Osman Hamdi Bey üzerine...

Osman Hamdi Bey, hem resim tarihimizde hem müzecilik tarihinde önemli bir addır.
Ayrıca ‘Kaplumbağa Terbiyecisi’ ile de resim tarihinde özgün bir yer almıştır.
‘Bir Osmanlı Aydını’(*) adlı kitap, sanatı, kişiliği, çalışmaları üzerine özlü bilgiler içeriyor.
Sunuş’ta kitabın niteliği şöyle özetlenmiş:
“Elinizdeki küçük kitap bu ilginç kişiliğin gerçekten kim olduğu sorusuna, yaşamından ve sanatından farklı ayrıntılarla bir pencere açmaya çalışacaktır. Osman Hamdi Bey hakkındaki bu kitapçık kapsamlı, detaylı ve tamamıyla özgün bir inceleme olma iddiasında değildir. Sanatçı, daha çok yaşamöyküsüne dair derlenmiş bazı ayrıntılar ve tanıklıklar üzerinde durularak farklı yönleriyle aktarılmaya çalışırken belli başlı bazı eserleri incelenerek ressam kimliği üzerine bir değerlendirme yapılmaya çalışılmıştır. Osman Hamdi Bey’in yaşamı ve 19. yüzyıl kültür-sanat ortamındaki etkinliği üzerine kafa yorulduğunda, onun çok yönlü kişiliği ilk dikkati çeken unsurlardan biridir. Bazen bir arkeolog, müzeci, bazen ressam ya da uluslararası bir serginin komiseri, bir tiyatro yazarı, belediye başkanı, bazen de oryantalist bir romanın kahramanı olarak karşımıza çıkar.
Fakat Osman Hamdi’yle ilgili kesin olarak söylenebilecek bir şey varsa o da sanatçının Osmanlı yenileşme ve batılılaşma sürecinin başlıca aktörlerinden biri olduğu gerçeğidir. Batı ve Doğu arasında bir köprü olma özelliği sanatçının tüm etkinliklerinin ortak paydasını oluşturur.

Yaşamak için sanatıma başvuracağım
gün geldi!
19. yüzyılın yetiştirdiği, kültür-sanat alanında öncü roller üstlenmiş bir kişilik olarak Osman Hamdi Bey’i inceleyen bu küçük kitap, Mustafa Cezar, Edhem Eldem, Metin And gibi çeşitli araştırmacıların çalışmalarından da yararlanarak, dönem tanıklıklarıyla zenginleştirilmiş yaşamöyküsü ayrıntılarının yanı sıra örnek eserler üzerinden giderek onu bir sanatçı olarak daha iyi tanıma yolunda da bir adım atmaya çalışacaktır.”
Bilgilerin yanı sıra onun tablolarından da örnekler yer almaktadır.
Kitap aşağıdaki bölümlerden oluşmaktadır:
· ‘Evlatlarım’
Hüsrev Paşa’nın Fransa’ya gönderdiği çocuk.
· ‘Birinci Resim Defterim’
Osman Hamdi’nin Batı’yı algılayışı.
· ‘Olmam Gereken Yer Burası’. Babasına gönderdiği bir mektuptan:
“Pek sevgili velinimetim babacığım, biraz resim yaparsam, lütfen kızmayın. Artık yapmadan duramam. Şimdiden inanılmaz gelişme kaydettim ve herkes bu kadar kısa zamanda yaptıklarıma şaşıp kalıyor.”
· ‘Artık Resim Yapmadan Duramam’
· ‘Tablolarım Kabul Edildi’.
· ‘Onu Selamlıyorum’
· ‘Bağdat’ta Bir Osmanlı Ressamı’
Babasının ısrarı üzerine yurda dönüyor ama mektubunda da bakın ne diyor?
“Nihayet! yaşamak için sanatıma başvuracağım gün geldi!.. Onu selamlıyorum.”
· ‘Tiyatro Yazarı Hamdi Bey’
· ‘Dünyanın Gözü Viyana’da’
· ‘İstanbul’da Bir Fransız Kadını’
· ‘Elifba Kulübü Sergileri’
· ‘Farklı Bir Oryantalist’
“Osman Hamdi Bey’in oryantalist resimleri, Ludwig Deutsch ve Rudolf Ernst gibi Batılı ressamların Doğulu mekânlar içinde çeşitli eylemler sergileyen figürlere yer veren resimlerine benzer üstün özelliklerine sahip olsa da Doğu kökenli bir oryantalist ressamın Batı’nın öteki olarak gördüğü bu dünyayı betimlerken farklı bir bakış açısına sahip olması kaçınılmazdır.”
· ‘Müze-i Hümayun’da Müdür’
· ‘Sanayi-i Nefise Mektebi’
· ‘Hikaye Kahramanı Osman Hamdi’
· ‘Gebze ve Eskihisar’dan Manzaralar’
· ‘İstanbul’un İlk Salonu’
· ‘Kızım Nazlı’
· ‘Kaplumbağa Terbiyecisi’
Küçük bir kitapta Osman Hamdi Bey’i bütün üstün vasıflarıyla okuyup, resimlerini de görebilirsiniz.