Sanayi üretimine ne oluyor

Bir yıl öncesinin aynı ayına göre, imalat sanayi üretimi ağustos ayında yüzde 5.8 gerilemişti. Eylül ayında aynı bazda yüzde 6.4 düşüş yaşandı.

Yurtdışındaki kriz içsel nedenlerin katkılarıyla reel sektörü çok çabuk vurmuş görünüyor. Çünkü, imalat sanayi üretimindeki son aylardaki düşüşün ana kaynağı yurtdışında talebi kesilen ihracata yönelik sektörler. Örneğin, radyo-TV ve motorlu taşıtlar üretimleri son aylarda üretimi çok ciddi boyutlarda düşen sektörler.

Bunların yanında, tekstil ve giyim eşyası üretimleri de hızlı bir düşüş içinde. Şaşırtıcı olan gıda üretiminin de, diğerleri kadar olmasa da, bir düşüş eğilimi içine girmiş olması. İç talepteki daralma gıda sektörü üretimini etkilemiş olabilir.

ÇAKILMA

Ekonomik faaliyetlerin düşüş eğilime girdiği ortamlarda talebi daralan sektörler genellikle dayanıklı mallar oluyor. Benzer bir eğilim bugünlerde gelişmiş ülkelerde de yaşanıyor.

Perakende sektöründe zorunlu gıda ürünlerinin talebi göreli olarak istikrarlı giderken, dayanıklı tüketim malları talebinde ciddi sıkıntılar yaşanıyor. Temel gıda maddeleri satan perakendeciler çok fazla etkilenmezken, dayanıklı tüketim malları ağırlıklı iş yapan perakendeciler ve üreticiler sıkıntıya giriyorlar.

Bizde fazla ayrıntılı veri olmadığı için bu çeşit gelişmeleri yakından takip etme olanağı olmuyor. Ama, sanayi üretimi verileri belli ipuçları veriyor.

Grafikte imalat sanayi üretiminde üçer aylık ortalamaların bir önceki yılın aynı üç ayına göre yüzde değişmelerinin aylık eğilimleri veriliyor. Grafikte bu yılın mart ayından itibaren imalat sanayi üretiminin kafa üstü çakıldığı çok belli. Bu yılın mart ayı itibariyle üç aylık imalat sanayi üretimi geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 6.3 artmıştı. Nisan ayı ile beraber büyümede hızlı bir düşüş başladı. Eylül ayı itibariyle son üç aydaki (yılın üçüncü üç ayı) imalat sanayi üretimi geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 3 düştü.

DEĞİŞTİRMEK ZOR

Üç aylık bazda değerlendirildiğinde, son üç aydaki imalat sanayi üretimi performansı 2001 Krizi sonrasının en kötüsü. Aynı bazda, yılın üçüncü üç ayında gıda sektörü üretimi yüzde 0.8, tekstil yüzde 19,8, giyim yüzde 13.7, radyo-TV yüzde 26.7 düştü. Motorlu taşıtlar üretimi yüzde 3.8 artmış görünüyor. Ama, üretimdeki artışın hızla yavaşlamakta olduğu bir gerçek. Yılın son üç ayında büyük bire olasılıkla motorlu taşıtlar üretimi de düşüş yaşayacaktır.

İmalat sanayindeki bu gelişmeler iyi analiz edilmelidir. Görünen o ki, ne iç talebi canlandırarak ne de para basarak sanayi sektöründe üretim azalmasını durdurmak çok kolay olmayacak. Küresel daralmadan bizde nasibimizi kaçınılmaz olarak alacağız.