‘Okuyun, haritada inceleyin, hayal kurun, mümkün olduÄŸunda da yola çıkın!’

Serhan Güngör’ün yeni kitabı ‘Gezgingöz’ hem okumayı hem de gezmeyi sevenler için bir yol haritası ve rehber. Bugünkü sınırları dışındaki insan, mekân ve obje öyküleri üzerinden Türkiye tarihi anlatılan kitap Güngör’ün #tarih dergisinde yayımlanan Gezgingöz köşesindeki yazılarının derlemesi. Ayrıca kitapta 20 kadar da yeni hazırlanmış yazı var. Profesyonel turist rehberi olarak Türk gezginlerle 25 yıldır yaptığı yurtdışı turlarında ve kendi seyahatlerinde Türkiye tarihi ve Anadolu kültürüne dair izler arayan Güngör, adım attığı her ülkenin tarihini keşfederken unutulmaya yüz tutmuş veya hiç bilinmeyen Türk-Osmanlı izlerini karşımıza çıkarıyor. Gezgin Güngör ile Anadolu’nun eski çağlardan bugüne uzanan tarihinin sınır dışındaki izleri ve insan öyküleriyle örülü kitabını konuştuk ve seyahat önerileri aldık.

Â

ÇOĞUNLUK AVRUPA KENTLERİ

Kitabınızda farklı ülkelerden Türkiye tarihine dair izler var. Kaç ülkeden bahsediyoruz?

42 ülkeden 94 mekân ve öykü var. Bunların 69’unu ben yazdım, 25’ini de buralara giden 14 rehber meslektaşım yazdı. Yazdığımız yerlere mutlaka gittik, hatta defalarca gittik ve tur götürdük. Bu kitabın özelliği, yurtdışındaki bu mekânlarda Türkiye tarihine dair izler aradık ve bulduklarımızı yazdık. 

Hangi dönemlerin izleri?

Anadolu’nun antikçağlarından Cumhuriyet’in ilk yıllarına uzanan uzun bir zaman dilimini kapsıyor... Bin yıldır Batı’ya doğru bir yolculuğumuz var. Osmanlı İmparatorluğu da Avrupa ve Balkanlar’da izler bıraktığı, bu coğrafyalarla yakın ilişkiye girdiği için kitapta ağırlık Avrupa üzerine.

Diğer kıtalar...

Tabii var; Afrika, Amerika ve Asya kıtalarından da izler bulacak okuyucular. Anadolu’dan kaçırılan antikçağ eserlerinin bulunduğu müzelerden Osmanlı savaş mekânlarına, camilerden şehitliklere, Atatürk’ün Balkanlar’daki gençliğinden Nâzım Hikmet’in Polonya vatandaşlık belgelerine, Was-  hington’daki anıta Sultan Abdülmecit’in gönderdiği kitabeden Japonya’daki Ertuğrul Şehitliği’ne kadar öykülerin izini sürüyoruz. Yine de Türkiye tarihinin dünyadaki tüm izlerini kapsayamadık. 

Gezgin ve tarih meraklılarına öneriniz nedir? Nasıl başlasınlar?

Merak duygusu insanların hayatını anlamlandıran, onları kendilerini yetiştirmeye, daha iyi olmaya, doğayı, toplumu, insanı anlamaya yönelten çok güçlü bir duygudur. Merak duygunuzu her daim canlı tutun. Okuyun, okuduğunuz yerleri haritadan inceleyin, hayal kurun ve imkânınız olduğunda da bu yerlere gidin, görün. Seyahate çıkarken sadece rehber kitaplar veya internetteki mekân bilgileriyle sınırlı kalmayın. Gideceğiniz ülkenin kültür katmanlarını ve o ülkenin dünya tarihine etkisini, varsa bizimle kesişim noktalarını araştırın. 

1.5 yıldır tatili, seyahati hayal ederek yaşıyoruz. Siz en çok nerelerin hayalini kurdunuz?

Yazmak istediğim ama henüz gitmediğim yerlerin hayalini kurdum bu seyahatsiz dönemde. Kuzey Afrika’yı ‘Gezgingöz’ gözüyle tekrar gezmek istiyorum. Mısır ve Tunus’a tekrar gitmek istiyorum. Cezayir’i görmedim, oraya gitmek istiyorum. Roma İmparatorluğu’nun en muhteşem eserlerini ve Turgut Reis’ten Mustafa Kemal’e Türk tarihi izlerini barındıran Libya’ya seyahat etmeyi istiyorum. Libya ve Suriye’nin en kısa sürede huzur ve barışa kavuşmasını diliyorum.

Yurtdışında ve yurtiçinde görmemizi kesinlikle tavsiye ettiğiniz beş nokta neresidir?

Türkiye ve dünya tarihinde çok önemli gördüğüm mekânları tavsiye ederim. Türkiye’de İstanbul, Çanakkale, Şanlıurfa ve Gaziantep, Antalya, İzmir illerimizde bulunan bütün antik yerleşimler, anıtlar ve tarihi kültür mirasımızın görülmesi gerekir; Türkiye tarihinin dünya tarihine etkisini anlamak için. Yurtdışındaysa Londra, Roma, Paris, Kahire ve Selanik; mekânları, müzeleri ve bizim tarihimize dair barındırdıklarıyla çok önemli dünya şehirleridir bence.

Türklerin yurtdışındaki izlerini sürdüğünüz en ilginç seyahat hangisi? En çok nerede bir Türk izi gördüğünüzde şaşırdınız?

Kuşkusuz en duygusal yurtdışı seyahatlerimiz Balkanlar’a yaptığımız seyahatler. Türkiye’de pek çok ailenin kökeni Balkanlar coğrafyasına uzanıyor. İmparatorluğumuzun ilk kuruluşundan itibaren esas mekânı Balkanlar’dı, çöküşü de Balkanlar’da oldu. Selanik hem bize Atatürk’ü verdiği için hem de bize dair pek çok izi hâlâ sakladığı için en favori şehrimdir. Makedonya’daki Kocacık Köyü, tarihi olarak Türkçenin konuşulduğu en batı nokta. O yüzden bu güzel köyde TİKA’nın yaptırdığı Atatürk Anı Evi kitabımın kapak fotoğrafı oldu. Beni en şaşırtan Türk iziniyse Güney Afrika’da, Cape Town’da gördüm. Bo-Kaap denen bölgede bulunan Malay cemaatine Sultan Abdülaziz tarafından gönderilen Ebubekir Efendi’nin 150 yıl sonra hâlâ süren etkisi beni gerçekten çok şaşırtmıştı.

‘İLBER ORTAYLI’DAN İLHAM ALDIM’

Kitabın önsözünü Prof. İlber Ortaylı yazmış. Bu kitapta onun da etkisi var mı?

İlk kez 1988’de Ankara Bilar’da verdiği seminerlerde öğrencisi olmuştum. Sonra ODTÜ Siyaset Bilimi ve Kamu Yönetimi bölümünde okurken derslerine girdim. 90’ların başında ODTÜ’deki derslerinde tarihin coğrafya bilgisi olmadan öğrenilemeyeceğini bize belletti. Yıllar sonra kendisi hoca, ben de rehber olarak gruplarla birlikte yurtdışı gezileri yaptık. Hocamızın hem kitaplarında hem de birlikte yaptığımız gezilerde, gittiğimiz ülkelerin tarihleriyle ülkemizin tarih ve kültürünün kesişme noktalarını vurgulaması bana ilham verdi.

Tarih popüler bir alan. Diziler, filmler yapılıyor. Türk tarihi nasıl okunmalı?

Türk tarihi müthiş bir dinamizm içeriyor. O yüzden, coğrafya, harita ve mekân bilgisi olmadan anlayamayız. Zenginlik ve zafer günleri kadar sefalet ve yenilgileri de öğrenmek, bunların analizini yapmak gerek. Her okumamızda da tarihin içinde geçen mekânları, şehirleri, dağları, nehirleri merak edip bunları mutlaka bir tarih atlası veya haritadan incelemeli ve ziyaret etmeli.