Sağlık

Gündüz TEZMEN

Yaşlılarda ilaç tedavisi

Yaşlılık, insan bünyesinin farklı işleme başladığı bir dönemdir. Nasıl ki, insanın çocukluk dönemi ile ilgilenen ayrı bir tıp dalı varsa, yaşlılık dönemine özel durumları ele alıp inceleyen de bir bilim dalı vardır. Sağlık koşullarının iyi olduğu gelişmiş ülkelerde yaşlı nüfus daha fazla olduğu için, geriatri olarak adlandırılan bu bilim dalı, o ülkelerde daha fazla gelişmiştir.

Yaşlıların bünyesinin daha farklı işlemekte olduğunu belirtmiştim. Ancak ben bugün sadece yaşlılarda ilaç tedavisinde dikkat edilmesi gereken hususları ele almak istiyorum.

Görme ve hafıza azalması

Yaşlılarda hafızada ve görmede zayıflama olmaktadır. Bunun sonucu olarak ilaçların ne şekilde alınacağını unutmak ya da şekil ve renk olarak benzeyen ilaçları birbirine karıştırmak şeklinde yanlışlıklar sık olmaktadır. Bu tür yanlışlıklar, gelişmiş ülkelerde bile %50 gibi çok büyük rakamlara varmaktadır. Reçete yazılan yaşlıların %25’i de ilaçların yanlış kullanımı sonucu zarar görmektedir.

Eğer ilaçları alması konusunda kendisine yardım edecek bir kişi yoksa, görünüm olarak birbirine benzeyen ilaçları aynı reçeteye yazmayarak bu yanlışları azaltmak doktorlara düşen bir görevdir.

Emilim azalması

Sindirim sisteminde, yaşlanmaya bağlı birçok değişiklik olur. Bu da ağızdan alınan ilaçların önemli bir kısmının kana karışmaması gibi bir sonuç doğurabilir. Ancak bazı hallerde de sindirim sisteminin hareketlerinin azalması sonucu, içilen ilacın emilmesi için daha uzun bir süre geçeceğinden, tam tersine, daha fazla bir etki de alınabilmektedir.

Metabolizma değişmesi

İlaçların büyük bir kısmı karaciğer ve böbrek tarafından işlenerek atılır. Böbreğin süzme yeteneğinin azalması ve karaciğerin enzimlerindeki azalma ilacın vücutta birikmesi gibi bir sonuç doğurur. Ayrıca vücut ağırlığı değişmemekle birlikte, yağ oranı artmış, aktif olan hücre sayısı azalmıştır, bu da ilacın vücutta dağılım dengesini etkiler. Yaşlanma, beyin hücrelerinin tahribine ve beyin yeteneklerinin azalmasına yol açar. Merkezi sinir sistemine etkili ilaçlar, bu yüzden daha dikatli kullanılmalıdır.

Yan etkiler

Yıllar içinde, prostat büyümesi, kalp yetersizliği, göz tansiyonu gibi değişik hastalıklar da edinilebilir. Kullanılacak ilaçlar bu gibi hastalıkların ciddi sorunlar yaratmasına neden olabilir.

Yaşlıların çeşitli nedenlerle ilaç kullanma sıklıkları daha fazla olmaktadır. Ama, görüldüğü gibi bazı riskler de söz konusu olabiliyor. Bu nedenle yaşlılara reçete yazılması halinde önce hekimlerin, sonra da hasta yakınlarının çok dikkatli olmaları şarttır.