Türkiye'nin 'kesin korunacak' hassas alanları! İşte listeye yeni eklenenler...

İşte Resmi Gazete'de yayımlanan çok fazla bilinmeyen saklı güzellikler...

4 Mart'ta Resmi Gazete'de yayımlanan Cumhurbaşkanı kararlarına göre kesin korunacak hassas alan olarak tescil ve ilan edilen Şırnak'taki Kasrik Boğazı, kartpostallık görüntüsüyle keşfedilmeyi bekliyor. Doğal sit alanında ikisi kritik tür olmak üzere 18 bitki ve tehlike kategorilerine göre dördü, yayılım durumlarına göre biri kritik tür olmak üzere 141 hayvan çeşidinin belirlendiği Kasrik Boğazı, doğal güzelliğiyle ziyaretçilerini büyülüyor.

Korona sonrası dönemde burayı rotanıza eklemenizi öneririz. Doğası çok güzel. Nezih ve güzel bir ortam var. Yöredekilerin dostluğu, misafirperverliği ve içtenliği her şeye bedel. Bir de Kasrik Boğazı gibi güzellikler eklendiğinde tadına doyum olmuyor.

Köyceğiz, Ortaca ve Dalaman ilçeleri sınırları içerisindeki sığla ormanları listenin en yeşil adresi. Sığla ağacı ormanları kültür turizmi açısından yaz aylarında yerli ve yabancı turistlerin hayranlık uyandırdığı yer olarak hafızalarda kalıyor. Öte yandan bilimsel adı 'Liquidambar Orientalis' olan sığla ağacından önce 'kızartılan' ardından 'ağlatılarak' elde edilen yağ, kozmetik sektöründe kullanılmasının yanı sıra antiseptik ve parazitlere karşı da etkisiyle biliniyor. Yağın mide yaralarına karşı da çok etkili olduğu söylenirken, sedef hastalığına da iyi geldiği belirtiliyor. Az miktarda Rodos Adası ve Çin'de bulunan ancak Türkiye'de bol miktarda Köyceğiz, Dalaman Ortaca, Marmaris ve Fethiye'de yetişen sığla ağacının yağı dünyaca ünlü markalı parfüm ile deodorantların yapımda da kullanılıyor.

Peki bu hassas alanımızda sığla yağı nasıl üretiliyor?
Sadece sulak alanlarda yetişen ve kökleri derine gitmeyip, yüzeysel ilerleyen sığla ağacına ilk işlem olarak kambiyum tabakasında, ağacın kabuğu sıyrılarak yara açılıyor. Buna 'kızartma işlemi' deniliyor. Havanın sıcaklığına göre 20-30 günlük bekleme sonunda kabuğu sıyrılan yere 'sur' adı verilen yeniden yaralama yapılarak bu yeni yerden 15-20 gün sonra yağ balsam olarak ağaçtan akmaya başlıyor.

Bu akan yağ özel kaşık denilen aletle kazınarak kazıma işlemi gerçekleştiriliyor. Kazınan kabuklu yağ tabakası 'margun' adı verilen ve bele takılan heybeye toplanıp büyük kazanlarda kaynatıldıktan sonra preslerde sıkılarak yağ elde ediliyor. Depolarda biriken yağlar özel işlem görmek ve tam olarak yağı ayrıştırılmak için de fabrikalara gönderiliyor. Bir sene yağ veren ağaç, iki sene bekletildikten sonra tekrar yağ alınabiliyor.

Tuzla Gölü, Kayseri ili, Sarıoğlan ilçe sınırlarında bulunan tektonik oluşumlu tuzlu göldür. Yüzey rakımı 1131 metre, uzunluğu 8 kilometre, genişliği 8 kilometre, alanı ise 23,5 kilometredir. Faylar ile çevrelenen, kapalı havza özellikli Palas Ovası'nın en alçak alanıdır.

Listeye en son eklenen yerlerden biri... Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın imzasıyla yayımlanan karara göre şelale ve çay, 'kesin korunacak hassas alan' ilan edildi. Kararda, “Antalya ili, Kepez ve Muratpaşa ilçeleri sınırları içerisinde bulunan Düden Şelalesi ve Çayı, Doğal Sit Alanının Koruma Statüsünün yeniden değerlendirilmesi sonucunda, gösterilen alanların 'Kesin Korunacak Hassas Alan' olarak tescil ve ilan edilmesine, 1 sayılı Cumhurbaşkanlığı Kararnamesinin 109'uncu maddesi gereğince karar verilmiştir" denildi.

Listeye yeni katılan Edremit ve Gevaş ilçe sınırlarındaki Dönemeç Sazlıkları Potansiyel Doğal Sit Alanı, koruma statüsünün değerlendirilmesiyle 'kesin korunacak hassas alan' olarak tescil ve ilan edildi.

Dönemeç Deltası gerek kuş varlığı itibarı ile gerek doğal güzellikleri itibarı ile bölgenin yeni incisi konumunda.

Adana'nın Karataş ilçesinde yaklaşık 8 kilometrelik kıyı şeridine sahip Ağyatan Lagünü Doğal Sit Alanı'nda deniz, kumsal, kum tepeleri, dalyan bölgesi ile göl ve çevresi öne çıkan doğal peyzaj elemanları arasında bulunuyor.

Alan, kumul habitat, nesli tehlike altında olan Yeşil Deniz Kaplumbağası için önemli üreme alanıyken, ayrıca kumul habitat kum zambağının da dağılım alanı olmasından dolayı önem arz ediyor. Yılan balığı, tosbağa, Akdeniz nalburunlu yarasası, oklu kirpi (Hystrix indica),gelincik (Mustela nivalis),firavun sıçanı (Herpestes ichneumon) ve porsuk (Meles meles) kritik türleri alanda yayılış gösteriyor. Bölge ‘sulak alan’ vasfı taşıması ve kuş göç dönemlerinde yoğun ziyaret ediliyor olması nedeniyle önem taşıyor.

Adını ve ününü Osmanlı İmparatorluğu Dönemi’ndeki sultanların avlak yeri olmasından alan Sultan Sazlığı, jeolojik devirlerde volkanik bir dağ olan Erciyes Dağı’nın yükselişiyle birlikte oluşan Develi-Yahyalı-Yeşilhisar ilçeleri arasında kapalı su toplama havzasının ortasında yer alıyor.

Sultan Sazlığı 300’ü aşkın kuş türü ve 600 bini aşkın su kuşuna ev sahipliği yapıyor.

Muğla'da Fethiye ilçesinde yer alan Kelebekler Vadisi, Türkiye'nin bakir doğal güzellikleri arasında yer alıyor. 350 metreye ulaşan sarp kayalık duvarlarla çevrili olan Vadi, ismini, barındırdığı 80′den fazla kelebek türünden alıyor.

Vadinin Kesin Korunacak Hassas Alanları koordinatlarla belirlendi.

Başkale'ye 35 kilometre uzaklıkta Dereiçi Mahallesi'ndeki travertenler, 2 bin 400 rakımda bulunuyor. Oluşumu devam eden ve güney kısımlarında su sıcaklığı 30-35 derece arasında olan travertenler, Van'ın önemli doğal mirasları arasında yer alıyor. Travertenler, doğa harikası görüntüsüyle özellikle ilkbahar ve yaz döneminde yüzlerce ziyaretçinin yanı sıra fotoğraf tutkunlarının da ilgisini çekiyor.

Ayrıca Dereiçi Travertenleri Doğal Sit Alanı'nda yapılan çalışmalarda, biri kritik tür olmak üzere 25 bitki türü, fauna olarak da 1 amfibi (iki yaşamlılar), 14 sürüngen, 41 kuş, 8 memeli ve 52 karasal omurgasız olmak üzere toplam 116 hayvan türü tespit edildi. Belirlenenlerden, International Union for Conservation of Nature (IUCN) kategorisinde 5, yayılım durumuna göre 1 ve endemizme göre de 1 tür, kritik tür içerisinde bulunuyor.

Yine Van'ın İpekyolu ilçesi sınırları içerisinde yer alan Erek Dağı Potansiyel Doğal Sit Alanının da ise flora olarak 67'si kritik tür ve dar yayılımlı 63 endemik bitki türünün olduğu 888 bitki türü, fauna olarak da 1 amfibi, 8 sürüngen, 88 kuş, 7 memeli ve 119 karasal omurgasız olmak üzere toplam 223 hayvan türü tespit edildi. Bunlardan IUCN kategorisinde 5, yayılım durumuna göre 5 ve endemizme göre de 6 tür kritik tür olarak belirlendi.

İlçe merkezine 33 kilometre uzaklıktaki Yavuzlar köyünde volkanik Yiğit Dağı’nın püskürttüğü kayaçların, yağmur sularının ve rüzgarın aşındırmasıyla ortaya çıkardığı peri bacaları, yöre halkı tarafından “Vanadokya” olarak adlandırılıyor. Her yıl çok sayıda yerli ve yabancı turisti ağırlayan Vanadokya’da yaklaşık 17 bin peribacası, 25 mağara ve 12 oyma ev bulunduğu tahmin ediliyor. Yaklaşık 20 kilometrelik bir alanı kapsıyor.

Sadece peribacaları değil, aynı alanda bulunan ve son yıllarda yağışların etkisiyle ortaya çıkan, metrelerce uzunluktaki çok sayıda tünel ve mağara da turizme kazandırılmayı bekliyor.

Bitlis'in Adilcevaz ilçesi sınırları içerisinde yer alan Sodalı Gölü Potansiyel Doğal Sit Alanı, Van Gölü Havzası'nda ornitolojik (kuş bilimi) bakımdan Erçek Gölü'nden sonraki en önemli ikinci alan olarak biliniyor. Van Gölü'nün kuzeyinde yaklaşık 100 metrelik bir kum seti ile bu gölden ayrılan, akarı Van Gölü'ne olan bu gölün çevresinde üç köy yer alıyor. Sadece Göldüzü Köyü'nün bulunduğu kesimde az miktarda sazlık bulunmasına rağmen göl aynasında binlerce kuş bulunuyor. Nesli tehlike altında bulunan dikkuyruk türünün yanında birçok kuş türü, kış dışındaki mevsimlerde alanda gözlenebilirken, kış aylarında da göl ve çevresinde ötücü kuğu ve kaz sürülerini görmek mümkün. Gölün doğusu olan Kavuştuk Yarımadasında bulunan ekin tarlaları içine yaz aylarında nesli küresel ölçekte tehlike altında olan toy kuşunun (otis tarda) ürediği belirlendi. Ayrıca göl kışın tamamen donuyor.

Bitlis’in Ahlat ilçesine bağlı Ovakışla beldesi ile Nazik, Gölgören, Dilburnu ve Kırıkkaya köyü sınırları içerisinde bulunan Nazik Gölü, Van Gölü'ne 25 kilometre kadar uzaklıkta ve Ahlat ilçesinin kuzeybatısında yer alıyor. 40 kilometrelik alana, bin 876 metre rakıma ve 40-50 metre derinliğe sahip olan gölde aynalı sazan ve inci kefali yetiştiriliyor.

Türkiye'nin önemli sulak alanlarından biri olan Konya'nın Cihanbeyli ilçesindeki Köpek Gölü Doğal Sit Alanı ise sulak alan ekosistemi içinde yer alan habitat zenginliği nedeniyle tür çeşitliliği de oldukça fazla. Tuz Gölü'ne yakın olması nedeniyle başta orada üreyen flamingolar için yıl boyu önemli dinlenme ve beslenme alanı olma özelliği taşıyor. Çok sayıda ördek, kıyı ve kum kuşları ile diğer su kuşları, ayrıca çok sayıda ötücü kuş türü için yıl boyu dinlenme ve beslenme alanı olarak kullanılan gölde, farklı dönemlerde yapılan arazi çalışmalarında da başta batağanlar, balıkçıllar, ördekler, kıyı ve kum kuşları, bazı yırtıcılar ile çok sayıda ötücü kuş türleri de düzenli olarak gözleniyor. Göl ve bozkır bulunduran nadir bir alan olan ve bulundurduğu flora ve fauna sayesinde sadece bölgesel değil ulusal ve uluslararası bir enderliğe sahip alanda 201 bitki türü tespit edildi.

Kesin korunacak hassas alan ilan edilen Muğla'nın Fethiye ilçesi sınırları içerisindeki Kayaköy ve Gemiler Koyu Çevresi Doğal Sit Alanında 192 bitki türü tespit edildi. Bunlardan 10'u, endemizm dereceleri bakımından kritik tür olarak belirlendi. Yine doğal sit alanında 24'ü kritik olmak üzere 253 hayvan türü de tespit edildi.

Kasnak meşesi, doğal olarak sadece Eğirdir'e bağlı Yukarı Gökdere köyü sınırlarında yetişiyor. 1987'de "tabiat koruma alanı" ilan edilen Yukarı Gökdere köyü sınırlarındaki ormanda, boyu 30 metreyi aşan, 1,6 metreye ulaşan çaplarıyla 650 yıllık kasnak meşeleri var. Küçük grup ile kümeler halinde bulunan kasnak meşesi, toprağın derin olduğu ve çukur alanlarda en iyi gelişmeyi gösteriyor.

Düzgün gövdesiyle kaplamacılıkta ve parkecilikte kullanılan ağaç, daha önce ağaç fıçı ve esnek malzeme yapımında kullanılması dolayısıyla yöre halkı tarafından "kasnak meşesi" ismiyle anılıyor.

218 bitki türü tespit edilen koruma alanında kasnak meşesinin yanı sıra saçlı meşesi, Makedonya meşesi, mazı meşesi, Lübnan sediri, karaçam, kızılçam, Toros köknarı, kakar ardıcı, boylu ardıcı, çınar yapraklı akçaağaç, akçaağaç, çiçekli dişbudak, sivri meyveli dişbudak gibi ağaçlar ile tilki, porsuk, sansar, kurt, yaban domuzu ve sincap gibi yaban hayvanları da yer alıyor. Isparta'ya 69, Eğirdir'e 32 kilometre uzaklıktaki bin 300 hektarlık kasnak meşesi ormanı, rengârenk görünümüyle ilgi çekiyor.

Son zamanlarda listeye eklenen diğer yerler ise:
Osmaniye'deki HARUNİYE KAPLICALARI
Konya’nın bir başka güzeli: TERSAKAN GÖLÜ
Muş’un doğal güzelliği: HAMURPET GÖLÜ
İZMİR'İN SELÇUK İLÇESİNDEKİ SİT ALANI