Mürdümük’ün rüyası

Banu Birecikligil, her sergisinde kendine ait bir mitoloji gösterir bize. Onun resimlerinde bu mitoloji her zaman hikâyeler kurar. Bunlarda çoğunlukla hikâyeye ‘maruz kalan’ olarak kendisine benzeyen bir ya da birden fazla figür de belirir. Bu figür her zaman etrafını çevreleyen manzarayla tanımlanır. Bu manzara, bir biçimde bildiğimiz tabiattır, ama ressamın yeni ilişkiler içinde yeniden kurguladığı bir tabiat; dinozorlar kadar kediler, tropik bitkiler kadar sürüngenler, ceylanlar kadar kuş insanlar da vardır burada. Birecikligil’in resimlerinde tabiat, dünyanın en eski zamanlardaki hikâyesi ile gelecekteki olası hikâyesi arasında kuşkulu, endişeli bir denge içinde var olur. Doğum ile ölüm, deyim yerindeyse.
Son sergisi ‘Lathyrus’un Sabahı’, masum görünüşlü fakat zehirli Lathyrus bitkisinin (Türkçede mürdümük ya da nazende deniyormuş) meyvelerinin insanı cezalandırma ya da ona bir uyarı yollama gücü hakkında bir çerçeve hikâye içinde, melankoli, sanat tarihi, tabiatın gücüne saygı, dünyanın sonu, hibrit varlıkların olabilirliğine duyulan umut gibi temaları ele alıyor. Sergideki Leonardo da Vinci’nin ‘Kayalıklar Meryemi’ ve ‘Meryem’e Müjde’ tablolarını yorumlayan iki büyük resim insanoğlunun, dini ya da dindışı saiklerle, tabiatı daha tamamen kendi suretinde görmeyi tamamlamadığı pagan zamanlara birer gönderme gibi; bunlarda melek bir kuş ayaklı kadın, Meryem’le oğlu ise yarı balık yarı insan yaratıklar. Öte yandan daha yetişkin yaşta bir Meryem kendisine iletilen müjdeyi garip bir tereddütle karşılıyor, arkasında bir yangının soluk manzarası da var. Müjdeyi getiren, neredeyse küçük bir liseli kız kılığındaki meleğin şaşkınlığı aslında göksel müjdeleri kuşkuyla karşılayan bizlerin ifadesi; göksel müjdelerin hâlâ olabileceğini umuyoruz ama bir yandan da hem şaşkın hem de müjdeyi alan kadar ümitsiziz bu konuda. Bu tabiatla tarif edilmiş hikâyede, göksel müjdelerle ilişkimizi bozan şey belli ki tabiatla ilişkimizi bozmuş olmamız; tabiatla uyum içinde bir hikâye sürdürdüğümüz zamanlarda mümkün olanın yavaş yavaş sekteye uğraması bu resimleri hem bir kehanet hem de bir özlem havasına büründürüyor.

Gerçi Banu Birecikligil’in sergideki öteki resimlerinde ve küçük heykellerinde distopya manzaraları kadar eskil dengelere duyulan bir inanç hâlâ var. Eski mitolojik yaratıklar ölüyorlar ama balıklar, kediler ve kurtlar yaşıyor, onları kucaklayan ateş saçlı küçük kızlar da. Bu figürler yepyeni mitolojilerin kurucusu olacaklar sanki, ya da küçük figürler halinde etrafı hala istila edecekler. Banu Birecikligil’in figürleri ve şeyleri daha çok bir masal dünyasının figürleri. Daha az karanlık olsalar belki bir çocuk kitapları dünyasının kahramanları olacaklardı. Ama bu durum aslında figürler ve onların temsilindeki tezatla ilgili; Lathyrus’un uyarısının imlediği gibi bir müjde artık yok ya da varsa da ancak onu getirenin yarı hayvan yarı insan kılığında bir yaratık olması sayesinde olacak, ya da ateş saçlı biri.
Bu da belki işte Banu Birecikligil’in resimlerinde yaşayan bir çeşit yeni, ‘alternatif’ masalın konusu...
Banu Birecikligil’in ‘Lathyrus’un Sabahı’ başlıklı kişisel sergisi 14 Kasım’a kadar ArtSümer’de görülebilir.