Tatlı karpuzu anlamak için o detaya bakın: Eğer bu şekilde...

Yaz aylarının en sevilen meyvesi karpuz hem çok lezzetli hem de çok faydalı. Üstelik o ağız sulandıran görüntüsünün altında hiç aklınıza gelmeyecek bazı gerçekler gizliyor. Sizin için karpuzla ilgili bazı garip ama gerçek bilgiler derledik.

Karpuz botanik olarak bir meyve. Hatta teknik olarak karpuz bir yumuşak meyve sayılıyor. Buna rağmen ABD'de Oklahoma eyaletinin Temsilciler Meclisi 2007 yılında karpuzu sebze ilan edip, eyaletin resmi sebzesi olarak kabul etmiş.

Namibya ve Botswana'da bulunan milattan önce 3000 yılı civarına ait kalıntılara bakılırsa o zamanki karpuzun bugünküyle hiç alakası yokmuş. Çapı 5 santimetre olan 18 çekirdekli karpuzun kabuğunu kırmak için çekiç ya da keskin bir obje gerekiyormuş. Yüzde 80'i su olan bu meyvenin yüzde 1,9'u şeker, 18,1'i de nişasta ve yağ gibi maddelerden oluşuyormuş. 6 farklı türü olan o karpuzu yemek vücutta iltihaba neden oluyormuş.

Bugün ise karpuzların çapı 60-70 santimetreyi bulabiliyor. Su oranı yüzde 91,5 olan karpuzun şeker oranı yüzde 6,2. Yapısındaki yağ ve nişasta gibi maddeler ise neredeyse tamamen ortadan kalkmış durumda. Günümüzde 1200'den fazla karpuz türü bulunuyor.

Karpuz dilimleri ızgarada ya da fırında pişirildiklerinde taneli yapıları kayboluyor ve et benzeri bir kıvam alıyorlar. Vegan ve vejetaryenlerin sıkça tercih ettiği bu yemeğe "karpuz bifteği" adı veriliyor.

15 ülkede her yıl 100 milyon tondan fazla karpuz üretiliyor. 2017 itibarıyla üretilen 118 milyon ton karpuzun yüzde 67'si Çin'de yetiştirilmiş. Çin'in ardından İran, Türkiye ve Brezilya öne çıkan karpuz üreticileri arasında.

Japonya'da bazı üreticiler depolama esnasında yerden tasarruf için küp şeklinde karpuzlar üretiyor. Küp şeklindeki karpuzları 1978 yılında grafik tasarımcı Tomoyuki Ono düşünüp icat etmiş.

Japonya demişken, sadece Hokkaido adasında yetişen Densuke isimli bir karpuz türü bulunuyor. Siyaha yakın koyu yeşil renkteki kabuğuyla dikkat çeken bu tür o kadar nadir ki geçmişte bir tanesinin 8 bin dolara alıcı bulduğu olmuş. Son olarak 15 Haziran 2020'de yapılan açık arttırmada, Densuke karpuzu 2 bin dolara satıldı. Fiyatın koronavirüs salgını nedeniyle bu kadar düşük olduğu belirtildi.

Karpuzları etkileyen mozaik virüsü diye bir hastalık var. Bu virüs etkisi altındaki karpuzların kabuklarında, Amerika’daki tarlalarda çok sık karşımıza çıkan ve uzaylılarla ilgili dedikodulara yol açan ekin çemberlerine benzer yuvarlaklar çiziyor.

Spor yapmaya başlamadan önce karpuz suyu içmek kas ağrılarını önlüyor. Spor yapacağınız zamanlarda içeceğiniz güzel bir karpuzlu smoothie'yle hem serinleyip hem de ağrılardan kurtulabilirsiniz.

Karpuzlu smoothie yapmak için 2 dilim karpuzu çekirdeklerini ayıkladıktan sonra küp küp doğrayın. 8-10 küp kadar buzu blender'ın haznesine alıp parçalayın. Ancak çok küçük olmamalarına dikkat edin, aksi takdirde hemen erirler. Karpuzları ve 3 top dondurmayı buzların üzerine yerleştirip tüm malzemeyi yeniden blender'dan geçirin. Eğer akışkan kıvamlı bir smoothie isterseniz dondurma miktarını, meyveli bir smoothie isterseniz karpuz miktarını artırın.

Karpuzlu diyet frozen için ise 3-4 dilim karpuzun çekirdeklerini ayıklayıp blender'a koyun. 2 adet lime'ın suyunu karpuza ekleyin. 1 çay kaşığı doğal tatlandırıcı ile birkaç küp buzu da ekleyip hepsini blender'dan geçirin. Düşük kalorili içeceğiniz hazır!

1856 yılında Panama'da bir Karpuz Savaşı yaşandı. Bir Amerikalının 1 dilim karpuza 5 sent ödemeyi reddetmesi sonucu ortaya çıkan ayaklanmada 15 Amerikalı ve 2 Panamalı hayatını kaybetti.

ABD'de kölelikten kurtulan siyahilerin yetiştirebildikleri ilk şeylerden biri karpuzdu. Bu nedenle karpuz 1800'lerin sonlarında ülkede bir özgürlük simgesi olarak görülüyordu. Ancak zamanla anlamı ters dönerek siyahlarla ilgili ırkçı söylemlerin bir sembolü oldu. Bu yaklaşım maalesef bugün de devam ediyor.

Dünyanın en ağır karpuzu 2013 yılında ABD'de yetiştirildi. Tennessee'de yaşayan Christopher Kent'in yetiştirdiği bu karpuz tam 159 kilogram ağırlığında.

Karpuz denince aklımıza dışı yeşil içi kırmızı bir meyve geliyor ama bazı karpuzların dışı sarı içi kırmızı, bazılarının dışı yeşil içi sarı, bazılarının ise hem içi hem de dışı sarı olabiliyor.

Bilinen en tatlı karpuz türü ise Bradford karpuzu diye biliniyor. Karpuzun tatlılığını ölçmek için kullanılan Brix skalasına göre Bradford karpuzu 12,5" tatlılığında. Oldukça tatlı diyebileceğimiz birçok karpuz ise skala üzerinde 10" civarında.

Karpuzun olgunluğunu anlamak için parmağınızın ucuyla kabuğuna vurabilirsiniz. Karpuz iyiyse tok bir ses çıkarır, iyi değilse ses çıkarmaz ya da az ses çıkarır.

Büyük karpuzun daha iyi olduğu ise tam bir şehir efsanesi. Karpuz alırken asıl dikkat etmeniz gereken şey ağırlığıdır. Eğer karpuz ağırsa iyidir, değilse muhtemelen içi çoktan geçmiştir.

Tüm karpuzların bir yüzünde mutlaka büyük ve beyaz bir bölüm vardır. Bu bölümler karpuzun toprağa değen yeridir. Bu kısmı bembeyaz değil de sarıya yakın renkte olan karpuzlar iyi karpuz sayılır.

Karpuzun sapı olgunluğuna dair en garanti ipucunu veren yeri. Bu nedenle karpuz alırken sapına mutlaka bakın: Kuruysa yeterince olgunlaşmıştır. Ancak kuru değilse henüz olgunlaşmamıştır. Böyle bir karpuz almanız tavsiye edilmez. Hatta bu tür karpuzların erken hasat ürünü olduğunu söylemek mümkündür.

Tüm karpuzların üzerinde gördüğümüz bir başka detay da adeta bir örümcek ağını andıran çatlak görünümlerdir. Bu detaylar da karpuzun lezzeti hakkında size ipucu verecektir. Eğer karpuzun üzerinde örümcek ağı gibi görünümler varsa bu karpuzun iyi olduğunu gösterir. Hatta bir de minik noktalar varsa lezzetinden şüphe etmemeniz gereken bir karpuzla karşı karşıyasınız demektir.

Karpuzların cinsiyeti olduğunu biliyor muydunuz? Erkek karpuzlar daha uzun ve suluyken dişi karpuzlar daha yuvarlak ve tatlı oluyor. Karpuz seçerken siz de bu detaya dikkat edebilirsiniz.

Karpuzu sularını akıtmadan yemek için yapmanız gereken şey kabuklarını tamamen soyduktan sonra dilimlemek. Böyle kesilmiş karpuzun suyu yerken akmaz. İlginç ama gerçek!

Bir bütünsel sağlık pratiği olan Ayurveda anlayışında bazı yiyeceklerin bir arada tüketilmesinin insanın ruh ve beden sağlığına zararlı olduğu öngörülüyor. Bu anlayışa göre karpuzu ve kavunu yanında hiçbir şey olmadan tüketmek gerekiyor. Özellikle peynir gibi süt ürünleriyle karpuz kesinlikle tüketilmemeli. Çünkü süt ürünlerinin sindirimi karpuza göre çok daha uzun. Karpuzun sindirimi sırasında salgılanan mide asitleri sütün kesilmesine neden oluyor. Karpuz diğer birçok şeye göre çok hızlı sindirildiğinden tek başına tüketilmeli.

Bilim insanlarına göre karpuzun insanlarda kan dolaşımı üzerinde bir etkisi var. Karpuzun içinde özellikle de kabuğunda bulunan sitrulin maddesi büyük miktarlarda tüketildiğinde vücuttaki enzimlerle etkileşime girerek arginine dönüşüyor. Arginin de kalbe, dolaşım ve bağışıklık sistemine faydalar sağlayan bir aminoasit.

Aynı zamanda bir diüretik yani idrar söktürücü olan karpuz, diyaliz cihazları yaygınlaşmadan önce böbrek hastaları için bir homeopatik tedavi metodu olarak kullanılıyordu.