Türkiye’nin borçları arttı mı, azaldı mı

Başbakan, "Türkiye’nin borçları azaldı" bir başkası da "arttı" diyor. Bu arada, "Türkiye’nin gerçek anlamda borcu değil, alacağı var" diyenler de oluyor.

Siz en iyisi kimseye inanmayın, birlikte devletin resmi kayıtlarına bakalım. Kayıtlar ne diyorsa o...

500 MÄ°LYAR DOLARA DAYANDI

Tablodan da fark ettiğiniz gibi, Türkiye’nin 2002 yılında;

- 92 milyar dolar olan iç borcu 2008’de 220 milyar dolara,

- 130 milyar dolar olan dış borcu da 2008’de 263 milyar dolara,

- Toplam borç ise 221 milyar dolardan, 483 milyar dolara çıkmış.

Temmuz ayındaki 24.2 milyar YTL (17.4 ana para ile 6.8 faiz), ağustos ayındaki 18.2 milyar YTL (10.4 ana para, 7.8 faiz) borç ödemesi de yine borçlanma ile gerçekleşeceği için borç tutarı daha da artacak.

Görüldüğü gibi, iç ve dış borçların tutarı, 500 milyar dolara dayanmış durumda...

BAZI Ä°NCE NOKTALAR

Borçlar 500 milyar dolara dayandı ancak belirtilmesi gereken bazı ince noktalar da var.

1. Özel Sektör Borçları: Tabloda da görüldüğü gibi, dış borç stoku içinde, "özel sektör" borçları da yer alıyor. 2002 yılında 43 milyar dolar olan özel sektör borçları, 2008’de 172 milyar dolara ulaşmış durumda.

Bu tutarı toplam borçtan çıkardığımızda, dış borç tutarı 91 milyar dolar oluyor.

Mart 2008’de, Mart 2007’ye kıyasla dış borçta ortaya çıkan 50 milyar dolarlık artışın, 48 milyar dolarlık kısmı özel sektörün. Bu da özel sektör borcunun, cari açığı kapattığını gösteriyor. Özel sektör borçlarını ve ekonomiye olası etkilerini ayrı bir yazı konusu olarak ele alacağız.

2. Merkez Bankası Borçları: Aslında Merkez Bankası’nın dış borcu yok. Gözüken tutar, yurtdışındaki vatandaşlarımızın açtıkları, kredi mektuplu döviz mevduat hesabı toplamı.

3. Net Kamu Borç Stoku: Brüt kamu borç stokundan Merkez Bankası net varlıklarının, kamu mevduatlarının ve İşsizlik Sigortası Fonu net varlıklarının çıkarılması şeklinde bulunuyor. Burada "İşsizlik Sigortası Fonu"nun yer alması da ayrı bir tartışma konusu.

4. GSYİH’ye Oranı: Son yıllarda, GSYİH tutarı arttığı için, borçların GSYİH’ye oranı da gerilemekte. Borç stoku, yapısal olarak hızlı bir iyileşme göstermiyor ama GSYİH’ye oranı düşüyor. Son olarak, milli gelir serilerinde yapılan revizyonun etkisiyle, borç/GSYİH rosyoları yaklaşık dörtte bir azaldı.

Yukarıdaki açıklamalardan da fark edileceği gibi, borçların artma ya da azalma durumu, hangi açıdan bakıldığına ve kimin hangi ölçülere göre açıklama yaptığına göre değişebiliyor.