Net ihracat ve net devalüasyon

Yıllık enflasyon da % 7,71 ile geçen yılki düzeyini korudu. Ancak geçen yılın sonuna doğru enflasyon düşme eğilimdeydi, bu yıl tersi bir gidişat var. Düşen değil artan bir enflasyon rüzgârı esiyor. Bunun en önemli sebebi döviz fiyatlarının artmasıdır.

NET İHRACAT

Bir ülkenin yaptığı 100 dolarlık ihracatın içinden o malın üretiminde doğrudan veya dolaylı olarak kullanılan enerji dâhil tüm ithal girdilerin dolar cinsinden maliyeti düşülürse, geriye kalan rakama net ihracat denir. Son 11 yılda Türkiye’nin brüt ihracatı hızla arttı. Ama net ihracatı aynı oranda yükselmedi. Bu yüzden dış ticaret açığımız azalmadı arttı. Net ihracatın yani ulusal katma değerin artmamasının sebebi, maliyetinin yükselmesidir. Enflasyon ise, ulusal katma değerin (net ihracatın) yerel para cinsinden maliyet artışı demektir. Eğer enflasyon kadar devalüasyon olursa, bu maliyet artışı, dış satış fiyatına aynen yansıtılmış olur. İhracatçı firmanın rekabet gücü düşmez. Devalüasyon, enflasyondan düşükse, katma değerin maliyet artışının bir kısmı, eğer ürününün döviz cinsinden fiyatı artmamışsa, firmanın sırtında kalır. Bu durumda firma yöneticileri, ayakta kalabilmek için, maliyet içindeki ithal payını arttırır. Bu da ticaret açığını büyütür. İhracatın, ithalatı karşılama oranı düşer.

NET DEVALÜASYON

Devalüasyon, net katma değerin TL cinsinden satış fiyatını arttırır. Bu sayede “net ihracat” artar. Ama devalüasyonun da net olması gerekir. Geçen yıl bugünlerde Dolar 1,80 TL dolayındaydı. Bu bugünlerde Dolar 2 TL’nin üstünde seyrediyor. Kabaca bir yıl içinde % 12 devalüasyon olmuş. Enflasyon ise % 8. Amerika’da enflasyon % 1,5. Demek ki, Türkiye ile Amerika arasında %6,5’lık bir enflasyon farkı var. TL’nin %12’lik devalüasyon oranı, enflasyon farkı ile düzeltilirse geriye %5,3’lik “net devalüasyon” kalır. Bu hesabı, devalüasyonun brütü ile neti arasındaki farkı göstermek için anlattım. Net devalüasyon var mı, yok mu sorusunun cevabı, Merkez Bankası tarafından yapılan “Reel Efektif Döviz Kuru” hesabında vardır. Eğer TL “net” devalüasyona uğrarsa, bir süre sonra dış açık azalır. Net devalüasyon yoksa, sonuç değişmez.
SON SÖZ: Sonuç, sebebi gecikmeyle izler.