Tarihi günümüze taşıyan kent: Sagalassos

Eğer bu ülkede yaşıyorsanız ve Sagalassos’u görmediyseniz bu bir kayıp hem de çok büyük bir kayıp. En azından yazımı okuyun ve neler kaçırdığınızı anlayın. Türkiye’de yüzlerce arkeolojik alan var ve çoğuna hak ettiğinden daha az ziyaretçi gidiyor. Geçenlerde yine keyifle keşfettiğim Sagalassos da bunlardan biri. Oysa Antalya, Isparta ve Burdur’dan kolaylıkla ulaşılabilir bir noktada bulunuyor.

Sagalassos günümüze en iyi şekilde korunarak gelen antik yerleşimlerden biri. Akdeniz’e giden yol üzerinde yer alması ticaretin gelişmesinde önemli bir rol oynamış. Ürettikleri çömlekler için gereken toprak Çanaklı Ovası’ndan sağlanmış. Suyun çokluğu, 1500 metreyi geçen rakım dolayısıyla savunmasının kolay olması konumunun avantajları arasında. Adı burada binlerce yıl önce yaşayan Hititlerin bir kolu olan Luwilerden geliyor, Sagalassos 11. yüzyıldaki kayıtlara Agalassu Piskoposluğu olarak geçince aşağıdaki ilçe de zamanla Ağlasun olarak adlandırılmış, Antik kentin son derece kültürlü bir aristokrasisi varmış, bu da sanatın kalitesinin diğer kentlerle kıyaslandığında çok daha yüksek olması sonucunu doğurmuş. Sagalassos’taki en etkileyici yapılardan biri ise geçmişin büyük kahramanları için yaptırılan ve dans eden kız figürleri ile dekore edilmiş bir Heroon. Birbirlerinin şallarından tutmuş 14 kızın betimlendiği friz gerçekten görülmeye değer. Kendine özgü mimarisi ile anıt, kahramanların hak edeceği bir güzellik ve zarafet sergiliyor.Yaklaşık 14 metre yüksekliğindeki eser Sagalassos şehri için çeşitli kahramanlıklar gösterenler onuruna yapılmış, zaten ‘Heroon’ kelimesi de “kahramanlar için yapılmış anıt” anlamını taşıyor.

Yükseklerdeki gösteri

Sagalassos’taki en etkileyici yapılardan biri olan tiyatro en parlak dönemlerinde 9 bin kişilikmiş. Termessos gibi dünyada en yükseğe kurulmuş tiyatrolardan biri. MS 2. yüzyıl eseri olan yapı 500 ve 600’lü yıllardaki iki büyük depremle hasar görse de oturma yerlerinin büyük bölümü hala sağlam. Bir kısmı dağa yaslanmış olarak yapılan tiyatronun diğer kısmı duvara yaslanır şekilde inşa edilmiş.

Hayırsever Neon’un kütüphanesi

Yazıtından anlaşıldığı kadarıyla, M.S. 120’li yıllarda şehrin önemli ve zengin ailelerinden olan Neon’lar tarafından yaptırılmış. M.S. 4. yüzyıl sonlarına doğru zemini biri 40, diğeri ise 60 metrekare civarında iki mozaikle kaplanmış.
Büyük ve daha kaliteli olan mozaiğin ortasında ise Aşil’in Troya Savaşı’na katılması betimlenmiş. Roma döneminde yangın ve depremlerden nasibini alan kütüphane onarıldıktan sonra ziyarete açılmış. Önündeki Helenistik çeşme restorasyonu esnasında orijinal su kaynağı bulunmuş, dolayısıyla bugün hâlâ akıyor.

Aynı çeşmeden su içmek: Antoninler Çeşmesi

Bana göre Sagalassos’un en önemli eseri Antoninler Çeşmesi. Çeşme, MS 161 – 180 yılları arasında Roma İmparatoru Marcus Aurelius zamanında yaptırılmış. 28 metre genişliği ve 9 metre yüksekliği ile anıtsal bir yapı. Kelimelerin yetersiz kaldığı bir ustalıkla işlenmiş çeşmenin yapımında yedi farklı renk ve özellikte taş kullanılmış, ışıkla oynamayı seven Afyon mermeri ile kaplanmış. Çok sayıda heykel, eseri süslüyor, bunların ikisi şarap ve tiyatro tanrısı Dionisos’a ait. Çok titiz bir restorasyon geçiren şelaleli çeşmede 2010 yılından bu yana su akıyor. Eserin orijinal heykellerini Burdur Müzesi’nde görebilirsiniz. Genellikle yol üstünde olduğu için geçilen bir şehirdir Burdur. Oysa müzesi Türkiye’nin en iyi müzelerinden biridir.

60 bin eserli Burdur Müzesi

Müzenin binası tarihi bir yapı, 1956’da bir Osmanlı eseri olan Pirkulzade Medresesi’nin kütüphane kısmında kurulmuş. Müze, içinde bulunduğu coğrafyanın uzun geçmişine yakışır zenginlikte. Sagalassos’tan gelen çok sayıda eser de burada sergileniyor.
Marcus Aurelius heykeli müzenin en çarpıcı eserlerinden. Roma İmparatorluğu’nu başarıyla yöneten Marcus Aurelius diğer imparatorlardan farklı bir portre çizmiş. İyi bir savaşçı olmasının yanı sıra, tarihte bir filozof olarak da saygın bir yer edinmiş kendine. Çoğumuzun iyi bildiği “Düşünceleriniz ne ise yaşamınız da odur. Yaşamınızı değiştirmek istiyorsanız düşüncelerinizi değiştiriniz” sözü ona ait. Beş iyi imparatordan biri olarak anılan Marcus Aurelius’un, 80 santimetrelik baş kısmı ve 1.50 metrelik bacakları ile “dev” sıfatını hak eden mermer heykeli Sagalassos’ta yapılan kazılarda ortaya çıkarılmış. Sagalassoslular sadece bu heykeli yapmamışlar, bir seri halinde diğer beş iyi imparatoru da sanatla ölümsüzleştirerek onurlandırmışlar. Bahçesinin de görülmesi gereken birçok esere ev sahipliği yaptığı müzede Kibyra ve Kremna antik kentlerine ait çok sayıda eseri de inceleme olanağınız var. Depolar ise ziyaretçilerle karşılaşmak için sırasını bekleyen eserlerle dolu.

Eğer yolunuz düşerse Sagalassos’ta neler yapılabilir?

Sagalassos’u ziyarete gittiğinizde Sagalassos Lodge & SPA Hotel’de kalabilirsiniz. Burdur Sanayi’deki Şişçi Hasan yemek için iyi bir alternatif. Müzenin karşısındaki Özsarı’da Burdur şiş, beyazpeynirli pide ve ev yapımı kadayıf yiyin. Müzenin arkasında, fakülte civarındaki kafeler de iyi. Isparta’da Kebapçı Kadir’de kuyu tandırı deneyin, Ferah Restoran’ın kebapları da fena değil. Bölgeye yapılan kültür turları hakkında ayrıntılı bilgi almak isterseniz Sacred7 Travel’ı 0216 326 29 03 No’lu telefondan arayabilir ya da info@sacred7travel.com adresine mail atabilirsiniz.