Ebola Virüs Hastalığı (EVH) nedir, belirtileri nelerdir?

Geçmişte Ebola Hemorajik Ateşi olarak adlandırılan Ebola Virüs Hastalığı filovirüs ailesinin bir üyesi olan Ebola virüsünün neden olduğu sıklıkla ölüme neden olan önemli bir hastalıktır. Tanımlanan beş Ebola virüs türü bulunmakta olup bunlardan dördü insanlarda hastalığa yol açmaktadır. EVH, insanlarda ve primatlarda (maymunlar, goriller ve şempanzeler) hastalığa neden olabilir.

Ebola Virüs Hastalığı İnsanlara Nasıl Bulaşır?

Ebola virüsünün doğal konakçısı tam olarak bilinmemekle birlikte mevcut bilimsel bulgular doğrultusunda meyve yarasalarının doğal konakçı olduğu düşünülmektedir.

Hastalık insanlara Ebola virüs ile enfekte olmuş hayvanlarla temas yoluyla (genellikle kesme, pişirme, yeme sonrası) veya enfekte olmuş kişinin vücut sıvılarıyla temasla bulaşır. İnsandan insana bulaşma çoğunlukla, enfekte kişilerin kan veya diğer vücut sıvılarının veya sekresyonlarının (dışkı, idrar, tükürük, semen) sağlıklı kişilerin hasarlanmış cildi veya mukoz membranına bulaşması ile olur.

Ayrıca enfeksiyonu taşıyan kişilerin vücut sıvıları ile kontamine materyaller (kirli giysiler, nevresimler, eldivenler, koruyucu ekipman ve kullanılmış enjektörler gibi tıbbi atıklar) veya ortamlar ile temas ile de bulaşma olabilir. Ayrıca EVH’nın cinsel yolla bulaşma yönünden de riski bulunmaktadır. Erkeklerden kadınlara cinsel yolla bulaşması daha güçlü bir olasılıktır.

Ebola Virüs Hastalığı Hangi Bölgelerde Görülür?

EVH, ilk olarak 1976'da, Demokratik Kongo Cumhuriyeti'ndeki Ebola Nehri yakınında tespit edilmiştir. Hastalık; Afrika kıtasında Liberya, Gine, Sierra Leone, Demokratik Kongo Cumhuriyeti (Zaire), Gabon, Güney Sudan, Fildişi Sahilleri, Uganda, Kongo, Nijerya Cumhuriyeti gibi ülkelerde zaman zaman salgınlar yapmaktadır. Ülkemizde bugüne kadar Ebola Virüs Hastalığı vakası tespit edilmemiştir.

Kimler Risk Altındadır?

Hastalık salgınlarının olduğu dönemlerde bu bölgelerde yaşayanlar, buralara seyahat edenler veya bu kişilerle teması olanlar hastalığın bulaşması açısından risk altındadır.

Hastalığın Belirtileri Nelerdir?

Hastalığın kuluçka süresi 2-21 gündür. İnsanlar, semptomlar ortaya çıkana kadar bulaştırıcı değildirler. Sık görülen belirti ve bulgular; ateş, baş ağrısı, kas ve eklem ağrısı, halsizlik, ishal, kusma, mide ağrısı ve iştahsızlıktır. Hastalık ilerledikçe bulgular ağırlaşır, cilt ve mukozal kanamalar veya organ içine kanamalar görülebilir.

Ebola Virüs Hastalığının Tanısı Nasıl Konulur?

Hastalığın tanısı klinik örneklerde yapılan laboratuvar testleri ile konur.

Hastalığın Tedavisi Var Mıdır?

Hastalığa spesifik bir tedavi yoktur. Klinikte destek tedavisi esastır.Özellikle sıvı replasman tedavisi olmakla birlikte destekleyici tedavi uygulaması yapılmaktadır. İhtiyaç halinde böbrek diyalizi, kan transfüzyonu, plazma replasman tedavisi uygulanır.

Hastalık İçin Tıbbi Desteğe Ne Zaman İhtiyaç Duyulur?

Yaşayan/ölü şüpheli EVH olan kişilerle temas edenlerde veya hastalığın görüldüğü bölgelere seyahat öyküsü olanlarda Ebola Virüs Hastalığı benzeri bulgular (ateş, baş ağrısı, kas ağrısı, kusma, ishal vb.) görülmesi halinde derhal tıbbi destek alınmalıdır.

Ebola Virüs Hastalığı Öldürücü Müdür?

Hastalığa yakalananların yaklaşık yarısı hayatını kaybetmektedir.

Ebola Virüs Hastalığından Korunmak İçin Herhangi Bir Aşı Mevcut Mudur?

EBH için deneysel olarak uygulanan bir aşı olmakla beraber ruhsatlandırılarak kullanıma sunulmuş bir aşı bulunmamaktadır.

Hastalıktan Korunma Önlemleri Nelerdir?

Hastalığın görüldüğü ülkelere seyahat öncesi, gidilecek bölgede EBH salgını olup olmadığı ve hastalık riski mutlaka araştırılmalıdır. Ebola için riskli ülkeler, Seyahat Sağlığı Merkezlerinden veya 444 77 34 numaralı Seyahat Sağlığı Hattından ücretsiz olarak öğrenilebilir.

EBH salgınlarının olduğu dönemlerde hastalığın görüldüğü bölgelerde primatlardan bulaşı önlemek için;

Virüsü taşıyabilen meyve yarasaları ve primatlara (maymunlar, goriller ve şempanzeler) eldiven gibi uygun kişisel koruyucu kıyafet kullanılmadan doğrudan temas edilmemeli,

Hayvansal ürünler tüketilmeden önce iyice pişirilmelidir.

İnsandan insana bulaşma riskinin azaltılması için;

EVH semptomları olan kişilerle, özellikle de vücut sıvılarıyla gerekli korunma önlemleri almadan doğrudan veya yakın temastankaçınılması,
Olası/kesin EVH hastalarıyla ilgilenirken eldiven ve uygun kişisel koruyucu ekipman giyilmesi,

Hastanede yatan hastaları ziyaret ettikten sonra ellerin düzenli olarak yıkanması,

Olası/kesin EVH nedeniyle ölen kişilere koruyucu ekipman giyilmeden temas edilmemesi son derece önemlidir.

EVH’nın cinsel yolla bulaşması güçlü bir olasılıktır. Mevcut kanıtlara dayalı olarak; hastalığı geçiren erkeklere hastalık başlangıcından 3 ay sonra cinsel sekresyon örneğinde test yapılması, test sonucu pozitif olanlar için; bir hafta arayla alınan cinsel sekresyon örneğinde iki kez negatif sonuç elde edilinceye kadar her ay testlerin tekrarlanması önerilmektedir.

Hastalığı geçiren erkeklerin semptom başlangıcından itibaren bir yıl boyunca veya cinsel sekresyon örneğinde yapılan testlerde iki kez negatif sonuç elde edilinceye kadar geçen sürede partnerleriyle korunmasız cinsel temasta bulunmamaları, güvenli cinsellik uygulamaları için sağlık personelinden bilgi almaları önerilmektedir.

EVH Riskli Bölgelerden Seyahat Sonrasında;

Enfekte olmuş hastalık bulgularını gösteren kişi ve hayvanların vücut sıvılarıyla temas etmiş olma olasılığı olanlar 21 gün süreyle sağlık durumlarını yakından takip etmelidir.

Ebola Virüs Hastalığı benzeri semptomlar (ateş, baş ağrısı, kas ağrısı, kusma, ishal) görülmesi halinde derhal bir sağlık kuruluşuna başvurmaları, yaptıkları son seyahat ve olası temaslıları hakkında bilgi vermeleri son derece önemlidir.

Hastalığın bulaşmasını önleyici tedbirlerin alınabilmesi için sağlık kuruluşuna başvuru esnasında hastalık bulguları ile ilgili bilgi verilmelidir.

Hastalığın görüldüğü ülkeler/bölgeler aşağıdaki erişim linklerinden takip edilebilir.