Merkez sağın tek çaresi ikinci tur

Enis BERBEROĞLU

TÜSİAD'ın, Galatasaray Üniversitesi öğretim üyesi Doçent Seyfettin Gürsel'e hazırlattığı iki turlu seçim sistemi raporu, kapsamlı veri çalışması ve teknik hesaplara dayanıyor... Tek cümle ile özetlemek o kadar zor değil: Merkez sağ, ancak iki turlu seçimle iktidara gelebiliyor.

TÜSİAD Yüksek İstişare Konseyi Başkanı Bülent Eczacıbaşı ile Yönetim Kurulu Başkanı Muharrem Kayhan, önceki geceki yemekli toplantıda Doçent Seyfettin Gürsel'in çalışmasını bir grup gazeteciye tanıttılar.

TÜSİAD'ın modeli, seçim sisteminde üç ana değişiklik öngörüyor:

1) Dar bölge sistemi benimseniyor. 500 seçim bölgesi yaratılıyor.

2) Her bölgede yüzde 50 oyu alan aday seçimi kazanıyor. Hiçbir aday bu oyu toplayamazsa, önde giden iki parti ikinci turda yarışıyor.

3) Partiler seçim ittifakları kuruyor.

* * *

Doçent Seyfettin Gürsel ve TÜSİAD Genel Sekreteri Haluk Tükel'in birlikte sundukları modelde altı ayrı senaryo var.

Gerçekleşme ihtimali en yüksek olan dört senaryo raporda tek turlu ve iki turlu seçim sistemine göre sınanıyor.

Mesela, gelecek seçimden sonra yeniden ANAP-DSP koalisyonu kurulabilmesi için yüzde 46 oy gerekiyor. Bugünkü anketlere göre iki partinin oy toplamının bu rakamı bulması mümkün gözükmüyor.

Oysa iki turlu seçim sisteminde ANAP-DSP ittifakı (karşısında FP-DYP-MHP ittifakı kurulsa bile) yüzde 36.5 oyla iktidarı yakalama şansı buluyor. Yani iki turlu-ittifaklı sistemde ANAP-DSP koalisyonunun iktidar çıtası tek turlu seçime göre 9.5 puan azalıyor.

İkinci senaryoda öngörülen ANAP-DYP çoğunluğu, tek turlu seçimde ancak yüzde 44 oyla mümkün. İki turlu sistemde, Anayol'un karşısına, DSP-CHP ve FP-MHP ittifakı çıksa bile yüzde 35 oyla iktidar kapısı açılıyor.

Fazilet Partisi-DYP koalisyonu için tek turlu seçimde yine asgari yüzde 42 oy tabanı gerekiyor. Oysa bu iki parti, iki turlu seçimde, ANAP-MHP, DSP-CHP ittifakları karşısında yüzde 39'luk oy oranıyla iktidar olabiliyor.

Merkez sol ittifakın işi, her iki halde zor. DSP-CHP koalisyonu için, tek turlu seçimde en az yüzde 48 oy zorunlu. İki turlu seçimde karşılarında oluşacak Anayol ve FP-MHP ittifakları yüzünden iktidar için en az yüzde 38 oy toplamaları gerekiyor.

* * *

İki turlu seçim sisteminde ANAP ve DYP'nin avantajı çok açık.

Veri A.Ş. tarafından geçen ay yurt genelinde yapılan bir araştırmada seçmenin ikinci tercihi soruldu. Genellikle merkez sağ karakterli Türk seçmeninin ikinci tercih şampiyonları, beklendiği gibi ANAP ve DYP çıktı. DYP ikinci tercihlerde yüzde 12.7, ANAP yüzde 12.4 oy aldı. Buna karşılık, seçmenin sadece yüzde 4.9'luk bölümü ikinci tercih olarak Fazilet Partisi'nin adını verdi. HADEP'te bu oran binde 3'e kadar geriledi.

İkinci tercihte önde giden partilerin iki turlu seçimde favori gözükmeleri son derece doğal. Nitekim, gazeteci ve TÜSİAD yöneticilerinin iki saat süreyle denedikleri hemen her formülde ANAP, tek turlu seçim sistemine göre daha fazla milletvekili çıkardı.

(Meraklısı için not: Merkez sol ancak ANAP-CHP-DSP koalisyonu ile iktidara gelebiliyor. Önkoşulu, ANAP'ın yüzde 21, DSP'nin yüzde 17 ve CHP'nin yüzde 14 oy alması.)

* * *

TÜSİAD Başkanı Muharrem Kayhan, önümüzdeki nisan ayındaki seçimin iki turlu yapılmasının mümkün olmadığını kabulleniyor. Ama belki de bu seçim sonucunun görülmesinden sonra iki turlu sisteme geçileceği umudunu yitirmiyor.

Liderleri diktatör haline getiren Siyasi Partiler Yasası dururken neden seçim sisteminin değişmesi gerektiği sorusu ise anlaşılan TÜSİAD'ın öncelikli meselesi değil.