Mikrodalga fırınlar besin değerini yok ediyor mu? Bilim insanları yanıtladı
Güncelleme Tarihi:
Bir zamanlar radar ve iletişim teknolojilerinde kullanılan mikrodalgalar, ilk kez 1947’de yiyecek ısıtmak için kullanıldı. 1960’ların sonuna gelindiğinde, mikrodalga fırınlar hem daha küçük hem de uygun fiyatlı hale gelerek modern mutfakların vazgeçilmez bir parçası oldu. Ancak 1970’lerde bilim insanları, bu pratik cihazın yiyeceklerin besin değerini etkileyip etkilemediğini merak etmeye başladı.
2009 yılında yapılan kapsamlı bir araştırma derlemesine göre, “mikrodalga ve geleneksel yöntemlerle pişirilen yiyecekler arasında önemli bir besin farkı bulunmuyor.” Yani mikrodalga fırınlar, besin değerini azaltabiliyor. Ancak bunu diğer pişirme yöntemlerinden daha fazla yapmıyor.
HER PİŞİRME YÖNTEMİ BESİNLERİ DEĞİŞTİRİR
Pişirme, her zaman bazı besinlerin miktarını düşürürken bazılarını daha erişilebilir hale getirir. Örneğin, ısı proteinin yapısını değiştirir ve sindirimi kolaylaştırır. Bu nedenle ilk insanlar eti çiğ yerine pişirmeyi tercih etti. Ancak C vitamini ve bazı B vitaminleri (tiamin, niasin gibi) ısıya ve suya duyarlıdır; özellikle kaynatma sırasında kolayca kaybolurlar.
2009’da Çinli araştırmacılar, brokoliyi beş farklı yöntemle pişirip (kaynatma, buharda pişirme, soteleme, soteleme + kaynatma ve mikrodalga) besin değerlerini ölçtü. Sonuçlara göre, mikrodalga yöntemi bazı farklılıklar yaratsa da, vitamin kaybı açısından en kötü yöntem değildi. Örneğin C vitamini açısından en büyük kayıp yüzde 30’un üzerinde oranla kaynatmada görülürken, mikrodalgada bu oran yalnızca yüzde 16 olarak ölçüldü. En iyi sonucu ise buharda pişirme verdi.
MİKRODALGALAR YİYECEĞİ NASIL ISITIR?
Mikrodalgalar, su, şeker ve yağ gibi kutupsal (polar) moleküller üzerinde etki gösterir. Fırının içindeki elektromanyetik alan değiştikçe bu moleküller sürekli titreşir, sürtünme yoluyla ısı oluşur ve yiyecek ısınır. Bu nedenle mikrodalga fırınlar dış yüzeyi hızla ısıtırken iç kısımlar bazen soğuk kalabilir — bu yüzden yiyecekleri karıştırmak veya yeniden ısıtmak gerekebilir.
SAĞLIKLI MİKRODALGA KULLANIMI
Uzmanlar, mikrodalgada pişirme süresini kısa tutmak ve az su kullanmak gerektiğini vurguluyor. Fazla su ve uzun pişirme süresi, besinlerin pişirme suyuna geçmesine neden oluyor. Aynı ilke kaynatma için de geçerli.
Ancak mikrodalga kullanımında dikkat edilmesi gereken başka bir konu da var: plastik kaplar. “Mikrodalga için uygun” etiketi, kabın erimediği anlamına gelir, ancak sağlık açısından tamamen güvenli olduğu anlamına gelmez. 2023 yılında Nebraska-Lincoln Üniversitesi’nde yapılan bir araştırma, bazı plastik kapların mikrodalgada ısıtıldığında milyarlarca mikro ve nano-parçacık saldığını ortaya koydu. Bu nedenle cam veya seramik kaplar tercih etmek çok daha güvenli.
Ayrıca, mikrodalga pişirmenin akrillamid adlı potansiyel kanserojen bileşiği artırabileceği de öne sürülüyor. Nişastalı gıdalarda (özellikle patateslerde) yüksek ısıda doğal olarak oluşan bu bileşikle ilgili araştırmalar sürüyor. Ayrıca mikrodalga öncesi patatesleri suda bekletmek veya haşlamak, akrillamid oluşumunu azaltabiliyor.
PEKİ SONUÇ NE?
Besin değerini mikrodalga mı yok ediyor? Kısa yanıt: Hangi besinden bahsettiğinize bağlı.
Beslenme açısından, mikrodalgayı kullanıp kullanmamak; yiyeceğin türüne, süresine ve yöntemine göre değişiyor. Mikrodalga fırın mutfakta her işin çözümü değil, ama doğru kullanıldığında son derece pratik ve güvenli bir araç.