Yasemin'ce...Sosyal, hain, tehlikeli

Siz karıncaları böyle bilir miydiniz

Tek başlarına fazla bir gürültü çıkaramamalarına rağmen birleştiklerinde akıllı bir grup varlık olabiliyorlar. Onlar merhametsiz karıncalar! Günleri koloniler arasında savaşmak, yaşamak için yeni toprak parçaları elde etmeye çabalamak ve üremek ile geçiyor. Harvard Üniversitesi'nden iki böcekbilim uzmanının yayınladığı kitapta bu mistik hayvanların davranışları hakkında pek çok bilgi var.

Aralarında mükemmel bir koordinasyon olan ve milyonlarca küçük vücuttan oluşan süper bir organizma. İstendiğinde gerilebilen, uzayıp kısalabilen, boyutları gün geçtikçe değişen, güçlü bir dev. Bu geniş organizma içinde kraliçe üreme organını temsil ediyor, işçilerin her biri de değişik roller üstleniyor: ağız, mide, gözler ya da burun. Harvard Üniversitesi'nde doçentlik yapan Bert Hölldobler ve Edward O. Wilson bu küçük canlılar üzerine bir kitap yazdılar. Bu iki böcekbilim doçentinin çalışmaları özellikle onları kapsıyor: Karıncalar! Kitaplarının adı da bu zaten: ‘‘Karıncalar’’.

Tek bir karıncanın, araştırmalar için bile olsa büyük bir ilgi gördüğü söylenemez. Karıncaların beyinleri evrim sırasında erişebilecekleri en yüksek düzeye, beyinlerini çevreleyen sert iskeletin izin verdiği düzeye ulaşmış. Ama doğa onları başka bir şekilde güçlendirmeyi de ihmal etmemiş, hemen başka bir çözüm bulmuş, birleşerek daha büyük bir güç oluşturabileceklerini onlara hatırlatmış. Buna örnek olarak da büyük engelleri aşmak için birbirlerine yaklaşmaları ve sıkı bir ip oluşturmaları verilebiliyor.

Birbirlerine bu kadar yakın yaşayan hayvanlar ister istemez sosyal hayvan statüsüne giriyor ve iletişim kuruyorlar. Karıncalar kendi aralarında bir alfabeye sahipler. Salgı ve sinirler yolu ile anlaşılabilecek, tad ve burun ile farkedilebilecek bir alfabe. Bu sayede sinyaller ve mesajlar karıncalar arasında gidip gelebiliyor, bir alarm anında milyonlarca işçi karınca durumdan haberdar oluyor.

Uzun aşk gecesi Tek bir karınca fert olarak önemli olmamasına rağmen, yavruların oluşması için de tek bir karınca yetiyor: Kraliçe. Herşey sıcak bir ilkbahar akşamı, bakire kraliçe karıncanın arka arkaya altı ya da yedi erkekle çiftleşmesiyle başlıyor. Çiftleşmeler gerçekleştikten sonra erkek karıncalar ölüme terk ediliyor. Döllenmiş karınca da yeni koloniyi oluşturmak için kendine bir yer aramaya başlıyor. Birkaç hafta boyunca küçük işçi karıncalar tek başına kraliçe tarafından büyütülüyor. Belli bir olgunluğa erişen işçi karıncalar ana kraliçeye özen göstermeye başlıyor. Ana kraliçe artık yumurta üretmekten başka birşey yapmayacağı için bu özenin ayrı bir anlamı var. Dişi karınca uzun hayatı boyunca 150 milyon işçi karınca üretebiliyor. Peki ama bu kadar canlıyı üretebilmek için bir tek aşk gecesi nasıl yetiyor? Bunu sağlayan, erkek karıncaların doğanın geliştirdiği özel organları sayesinde dişiyi çiftleşmeden sonra da uzun süre yetecek şekilde dölleyebilmesi... Dişi de spermleri vücudunda yıllar boyunca taşıyabiliyor.

Savaşkan yaratık Karıncaların belirgin özelliklerinden biri de, savaşçı ve hain kişilikleri. Değişik karınca kolonileri arasında savaşlar çıkıyor. Biologlar ‘‘Karıncaların nükleer silahları olsa dünyayı yok ederlerdi’’ diyorlar. Evet karıncaların nükleer silahları yok ama doğa onlara savaşabilmeleri için başka yetenekler vermiş... Karıncalar düşmanlarını ısırabiliyor, iğnelerini batırabiliyor ve zehirleyebiliyorlar. Bazı zamanlar ise küçük taşları düşmanlarının üzerine atıyorlar. Karşı koloni ile girilen savaşta ilk olarak kraliçe öldürülüyor, daha sonra larvalar yok ediliyor, en sonunda yiyecek üreten işçi karıncalar kazanan tarafın eline geçiyor.

O minicik vücutları ile bizi şaşırtan karıncaların şaşırtıcı hareketleri bu kadarla da bitmiyor. Bazı tür karıncalar mantar yetiştiriyor, bir diğer tür, küçük balıklar yakalıyor, başka bir tür bitkilerdeki mantarlarla ilgileniyor!

Kısaca, karıncalar tuhaf yaratıklar... Bizden milyonlarca kez küçükler ve bizlerin onların yaptıklarına şaşırmaktan başka yapabileceğimiz birşey yok...