Özel sayılar ve Hece’nin Kemal Tahir Özel Sayısı

Birincisi; yazarı okuyanlar, söz konusu yazarın yeniden değerlendirilmesi, araştırılmasıyla yeni okumalara özendirilir.
İkincisi; genç kuşaklar, onu okuma gereksinimi duyarlar, bu yazılar onların yorumlarını zenginleştirir.
Üçüncüsü; ileride edebiyat tarihi yazacaklar, monografisini kaleme alacaklar için başvuracakları zengin bir malzeme niteliği taşır.
Hece’nin(*) özel sayısı, kapak yazısında aşağıdaki başlıkla sunuluyor: “Türkiye’nin Ruhunu Arayan Aydın Kemal Tahir”.
Kemal Tahir, yakından tanıdığım bir yazar, yazısı kadar coşkulu sohbeti de çekiciydi.
1970’lerde yayımladığım, Altın Kitaplar Yayınevi’nin çıkardığı, benim yazıişleri müdürlüğünü üstlendiğim Yeni Edebiyat dergisine yazdıkları bugün de birçok konuda referans olma özelliği taşıyor.
Bunlardan biri roman gerçeği, diğeri de Turgut Uyar’ın Divan kitabı üzerineydi.
Beş yüz doksan sayfadan oluşan özel sayının ana başlıkları şöyle sıralanıyor:
I. Bölüm: Hayatı, Kişiliği, Düşüncesi.
II. Bölüm: Romancı Olarak Kemal Tahir.
III. Bölüm: Yazı ve Eserlerinin Açısı.
IV. Bölüm: Mektuplarıyla Kemal Tahir.
V. Bölüm: Soruşturma.
VI. Bölüm: Kaynakça.
VII. Bölüm: Albüm.

ALİ Galip Yener’in Kemal Tahir ve Doğu-Batı Ekseninde Türk Aydınında Kimlik Meselesi yazısı, onun üzerinde en çok durduğu ana sorunlarından birine güncel ve detaylı bir bakış sunuyor. Aydınlar üzerine yazdıkları, konuşmalarında söyledikleri, bugünü düşündüğümüzde epey gerçeklik payı taşımaktadır.
Yener’in görüşü: “Kemal Tahir, Osmanlı Sarayı’na mensup bir ailenin çocuğu ve Osmanlı Devleti’nin niteliklerinin farkında bir aydın olarak Doğulu kalmayı, kendisiyle hesaplaşmayı bilmiştir. Ailevî kökenleri, yetiştiriliş tarzı da hiç şüphesiz ondaki keskin Batılılaşma karşıtlığını beslemiştir.”
Mehmet Narlı’nın Köy Romanı İçinde Kemal Tahir başlıklı yazısı, Kemal Tahir’in bu roman anlayışı içindeki yeri farklı olarak yorumlandığından, karşıt görüşler bileşkesinde bazı saptamalar yapılması gerekiyor. Narlı, bunu yapmış. Neden tartışmaların odağında olduğunu da belirtmiş: “Bu farklı konumlandırmanın en temel dayanakları, onun ‘yerli sosyalist düşünce’ ve ‘yerli sosyalist edebiyat’ bağlamındaki tartışmalarıdır.” Bunu Kemalizm’den Marksizm’e geçiş izlemektedir. Mehmet Can Doğan’ın Heykel Seviyor’dan Ayıngacı’ya: Kemal Tahir’in Şiir Hevesi’nde, onun pek bilinmeyen şair yanını öğrenecek, şiirlerini okuyacaksınız. Bir örnek vermeliyim:
“Güneşler nur dilerken ruhumdaki ateşten
Şiirlerim siyahtır her mısraı çünkü ben
Hayat diye anılan paçavradan kopardım “
Hilmi Yavuz’un Kemal Tahir ve Marksizm incelemesinde belirttiği üzere, yazı Kemal Tahir’in tarih görüşüne bir yaklaşım denemesi niteliği taşıyor. Mustafa Şerif Onaran, Kemal Tahir’in “Devlet Ana”sını yazmış. Bilinen, çok okunan bir romana, yeni bir bakış getiriyor. Adalet Ağaoğlu, Kemal Tahir İçin’de benim katıldığım bir saptamada bulunuyor: “Kemal Tahir yazarlığı hep ortaya attığı fikirlerin doğruluğu/yanlışlığı açısından ele alınmış, romanları birer edebiyat yaratısı, yani idili, anlatısı, kurguları bakımından neredeyse hemen hiç değerlendirilmemiştir.”

HECE’nin özel sayısı, Kemal Tahir’i bilenler için de bilmeyenler için de yararlı bir başvuru kaynağı.

(*) Türkiye’nin Ruhunu Arayan Aydın Kemal Tahir, Hece, 181, Ocak 2012.