Çocuklarda göz tembelliği

Ambliopi göz tembelliği olarak anılan ve görme keskinliğinde tek veya iki taraflı belirgin düşüklükle karakterize olan bir durumdur. Eğer bir göz, gözlükle ve ameliyatla düzeltilmesine rağmen tam göremiyorsa ve iki göz arasında iki sıra ve daha fazla görme gücü farkı varsa göz tembelliğinden bahsedilir ve kişinin üç boyutlu görmesi bozulur. Sonuç olarak ambliopi, görmenin organik bir lezyon olmaksızın tek veya iki taraflı azalmasıdır.

NEDENLERİ NELERDİR?
Ambliyopi erken çocukluk döneminde normal görsel gelişimini tamamlayamamış göz için kullanılan bir terimdir. Gözlerin normal kullanılmasını ve gelişimini engelleyecek durumlarda ortaya çıkmaktadır. Her 100 kişiden 2’sinde göz tembelliği görülebilir. Bu hastaların bir kısmında genetik bir yatkınlık bulunmaktadır. Bu yüzden özellikle ailesinde ambliyopi hikâyesi bulunan çocukların erken yaşlarda göz doktorunca muayene edilmesi önemlidir. Ambliopi için kritik dönem hayatın ilk 3 ayıdır. Hassas dönem ise görsel gelişimin tamamlandığı 9 yaştır. Doğduğumuzda çok yakın mesafeyi seçebilecek kadar görüyoruz. Görme duyumuz sonrasında gelişiyor. Konuşmayı öğrendiğimiz gibi görmeyi de öğreniyoruz. Görmeyi öğrenme sürecinde de görsel çevremizin tam aydınlanmış ve berrak olması lazım. Bunu engelleyen herhangi bir neden ambliopiye neden olabilir.

NASIL TEŞHİS EDİLİR?
Bu çoğu kez zor bir durumdur. Çünkü çocukların görme muayeneleri 3-4 yaş öncesinde oldukça güçlük arz eder. Aile bireylerinin ambliyopiyi tanıması genellikle pek mümkün olmaz. Bir çocuk bir gözünün iyi, diğerinin kötü gördüğünü sıklıkla fark edemez. Muayene sırasında çocuğun gözlerinin ayrı ayrı gösterilen objelere fiksasyonunun nasıl olduğu, bu objeleri takibi ve takibinin süresi değerlendirilir. Sıklıkla çocuklar ambliyopik olan gözleriyle bakmak istemezler. Ambliopik gözün doktor tarafından elle kapatılması halinde tepki verirler.

NASIL TEDAVİ EDİLİR?
Göz tembelliğinde tedavinin esası gözdeki görmeyi bozan patolojinin en erken zamanda ortadan kaldırılmasıdır. Kırma kusuru tesbit edilmişse buna uygun gözlük verilebilir. Şaşılık varsa gözlükle veya cerrahi olarak düzeltillir. Eğer katarakt veya görmeyi engelleyen bulanık ortam mevcutsa ameliyatla düzeltilmesi gerekir. Organik sebepler ortadan kaldırıldıktan sonra amliyopiyi düzeltmek için zayıf olan göz kullanmaya zorlanır. Bu, iyi gören gözün kapatılmasıyla gerçekleştirilir. Bu kapama genellikle haftalar veya aylar sürebilir.

NEDEN TEDAVİ EDİLMELİ?
Eğer göz tembelliği tedavi edilmezse çeşitli problemler görülebilir:
* Ciddi ve kalıcı görme kusuru gelişebilir.
* Derinlik algısındave üç boyutlu görmede kayıp olur.
* Eğer iyi gören gözde hastalık veya yaralanma olursa kişi ömür boyu az görmeyle yaşamak zorunda kalabilir.

ETKİLİ MÜCADELE İÇİN NE YAPMALI?
Ambliyopi genelde önlenebilir veya tedavi edilebilir bir hastalıktır. Erken tanı etkin tedavide anahtardır. Bu noktada en önemli konu göz tembelliğinin teşhis zamanıdır. Eğer erken teşhis ve düzenli tedavi yapılırsa çoğu kez normal görmeye ulaşabilir. 9 yaş sonrasında yapılacak kapamanın çok fazla bir faydası olmaz.