Türk filmlerinin çekildiği mekânlar

Sunuş’ta kitabın niteliği hakkında bilgi ediniyoruz:

“Modern mimarlık ve sinema, yaklaşık aynı zamanlarda ortaya çıkan iki üretim olarak her zaman ortak, doğurgan bir ilişki içinde olmuştur. Sinema filmleri, mekânın kavranmasından kurgulanmasına, üretiminden sunulmasına kadar pek çok aşamada modern mimarlar için esin kaynağıdır.

Sinema filmleri, yıkılmış olan modern mimarlık eserlerinin belgelenmesinde, hâlâ ayakta duran yapıların korunması, özgün durumlarının ve zaman içindeki değişimlerinin gözlemlenmesi için önemli veriler sunmaktadır.

Bu kitap projesi, Türk filmlerinin Türkiye bağlamında modern mimarlığın belgelenmesinde ve yorumlanmasındaki kurucu rolünün fark edildiği noktada başladı. Beş yıl boyunca seyredilen yüzlerce Türk filmi üzerinden, değişik ölçek ve işlevde pek çok modern mimarlık mirasına ilişkin görsel bir arşiv oluşturuldu. Bu arşiv malzemesinin bir kısmı kullanılarak çeşitli dergilere yazılar yazıldı. Bu yazılardan ilki 2017 yılında yayımlanan “Önemli Bir Mimarlık Belgeleme Aracı Olarak Türk Filmleri: Sivri Akıllılar ve Nebioğlu Tatil Köyü” başlıklı çalışmadır.

Kitap projesi kapsamında oluşturulan arşivden üretilen yazılara ek olarak, Türkiye bağlamında modern mimarlık mirasına ilişkin daha önce yayınlar yapmış yazarlarla bu arşiv paylaşılmış ve araştırdıkları yapıları bu ‘yeni’ imgelerle yeniden yorumlamalarına çalışılmıştır.”

İçindekiler:

◊ Türk Filmlerinde Modern Mimarlık, Modern Evler ve Muammer Karaca Evi - Umut Şumnu

◊ Türk Sinemasının Vazgeçilmez Konutu: Muammer Karaca Evi ve Mekânsal Analizi - Tuba Bülbül Bahtiyar ve Esra Yaldız

◊ “Lükslük/Refahlık/Zenginlik” Söylemi, Özlemi ve Eleştirisi: “İstanbul Hilton Oteli Üzerinden Bir Okuma - Deniz Avcı Hosanlı

◊ Çınar Otel’i İmgelerle Düşünmek... - Hande Atmaca, Funda Uz ve Zeynep Tuna Ultav

◊ Mimari Belgelemede Türk Sinemasının Rolü: Tarabya Oteli Analizi - Hande Tulum Okur

◊ Filmler Üzerinden Atatürk Orman Çiftliği Turistik Marmara Oteli İç Mekân Kimliğini Okumak - Nur Ayalp ve Umut Şumnu

◊ Çelik Palas Oteli Üzerinden Bursa’da Moderni İzlemek - Neslihan Dostoğlu

◊ Önemli Bir Mimarlık Belgeleme Aracı Olarak Sinema Filmleri: Sivri Akıllılar Filmi ve Nebioğlu Tatil Köyü - Umut Şumnu

◊ Türk Sinemasında Vakko ve Mekânları - Umut Şumnu

EN ÇOK KULLANILAN YERLER

Türk filmlerinde sahnelere en fazla eşlik eden yapılardan biri de İstanbul Hilton Oteli’dir. Turist Ömer (1964), Katilin Kızı (1964), Hırsız (1965), Ah Güzel İstanbul (1966), Oyun Bitti (1971), Üç Arkadaş (1971), Vurgun (1973), Acı Hayat (1973), Karateciler İstanbul’da (1974), Bizim Kız (1977), Şark Bülbülü (1979), Çarıklı Milyoner (1983) gibi çok sayıda filmde Hilton Oteli yer alır. Bu filmlerin bazılarında otelin ünlü cephesi dış sahnelere fon oluştururken, bazı filmler Hilton Oteli’nin iç mekânlarını set olarak kullanır. Bu filmler sayesinde Hilton Oteli’ne ait havuz başı, lobi, resepsiyon, asansör holü ve odalar gibi birçok iç mekan detaylı bir şekilde görülür. Orhan Aksoy’un 1973 tarihli Acı Hayat, Zeki Ökten’in 1976 tarihli Vurgun, Osman F. Seden’in 1974 tarihli Yaz Bekârı ve Zeki Ökten’in 1976 tarihli Ne Umduk Ne Bulduk filmlerinin bir bölümü meşhur Lalezar Salonu’nda geçer. Bu filmler sayesinde Türkiye’nin ekonomisinde 1950 sonrası yaşanan kırılmanın önemli sembollerinden biri olan Hilton Oteli ve temsil ettiği wohnkultur iç mekânlar üzerinden okunabilir olur.

...

Türk filmlerinde başrol oynayan diğer önemli bir ev de Büyükçekmece Kemerburgaz’daki Rauf Alanyalı Evi’dir. Gazeteci, şair, yazar ve iş insanı Rauf Alanyalı’ya ait olan ev, Aile Şerefi (1976), Şark Bülbülü (1979), Zavallılar (1984) ve Nefret (1984) gibi filmlerde set olarak kullanılmıştır. Türk filmlerinde zengin aile temsillerinin vazgeçilmez mekânı olan Rauf Alanyalı evi detaylı şekilde belgelenir.

...

1960-1965 yılları arasında Yılmaz Sanlı tarafından tasarlanan ve Bayramoğlu’nda yer alan Necmi Şahin Villası da Türk filmlerinin en ikonik başrol oyuncularından biridir.

...

Muammer Karaca Evi’nde çekilen Türk filmleri bizlere bu evin yapı, iç mekân ve mobilya bileşenlerini bütünlüklü bir şekilde yeniden oluşturmamıza yardımcı olabilir. Muammer Karaca Evi’nde geçtiği belirlenen 16 Gençlik Hayalleri (1962), Küçük Hanımın Şoförü (1962), Afilli Delikanlılar (1964), Evcilik Oyunu (1964), Yumurcak (1969), Cibali Karakolu (1970), Güngörmüşler (1970),Kalbimin Efendisi (1970), Ateş Parçası (1971), Güllü (1971), Küçük Sevgilim (1971), Satın Alınan Koca (1971), Vurguncular (1971), Ateş Parçası (1971), İtham Ediyorum (1972), Zehra (1972), Beş Tavuk Bir Horoz (1974), Evcilik Oyunu (1975), Gece Kuşu Zehra (1975), Küçük Bey (1975), Şaşkın Damat” (1975), Can Pazarı (1976) ve Sahte Kabadayı (1976) filmlerinden sahnelerin bir araya getirilmesiyle kolektif belleğimize yer etmiş bu mekânı detaylı şekilde algılayabiliriz.

...

Sonuç olarak, sahip olduğu değerlerle Muammer Karaca Evi, hem mimarlık/içmimarlık tarihi hem de sosyal, kültürel tarih açısından önemli bir yere sahiptir. Muammer Karaca Evi yıkılmış olsa da, sahip olduğu sayısız Türk filmi üzerinden bu önemli konut yapısını yeniden hatırlamak mümkün olur. Türk filmlerinin mimarlık tarihini belgelemedeki önemi keşfedildikçe ve filmler üzerinden yapılan araştırmaların sayısı çoğaldıkça, modern mimarlık mirasımıza ilişkin kaybettiğimiz değerleri hatırlama ya da var olan değerlerimize ilişkin daha bütüncül ve detaylı bir bakış açısı geliştirme olanaklı hale gelecektir.

(Everest Yayınları)