Sağlık

Gündüz TEZMEN

İdrar yolu iltihapları

Havaların ısınmasıyla birlikte, özellikle güney illerimizde, denize girenlerin sayısı giderek artıyor. Temiz ve berrak bir denizde yüzmek, insanı gerek bedensel ve gerek ruhsal açıdan oldukça rahatlatan bir olay.

Ancak deniz banyosunun sağlık açısından bazı riskler taşıdığını da bilmek gerekir. Bugünkü yazımda deniz banyoları ile idrar yolu iltihaplarının ilişkisini anlatmak istiyorum. Risklerin nerede başladığını önceden bilerek önlem almak imkanı vereceği için bu konuyu şimdiden ele alıyorum.

İdrar yolu deyince, böbrekten başlayıp, tıp dilinde üretra adıyla anılan dış idrar yoluna varıncaya kadar tüm sistem anlaşılır. Çeşitli etkenlere bağlı olarak bu sistemin tümünde iltihaplanmalar olursa da alt idrar yolu olarak adlandırılabilecek mesane (idrar kesesi) ve üretrada iltihaplanmalar daha sık görülmektedir. Mesanede iltihaplanmaların sık görülmesindeki en önemli etken, idrarın birikmesi ve uzun süre beklemesi, bu arada mikropların üreme olanağı bulmasıdır. Üretra ise dışarıyla bağlantılı bir vücut kısmı olduğu için kolaylıkla iltihaplanır.

Yaz ve idrar yolu iltihapları

İdrar yolu iltihaplarının yaz mevsiminde daha sık görülmesinde birkaç etken var. Önem sırası kişilere göre değişmekle birlikte, sıklıkla etkileyen bazılarını şöyle sıralayabiliriz;

1) İdrarın koyulaşması: Bir insanın hiç terlemediğini varsaysak bile, sıcağın etkisini azaltmak amacıyla, ciltten buharlaşma olur. Günde birkaç litreyi bulan bu buharlaşmayı karşılamak amacıyla bol miktarda sıvı alınmazsa, idrar miktarı azalacak, atılması gereken katı maddeler az su içinde çözüleceği için koyu bir idrar çıkarılacaktır. İdrar etme refleksinin doğması için belirli bir miktardan fazla idrar birikmesi gerekir. Bu refleksin doğması için uzun zaman geçeceğinden idrar yoluna karışmış mikroplar üreme fırsatı bulacaktır.

2) Temiz olmayan suya girmek: Ne yazık ki, tüm doğal kaynaklar gibi denizlerimiz de çok kirli... Denize boşalan kanal suları, atılan çöpler, deniz suyunun her bir gramında on binlerce mikrobun bulunmasına neden oluyor. Denize girildiğinde tüm vücutla temas eden bu mikroplar, idrar yoluna da girme olanağı buluyor. Üretraya giren bu mikroplar burayı iltihaplandıracağı gibi mesaneye ilerleyerek yerleşme olanağı da bulabilir.

3) Deniz suyu sıcaklığı: Ne kadar sıcak olursa olsun deniz suyu sıcaklığı, insan vücut ısısının altındadır. Zaten serinletici etki de buna bağlıdır. Özellikle esintili bir havada denizde uzun süre kalmak ya da ıslak mayo ile uzun süre oturmak vücut ısısının düşmesine neden olacaktır. Mayo ya da denizde kalma sırasında daha çok vücudun alt kısmı soğumaktadır. Bilindiği gibi soğuk, vücut direncinin düşmesinde en önemli etkenler arasındadır.

4) Cinsel birleşme: Özellikle kadınlarda sistit adı verilen mesane iltihaplanması, cinsel birleşmelerden sonra daha sık görülür. Bunun nedeni, vajina içinde zararsız halde durabilen bazı mikropların cinsel birleşmeden sonra mesane içine ulaşarak orayı iltihaplandırmasıdır. Bu arada cinsellikle bulaşan, belsoğukluğu ilk sırada olmak üzere bazı hastalıkları da hatırlamak gerekir.

5) Tıbbi girişim: Teşhis ya da tedavi amacıyla idrar yoluna sonda vb. cihazların sokulması, hem burayı tahriş ederek direncini düşürmekle, hem de işlem sırasında aletin steril olmaması gibi durumlarda, mikrop bulaştırmakla hastalığa neden olabilecektir.

Belirtiler

En tipik belirti, sık ve yanmalı idrar etmedir. Sistitin bir tipinde, idrarın kanlı olarak gelmesi de görülebilen belirtiler arasındadır. Üretrada oluşan iltihaplarda, idrardan önce ya da sonra akıntı da gelebilir.

Teşhis

Hastanın belirtileri anlatması ve hekimin hastayı muayene etmesi, hastalık konusunda aydınlatıcı olmakla birlikte, en önemlisi idrar tahlilinin yapılmasıdır. Özellikle, tekrarlayan iltihaplanmalarda gerek hastalığın belirtileri ve gerekse bu belirtiler ortadan kalktıktan sonra, idrardaki mikrop cinsini ve etkili antibiyotikleri belirleyen, idrar kültürü tahlilinin yapılması yararlı olmaktadır.

Ayrıca, böbrekten başlayarak tüm idrar yolunun yapısını, çeşitli görüntüleme teknikleri ile incelemek de aydınlatıcı bilgiler vermektedir.

Tedavi ve önlemler

Mikrobik tüm hastalıklar gibi idrar yolu iltihaplarının da tedavisi antibiyotikle yapılır. Ancak, her antibiyotik idrar yoluna etki etmez. Bu nedenle, hangi antibiyotiğin hangi dozda ve ne kadar süreyle kullanılacağına bir hekim karar vermelidir. Ayrıca belirtileri azaltmak amacıyla spazm çözücü ve ağrı giderici ilaçlar da zaman zaman gerekli olabilir. Hastalıktan korunmada, üşütmeden kaçınma önemlidir. Soğuk zemine oturma, denizde uzun süre kalma ve ıslak mayo ile ıslak kumda uzun süre oturmak zararlı olmaktadır.

Özellikle yaz günlerinde bol bol su içmek, idrarın koyulaşmasını önleyeceği gibi idrar yolunun, bir anlamda, yıkanmasını sağlayacaktır.