da Apple etkinliğinde pek çok rutin inovasyon örneklerini görmekle birlikte “next big thing” (bir sonraki büyük proje) açısından hayal kırıklığı vardı. Facebook’un bu etkinlikten birkaç gün önce artırılmış gerçeklik destekli akıllı gözlüğünü tanıttığı bir dönemde, Apple’ın da bu alanda birtakım ürünlerini görmeyi beklerdik. Keza yeni AirPods özelinde de bir açıklama olmadı. Yine de Apple, somut teknolojik gelişmelerin, yazılım güncellemelerinin, donanımsal iyileştirmelerin çok ötesinde bir şeylerin var olduğunu göstermeyi sürdürüyor… Kullanıcı deneyiminin, tasarım odaklı düşünmenin, mühendisliği sanatsal bakış açısıyla birleştirmenin önemini ve bu yetkinliklerin yüzeysel kopyalama çabalarıyla taklit edilemeyeceğini gözler önüne seriyor…
Apple’ın sunduğu yeni ürünlere odaklanırken, bu ürünler ile büyük veri, bulut bilişim, nesnelerin interneti ve yapay zekadan yararlanarak, farklı sektörlerin dönüşümünü nasıl desteklediğini de tartışmamız gerekiyor (sağlık, sinema, spor, finans vb. sektörler). Ancak, bu etkinlikte bu dönüşümleri ivmelendiren dijital servislere odaklanılmaması da düşündürücü (sanırım yakın zamanda yeni dijital servislerin ağırlıklı olduğu bir etkinlik daha olacak)…
Etkinlikten birkaç gün önce, Apple’ın, oyun geliştirme firması Epic Games ile hukuk mücadelesini kaybettiğini ve App Store dışı ödeme yöntemlerine izin vermek zorunda kalmasına yönelik mahkeme kararının açıklandığını da belirtmekte yarar var.
Her Apple etkinliğinde olduğu gibi, bu etkinlikte de öne çıkan konuları, kendi perspektifimden Hürriyet için derledim…
iPhone 13 Serisi - Yeni kamera özellikleri ile profesyonel görüntüler elde etmek artık daha kolay…
Genellikle Apple’ın her Eylül etkinliğinde olduğu gibi, bu etkinlikte de en çok merak edilen yeni iPhone’lardı. iPhone, Apple için en önemli gelir kaynaklarından biri olmaya devam ediyor ve ürün ekosisteminin merkezinde yer almayı sürdürüyor. İlk bakışta iPhone 13 serisi dramatik bir değişiklik içermiyor gibi görünse de en dikkat çekici yenilik kameralarında. Bugüne kadarki tüm iPhone'lar arasında ışığa en duyarlı ve gece görüşü en iyi kameraya sahip yeni iPhone’lar. Aynı zamanda, video çekimi için Smart HDR 4 teknolojisinden yararlanıyor ve kendi kısa filmlerinizi ya da ürün tanıtımlarınızı çekmenize olacak sağlayacak profesyonel kamera özellikleri sunuyor.
Daha dün bilim insanları tarafından yapılan bir açıklamaya göre Grönland'deki buzul erimesi, geçen yıl rekor seviyeye ulaştı… NASA’nın hesaplamalarına göre son 15 yılda, Grönlend’de yaklaşık 5 trilyon ton buz eridi ve bu durum tüm dünyadaki deniz seviyesini yaklaşık 2,5 cm yükseltmeye yetecek bir miktar… Öte yandan, bir ada ülkesi olan Madagaskar, 4 yıldır yağmur yağmaması nedeni ile “Dünya’da iklim krizi kaynaklı kıtlık” görülen ilk ülke olmak üzere… Uluslararası Botanik Bahçeleri Koruma Örgütü tarafından yayınlanan rapora göre ise, dünyadaki ağaç türlerinin neredeyse üçte biri yok olma riski altında… Bill Gates’in “İklim felaketini nasıl önleriz” kitabında yer verdiği istatistiklere göre iklim değişikliği, 21. yüzyılın sonunda her yıl 5 kat daha fazla ölüme yol açacak…
Durum bu kadar ciddi… Önlemleri bir an önce almamız, toplumun her kesimini iklim krizi ile mücadele doğrultusunda bilinçlendirmemiz gerekiyor. Bu doğrultuda, iklim değişikliği ile mücadelede teknolojilerden de daha fazla yararlanmalı ve iklim krizi ile mücadeleye yönelik çözümler geliştiren girişimleri de daha fazla desteklemeliyiz. Bu yazımda, iklim krizi odaklı çözümler geliştiren girişimleri paylaşmaya devam ediyorum.
Karbon Offsetler (Karbon dengesi) karbon nötr bir dünyaya destek oluyor…
Pek çok ülke, iklim stratejileri belirleyerek, bu stratejileri resmi olarak paylaşma yarışında. Japonya, net sera gazı emisyonlarını 2050 yılına kadar sıfıra indirme sözü vermişti. Joe Biden’in başkanlık seçimi öncesi en büyük vaatlerinden biri “2050 yılına kadar Amerika'yı karbon nötr (atmosfere yayılan karbondioksit miktarı ile aynı miktarda karbondioksiti ortadan kaldırma durumu) hale getirme sözüydü”; Çin ve Güney Kore de, ekonomilerinin karbon nötr olacağını açıklamıştı. Hatta, İngiltere ve Fransa iklim stratejilerini yasallaştırdılar…
Hükümetler kadar, önde gelen şirketler de benzer stratejileri benimsemiş durumdalar. Sadece son birkaç yıl içerisinde, Amazon'dan Unilever'e, Starbucks'tan Ford'a kadar trilyonlarca dolarlık piyasa değerine sahip, Dünya’nın en büyük şirketleri, 2040 ya da 2050'ye kadar "net sıfır emisyon" elde etme taahhüdünde bulundu.
Şunun bilincinde olmamız gerekiyor; bugün gerçekleştirilen her büyük faaliyet, bir dereceye kadar karbon ayak izi (birim karbondioksit cinsinden ölçülen, üretilen sera gazı miktarı açısından insan faaliyetlerinin çevreye verdiği zararın ölçüsü) bırakılmasına neden oluyor: Bir şeyler inşa etmek, bir şeyleri hareket ettirmek, bir şeylere güç vermek, bir yerlere gitmek için ulaşım araçlarından yararlanmak, bir şeyler hesaplamak… Karbon ayak izini azaltmak isteyen herhangi bir kuruluşun, bunu yapabilmesinin iki temel yolu bulunuyor: 1. Operasyonlarından kaynaklı emisyonları doğrudan ortadan kaldırmak, 2. Karbon ofsetleri satın almak. İkinci yöntem tartışmalı olmakla birlikte, iklim değişikliğine karşı küresel mücadelede önümüzdeki yıllarda merkezi bir rol oynayacağına kesin gözüyle bakılıyor.
Karbon dengesini, sera gazı emisyonunu azaltmak amacıyla, şirketlerin ya da bireylerin açığa çıkardığı karbondioksiti (karbon ayak izini) dengelemesinin bir yolu olarak nitelendirebiliriz. Karbon dengeleme basitçe, bir firmanın ortaya çıkardığı karbon salımlarına karşılık, aynı miktarda ancak başka bir yerde karbon tasarrufu sağlayan projelere finansal destek sağlanması ya da o projelerde ortaya çıktığı belgelenen karbon sertifikalarının satın alınması olarak açıklanabilir. Dengeleme projelerinin yaygın örnekleri arasında (karbondioksiti emen) ağaç dikmek ve güneş panelleri, rüzgar türbinleri gibi yenilenebilir enerji altyapısını finanse etmek sayılabilir.
Teoride, bir kuruluş bir ton karbon emisyonu üretir ve ardından bir ton karbon emisyonunu ortadan kaldıran bir denkleştirme projesini finanse ederse, o kuruluşun iklim değişikliği üzerinde sıfır olumsuz etkisi olduğu kabul ediliyor. Ancak, tabii ki teoride hedeflenen pratikte genelde gerçekleşmiyor. Karbon dengeleme uygulamalarının çoğunda anlaşmazlıklar ve operasyonel karmaşıklar yaşanıyor.
Öncelikle şunu belirtmek gerekiyor, iklim değişikliği çok geniş ve disiplinlerarası bir konu, bu nedenle de iklim değişikliği ile mücadele etmek için pek çok farklı alana odaklanmak gerekiyor. Bu kadar önemli ve insanlığın geleceğine etki eden bir konuya odaklanmak yeni inovasyonlar ortaya çıkarmak açısından da oldukça kritik. İklim değişikliği ile mücadele konusuna odaklanan yeni start-up’lardan ya da teknoloji firmalarından önümüzdeki dönemin “unicorn”larının çıkacağı aşikar. Bu şirketlerin geliştirdiği yeni teknolojilerin bir kısmı bile dünyamızı iklim değişikliği kaynaklı sorunlardan korursa, hepimiz açısından oldukça önemli bir kazanç olacaktır.
Peki, iklim değişikliği ile mücadelede teknolojiden nasıl yararlanabiliriz? Bu yazımda, özellikle son dönemde iklim değişikliğine yönelik teknoloji odaklı çalışmalar gerçekleştiren start-up ların çözümlerine değinmek istedim. Açıkçası iklim değişikliği ile mücadelede kullanılan teknolojiler benim de uzmanlık alanım değil, bu nedenle araştırmalarım kadar, Forbes’da yayınlanan detaylı bir analizi baz aldım. Ayrıca, iklim krizi ile ilgili terimleri doğru kullanmak adına genç iklim aktivistlerinden Atlas Sarrafoğlu’nun tarafıma ilettiği iklim krizi terimler sözlüğünden yararlandım. Umarım, bu araştırma ülkemizdeki girişimcilik ekosistemine, akademisyenlere ya da kurumsal şirketlere sahip oldukları teknolojilerini ve uzmanlıklarını iklim krizi ile mücadele kapsamında da ele almaları adına da bir ilham kaynağı olur…
İklim değişikliği tüm Dünya’nın gündeminde…
Son dönemlerde, Dünya’nın en büyük şirketleri net sıfır emisyona ulaşma taahhüdünde bulunarak; operasyonlarını buna göre uyarlamaya başladı. Basitçe söylemek gerekirse, net sıfır, insan kaynaklı faaliyetler nedeniyle atmosfere salınan ve sera etkisine neden olan karbondioksit, metan, azot oksit gibi gazların miktarını, yeryüzü tarafından doğal olarak emilen sera gazı miktarıyla eşitlemek anlamına geliyor. Bir başka ifadeyle net sıfır, atmosfere yeni emisyonlar eklememek anlamına geliyor. Salım devam edecek, ancak bu durum, atmosferden eşdeğer miktarda gaz emilerek dengelenecek. İngiltere, 2050 yılına kadar net sıfır olma hedefini belirleyen dünyanın ilk büyük ekonomisi oldu.
Öte yandan, geçtiğimiz yıl, Dünya’nın en büyük varlık yöneticisi (7 trilyon dolarlık varlık yöneticisi BlackRock), iklim değişikliğini yatırım stratejisinin merkezine koyduğunu açıkladı. McKinsey’nin raporunda bir örnekle belirttiği üzere, “yatırımcılar, iklim değişikliğini hesaba katmaksızın, sel riski olan kıyı mülklerine normalden fazla değer biçtiklerini anlarlarsa, bu durum kar topu etkisi ile piyasaların çökmesine bile neden olabilir”… Pek çok hükümetin merkez bankası da, iklim değişikliğini sistematik bir ekonomik risk olarak görmeye başlayarak, bu alanda somut adımlar atmaya başladı. Çünkü, iklim değişikliği kaynaklı felaketlerin enflasyonu artıracak etkilere sebep olacağı düşünülüyor. Bu söylemler ve aksiyonlar, iklim değişikliğinin daha somut bir şekilde ele alınacağına yönelik önemli sinyaller veriyor.
Ülkemizde de iklim ve göç bakanlığı kurulması planlanıyor
Son dönemlerde ülkemizin dört bir yanında yaşadığımız doğal afetler, iklim değişikliği odaklı yeni bir yapılanmaya ihtiyaç duyulduğunu gösteriyor ve bu alanda da birtakım somut adımlar atılmaya başlandı. Ayrıca, bu önemli konunun okullarda ders olarak planlanmasında, işlenmesinde ve müfredata eklenmesinde de yarar var…
Yapay zeka destekli iklim zekası
İklim krizini Ülkemiz açısından değerlendirecek olursak; Marmara Denizi’ni bir anda saran deniz salyası, yani müsilaja çare ararken; yaz mevsimi ile birlikte, Ülkemizin dört bir yanında daha önce benzerini görmediğimiz sıklıkta orman yangınları ile mücadele etmek zorunda kaldık. Sıcaklıkların artması, tarımdaki verimi olumsuz etkileyip, belirli bölgelerde kuraklığa yol açarken; son olarak da pek çok vatandaşımızın can kaybı ile sonuçlanan sel ve doğal afetler ile karşı karşıya kaldık…
İklim krizi tüm Dünya’nın ortak problemi…
Ancak bu durum sadece Ülkemize özel değil, Dünya genelinde sadece son birkaç yıl içerisinde artan sıcaklıklar beklenmeyen hava olaylarına sebep oldu. Antarktika'daki buzullar parçalandı, orman yangınları çoğalmaya ve aylarca sürmeye başladı. Deniz ekosisteminde önemli bir yeri olan rengarenk mercan resifleri renklerini kaybetti ve büyük çoğunluğu yok oldu. Bunlarla birlikte, tarihsel kayıtlarda benzeri olmayan birçok iklim olayı artarak devam ediyor…
Temmuz 2021, “Dünya’da şu ana kadar kaydedilen en sıcak ay oldu” … Buna rağmen, eğer önlem almazsak bu yaz hayatımızın geri kalanının en serin yazı olabilir…
Bir önceki yazımda da belirttiğim üzere, “orman yangınlarını engellemeye yönelik en temel çözümü, iklim değişikliği ile mücadele oluşturuyor.” Dünya’nın her bölgesinde artan orman yangınlarını ele alacak olursak, sıcaklıkların yükselmesi ve kuraklık, orman yangınlarının artmasında ve yangın mevsiminin uzamasında çok net bir etken. Amazon yağmur ormanlarının bile sıklıkla yandığı bir dönem yaşıyoruz. Amazon ormanlarında Haziran 2021’de son 14 yılın en şiddetli yangınları kaydedildi. 22 Aralık 2019’da kış ayında, Uludağ’da çıkan orman yangınını hatırlarsınız, bu yangın da oldukça geniş bir alanda etkili olmuştu. Yangının çıkma sebebinden bağımsız olarak, havanın normalden sıcak ve kuru olması, çıkan yangının çok daha geniş alanlara hızla yayılıp ne yazık ki çok daha güç söndürülmesine neden oluyor. Dünya’nın ortalama sıcaklığı 1,5 derece artarsa yazın Akdeniz’de orman yangınlarında yanacak alandaki artış %41 olacakken; sıcaklık ortalama 2 derece artarsa bu oran %62’ye çıkıyor (Kaynak: UN Climate Change, @unclimatechange).
Belirli ülkeler yok olma tehlikesi ile karşı karşıya…
Şu anda yaklaşık 190 milyon insan, yükselen deniz seviyeleri nedeniyle 2100 yılına kadar yüksek gelgit seviyelerinin etkisi altında olması beklenen bölgelerde yaşıyor. Bu durum, büyük bir nüfusun yer değiştirmesine neden olabilir. Birleşmiş Milletler Hükümetler Arası İklim Değişikliği Paneli'nin raporunda da küresel ısınmanın önüne geçilemezse bazı bölgelerin yaşanılamaz hale gelebileceği uyarısında bulunuldu. Maldivler’in de aralarında bulunduğu, iklim değişikliğinden en çok etkilenmesi beklenen 50’ye yakın ülkenin, önlem alınmadığı takdirde "yeryüzünden silinme” riski bulunuyor.
Isınan ve daha asidik hale gelen sular, kril veya mercan resifleri etkileyerek denizdeki besin zincirlerini de tehdit ediyor. Öte yandan, daha uzun süreli kuraklığın ekinlere ve gıda güvenliğine olan tehdidi, yaşama yönelik direkt çok büyük olumsuzlukların habercisi. Daha bitmedi, rezervuarların kuruması ve buzulların kaybı, içme suyunu kıt hale getirebilir. Artan yağışlar, ölümcül sele neden olabileceği gibi iç mekân hava kalitesini de düşürebilir. Nem, küf ve mantarlara fayda sağladığından, sağlık açısından da negatif etkiye neden oluyor.
Ne yazık ki son günlerde Ülkemizin pek çok farklı bölgesinde, hayatımıza güzellikler katan, bakmaktan, seyretmekten, havasını solumaktan keyif aldığımız; pek çoğumuzun unutamayacak anıları olduğu ormanlarımız yangınlar nedeni ile yok olup gidiyor; yangın söndürme çalışmalarında vatandaşlarımızın canları tehlikeye giriyor, bazı vatandaşlarımızı ne yazık ki kaybediyoruz, pek çok canlı da zarar görüyor. Bu durum, vatanını seven her insanda, derin bir üzüntü ve telaşa sebep olurken, izlediğimiz görüntülere karşı bir şey yapamamanın verdiği çaresizlik toplum genelinde umutsuzluğa da neden oluyor. Orman yangınlarına karşı hepimizin duyarlı, sorumlu olması gerekiyor; aslında hepimize düşen görevler var. Teknoloji ile bu yangınların nasıl önüne geçebileceğimizi düşünüp; kamu, üniversite, girişimcilik ekosistemi arasında bu alandaki iş birliğini geliştirip, gerekli koordinasyonun nasıl sağlanacağına yönelik aksiyonlar alarak bundan sonraki yangınların önüne geçmeliyiz.
Ben de bu yazımda kendi tecrübelerimden; birlikte çalıştığım, teknoloji geliştiren genç arkadaşlarımın bu alanda geliştirdikleri çözümlerden ve güncel araştırmalardan yararlanarak, orman yangınları ile mücadelede teknolojiden nasıl yararlanılabileceğini paylaşmak istedim. Bu çözümlerden bir kısmı bundan sonraki süreçte birkaç yangını önlese dahi hepimiz için önemli bir fayda sağlayacaktır…
İklim değişikliği, orman yangınlarının riskini ve kapsamını artıran en önemli etken
Orman yangınlarını engellemeye yönelik en temel çözümü, iklim değişikliği ile mücadele oluşturuyor.
Selen Şenal’a göre; "Orman yangını riski, sıcaklık, toprağın nemi; ağaçların, çalıların ve diğer potansiyel yakıtların varlığı gibi faktörlerle ilişkili. İklim değişikliği, ormanlardaki organik maddenin (orman ateşini yakan ve yayan malzeme) kurumasını hızlandırmaktadır. Örneğin 1984 ile 2015 yılları arasında Amerika Birleşik Devletleri'nin (ABD) batısındaki büyük yangınların sayısı bu sebepten ikiye katlandı. Araştırmalar, iklimdeki değişikliklerin daha sıcak ve daha kuru koşullar yarattığını, bu durumun da orman yangını riskini artırdığını gösteriyor. ABD'nin batısındaki çoğu bölge için, tahminler, ortalama yıllık 1 derecelik bir sıcaklık artışının, bazı orman türlerinde ortalama yanan alanı yılda %600'e kadar artıracağını gösteriyor. Yine, ABD'deki modelleme, 2060 yılına kadar yıldırımla ateşlenen orman yangınlarında 2011'e göre en az %30'luk bir artışla artan yangın riski ve daha uzun bir yangın mevsimi de öngörmektedir. İklim değişikliği ile mücadelede, yenilenebilir enerji ve fosil temelli olmayan biyoyakıt kullanımını artırmak oldukça kritik.” Şenal ve ekibi, atık su ve atık baca gazı bertarafıyla mikroalglerden çevreci biyoyakıtlar üreterek, iklim değişikliği etkilerini azaltmaya fayda sağlamayı hedefliyorlar.
Orman yangınları ile mücadelede yapay zeka (artificial intelligence - AI)
Dr. İlkay Altıntaş, San Diego’daki University of California Wifire Laboratuvarının kurucusu ve yöneticisi. Bu laboratuvarın odağı yapay zekadan yararlanarak yangınları önlemeye yönelik öngörü analizleri geliştirmek. Bu doğrultuda, yangınların sebep olduğu yıkımı en aza indirmeyi amaçlıyorlar. Dr. Altıntaş’ın çalışmaları daha iki hafta önce New York Times’da yer aldı.
Çalışmalar kapsamında, gerçek zamanlı uydu görüntüleri, rüzgâr modelleri, hava durumu ve daha pek çok veri seti; geçmiş yangınlarla ilgili veriler ışığında analiz ediliyor ve yangınların başladıktan sonra nasıl yayılacağını, insanların yaşadığı yere ne kadar yaklaşabileceğini hızlı bir şekilde tahmin etmek ve daha büyük daha tehlikeli etkileri önlemeye yönelik öngörüler ortaya çıkarmak için kullanılıyor. Böylelikle, bir yangın sırasında, itfaiye yetkililerinin kaynaklarını nerede kullanmaları gerektiğine ve hangi alanları tahliye edeceklerini belirlemelerine yönelik daha doğru kararlar alınmasına yardımcı olunuyor. Laboratuvar, şu anda eyaletteki her büyük yangınla mücadeleye yardımcı olmak için kullanılıyor.
Covid vakalarında yaşanan artış ile birlikte, seyircisiz oynanacağı açıklanan, pek çok önde gelen sporcunun katılımının belirsizliğini sürdürdüğü Olimpiyatlar kapsamında, Japon Hükümeti olağanüstü hâl ilan edileceğini de açıkladı. Bu sene, oyunlar seyircisiz olsa da, yeni teknolojiler sporcuları daha geniş hayran kitlelerine yakınlaştırırken, aynı zamanda daha sürükleyici deneyimler sağlamayı da vaadediyor. Teknoloji sadece sosyal mesafeyi sağlamak ya da kontrol etmek için değil; oyunları daha iyi yönetmek, sporcu performansını gerçek zamanlı izlemek, geliştirmek ve farklı dijital deneyimler sunmak için de oldukça farklı uygulamaları destekleyecek şekilde kullanılacak. Bu yıl, oyunlarda 5G desteği ile daha hızlı ve çok daha gelişmiş sanal izleyici etkileşimi de mümkün olacak. Örneğin, 5G altyapısı ve sanal gerçeklik deneyimi ile bir basketbol maçını 360 derece görüş ile oldukça farklı açılardan izleme imkanına sahip olabileceksiniz.
Tokyo Olimpiyatları’nda kullanılacak ve yakın zamanda pek çok spor müsabakası için standart olması beklenen yeni teknolojileri Hürriyet için analiz ettim.
Robotlar çok farklı amaçlar için kullanılacak
Tokyo Olimpiyat Oyunları Komitesi, “Tokyo’20 Robot Projesi” olarak adlandırdığı insiyatif ile robotların yaygın olarak toplumda “iyiliği teşvik etmek” ve Covid-19’a karşı tedbir amaçlı kullanımını hedefliyor. Bu kapsamda, robotlar, Olimpiyatlar’da pek çok görevi gerçekleştirecek. Robotlar sporcuların kaldığı alanları ve antreman salonlarını temizlemede, dezenfeksiyon işlemlerini gerçekleştirmede, sporcuların ekipmanlarını taşımada kullanılacak. 2021 Olimpiyat Oyunları'nda farklı amaçlar için Tokyo Olimpiyat Oyunları sponsoru Toyota tarafından tasarlanmış yaklaşık 8-10 farklı robot kullanılacak.
Bunlardan ikisi Tokyo Olimpiyat Oyunları’nın maskotu olarak tasarlanmış olan Miraitowa ve Someity adındaki robotlar. Bu maskot robotlar, izinli ziyaretçiler ya da sporcular ile ilgilenecek; onları karşılayarak yön gösterecek ve etkinlik bilgilerini paylaşacak. Yüz tanıma teknolojisi ile karşılarındaki kişilerin duygularını da analiz edebilen bu robotlar, el sallayabiliyor, tokalaşabiliyor ve bir kişi yakınındayken çeşitli yüz ifadeleri ile tepki verebiliyor. Bu robotlar özellikle çocukları oyunlar boyunca eğlendirmekten de sorumlu olacak.
“Saha destek robotları” ise oyunlar boyunca iş yükünü azaltmak amacıyla görev alacak. Bu robotlar, cirit ve gülle atma gibi belirli spor etkinliklerinde atılan nesneleri toplamada ve mesafeyi ölçmede yardımcı olacak. Robotların kullanımı hem sahayı toplamak için gereken süreyi kısaltacak, hem de etkinliklerde gereken personel miktarını azaltmaya yardımcı olacak.
Ayrıca, “herkes için mobilite” slonganı ile 360 derece kamera ve büyük bir ekran ile donatılmış “T-TR1 - sanal hareketlilik robotları”, uzak bir konumda olan bir kullanıcının görüntüsünü kamerada yansıtarak, o kişinin robotun konumunda, oyunların atmosferini daha fazla hissetmesine yardımcı olacak. Bu uygulama, özellikle etkinliklere fiziksel olarak katılamayacak kişiler için bir ekran varlığı ile sanal olarak o ortamda bulunma şansı verecek.
“İnsan destek robotları” ise engelli izleyiciler için destek süreçlerinde ve yemek servislerinde kullanılmak üzere tasarlandı…
Dijital yol haritası belirlemek hayati olacak
Özellikle karantina döneminde, günlük hayatımızı, işlerimizi, eğitimimizi kesintisiz devam ettirmek adına dijital hazırlığın ve altyapının ne kadar önemli olduğunu görmüş olduk. Bu süreçte, şirketlerin %85’inde dijital dönüşüm yatırımları ve uygulamaları hız kazandı. McKinsey (2020) araştırması kurumların pandemi ile birlikte dijital dönüşüm çabalarında 8 hafta içinde 5 yıllık ilerleme kaydettiğini çarpıcı bir şekilde gözler önüne serdi. Kovid-19 sonrasında da rekabetçi olabilmek adına dijital dönüşümü doğru kurgulamak ve öne çıkan teknoloji trendlerini analiz ederek gerekli teknik altyapıyı oluşturabilmek çok daha önemli hale geliyor.
Sanal ofislere doğru
Kovid-19 öncesinde de uzaktan çalışma fikri gündemdeydi, fakat önyargılar somut ilerleme sağlanmasının önünü kesmişti. Salgın, on milyonlarca çalışanın bir gecede evden çalışmaya geçmesiyle bu durumu değiştirdi. Kurumlar bir yandan uzaktan çalışmayı en verimli şekilde gerçekleştirecek yollar ararken, uzaktan birlikte çalışma, proje yönetimi uygulamaları ve video konferans uygulamalarının kullanımında patlama yaşandı. 2020'de küresel video konferans pazarı $7,87 milyara ulaştı (bir önceki yıla kıyasla iki kattan fazla artışa tekabül ediyor).
Küresel salgın nedeniyle başlayan evden çalışma deneyi, uzaktan çalışmaya ilişkin olarak uzun zamandan beri mevcut olan yanlış kanıları değiştirirken, ofis dışında da gerçek iş yapılabileceğinden şüphe eden birçok yöneticiye, uzaktan çalışmanın üretkenlik, iş-yaşam dengesi, maliyetler ve sürdürülebilirlik bakımından yaratabileceği olumlu etkiyi göstermiş oldu. Farklı raporlarda belirtildiği üzere yöneticilerin %60'ı ofis alanlarının küçülmesinden oldukça memnunken; %43'ü ise 2030 yılına kadar fiziksel ofislerinin olmayacağına inanıyor. Henüz erken olsa da göstergeler uzaktan çalışanların ofisteki meslektaşlarına göre ortalama %40 daha üretken olduğu yönünde… Global WorkPlace Analytics (2021) araştırması, Dünya genelinde çalışanların zamanlarının %50-%60’ında masalarında olmadığını ve bunun çok büyük bir alan ve para israfı olduğunu belirtirken; McKinsey Global Institute (MGI), küresel işgücünün %20'sinden fazlasının zamanının çoğunu ofis dışında geçireceğini tahmin ettiğini belirtiyor. Elbette bu durumu sadece Kovid-19’a bağlamak da doğru değil çünkü, otomasyon ve dijitalleşmedeki ilerlemeler “her yerden çalışma” olgusunu artık çok daha mümkün kılıyor.
Uzaktan çalışmaya yönelik temel olarak iki önemli zorluk bulunuyor: Bunlardan biri, kültür ve aidiyet duygusu yaratmanın ana unsuru olan ofislerin yeni rolüne karar vermek. Şirketlerin gayrimenkul yatırımlarını (bu binaya, ofise ihtiyacımız var mı?), işyeri tasarımını (masalar arasında ne kadar boşluk var, temassız deneyimler destekleniyor mu?) ve eğitim ve mesleki gelişim kriterlerini (uzaktan mentorluk mümkün mü?) ayrıntılı bir şekilde değerlendirmesi gerekiyor. Ofise dönmek, çalışanlara bir e-mail iletip, tekrar ofise dönüyoruz diyerek, kapıları açmaktan ibaret değil… Bunun yerine, fiziksel ofislerin, o ofise sahip işletmeye getirilerini sistematik olarak yeniden değerlendirmek gerekiyor.
Yeni dünyaya adapte olmak için yeni yetkinlikler geliştirmenin ve sürekli öğrenmenin önemi
Uzaktan çalışmanın yayılımındaki diğer zorluk, işgücünü otomasyon, dijitalleştirme ve diğer teknolojilerin gereksinimlerine uyarlamakla ilgili… Her çalışan, işini sürdürmek istiyorsa, mutlaka yeni beceriler edinmeli. Dünya Ekonomik Forumu çalışanların yarısından fazlasının 2022 yılına kadar önemli ölçüde yeni becerilere ihtiyaç duyacağı öngörüsünde bulunuyor. Öte yandan, BBC’nin araştırması, ~200 milyon kişinin Kovid-19 kaynaklı değişim nedeniyle mevcut işini kaybedebileceğini öngörüyor…
Öte yandan, yapay zekâ son kullanıcılar nezdinde pek çok endişeye de sebep oluyor. Öne çıkan tartışma konuları: "Yapay zekâ kötü niyetli insanların eline geçerse ya da insanlığın kontrolünden çıkarsa insanlık tehdit altında kalır mı”; “yapay zekanın önyargılardan bağımsız gelişmesi nasıl sağlanabilir”; “AI işlerimizi elimizden alacak mı”; “sanal asistanlar ve akıllı cihazlar ile her şeyimiz takip ediliyor mu, sürekli izleniyor muyuz”...
Yapay zekanın her geçen gün daha da fazla hayatımıza etki edeceği bir dönemde, ülkemizde de bu alandaki çalışmaları stratejik bir şekilde ilerletmek ve her kesim açısından bu odağı sistematik bir şekilde takip etmek oldukça büyük önem arz ediyor. Bu alanda öne çıkan sivil toplum kuruluşlarından olan Yapay Zekâ Politikaları Derneği (AIPA) yapay zekanın gelişen önemine yönelik farkındalığı artırmak ve bu alanda toplumu bilinçlendirmek adına oldukça önemli çalışmalar gerçekleştiriyor. Sonuçları yeni paylaşılan ve toplumdaki yapay zeka algısına yönelik şu ana kadar gerçekleştirilen en geniş kapsamlı araştırmalardan olan "AIPA Gelecek Araştırması: Toplumda Yapay Zekâ Algısı” önemli bir referans kaynağı olarak ele alınması gereken bir çalışma. Araştırma, 14-44 yaş grubunda, %30’u öğrencilerden oluşan toplam 1135 katılımcı ile gerçekleştirilmiş. Araştırmada yapay zekâ; tanımı, etkisi, toplumun geleceğindeki yeri, güven unsuru, yapay zekaya yönelik korku ve yapay zekanın kanun önünde hesap verilebilirliği odağında 7 başlıkta ele alınmış.
Araştırmada öne çıkan sonuçlar:
* Yapay zekâ tanımı konusunda toplum yeterli bilgiye sahip değil…
* Yapay zekayı doğru olarak tanımlayanlarda, “makine öğrenmesi” ifadesi ön plana çıkıyor. Yapay zekaya ilişkin doğru tanımlamayı yapan bireyler arasında kadınların oranı, erkeklere kıyasla belirgin düzeyde daha düşük…
* Yapay zekâ denilince akla ilk olarak “robot” geliyor. Hollywood bilim kurgu filmlerinde çizilen robot odaklı yapay zekâ imajından dolayı, yapay zekanın robot eliyle dünyayı ele geçireceği, yok edeceği, zarar vereceği bilinçaltına yerleşmiş bir algıyı oluşturuyor…
* Yapay zekaya yönelik korkunun temelini iş kaybetme endişesi oluşturuyor. Öğrencilerde buna ek olarak, yapay zekanın kişisel bilgilere kolay erişimi ve işleme becerisi ile mahremiyeti zedeleyeceği korkusu da bulunuyor…
* Katılımcılara göre yapay zekadan olumsuz olarak etkilenecek mesleklerin başında doktorluk, öğretmenlik, kolluk kuvvetleri ve tercümanlar geliyor…
