Derealizasyon nedir? Belirtileri nelerdir? Tanısı ve tedavi yöntemleri

Derealizasyon, ilişkili bir bilinç değişikliği veya bozulmuş farkındalık olmaksızın yakın çevrenizden ayrı hissetme deneyimidir.

Derealizasyon Nedir?

Bazen duyarsızlaşma/derealizasyon sendromu olarak da adlandırılan duyarsızlaşma/derealizasyon bozukluğu (DPDR), vücudunuzun dışında kalıcı veya tekrarlayan bir his (duyarsızlaşma), çevrenizde olup bitenler hissi yaşamanıza neden olabilen bir zihinsel sağlık durumudur.

Derealizasyon Belirtileri Nelerdir?

Duyarsızlaşma, sanki hayatınızın kenardan gerçekleşmesini izliyormuş veya kendinizi bir film ekranında izliyormuşsunuz gibi, kendinizden kopuk hissetmeyi ifade eder. DPDR tek bir tanı olarak kabul edilse de, bir kişi için geçerli olabilecek veya olmayabilecek iki farklı yönü vardır. Bunlar;

Aleksitimi veya duyguları tanıyamama veya tanımlayamama,

Duygulara karşı fiziksel olarak uyuşmuş hissetmek,

Robotik hissetmek veya konuşmayı veya hareketi kontrol edememek,

Vücudunuza, zihninize, hislerinize veya hislerinize bağlı hissetmemek,

Anılara duygu ekleyememe veya anılarınızı başınıza gelen deneyimler olarak "sahiplenememe",

Vücudunuzun ve uzuvlarınızın çarpık olduğu hissi (şişmiş veya küçülmüş),

Başınızın pamuğa sarıldığı hissi olarak görülmektedir.

Derealizasyon, çevrenizden ve içindeki nesnelerden ve insanlardan kopmuş hissetme hissidir. Dünya, sanki bir perde arkasından izliyormuşsunuz gibi çarpık ve gerçek dışı görünebilir. Önem verdiğiniz insanlardan sizi camdan bir duvarın ayırdığını hissedebilirsiniz. Ayrışmanın bu yönü ayrıca görme ve diğer duyularda bozulmalar yaratabilir.

Uzaklık ve nesnelerin boyutu veya şekli bozulabilir.

Çevreniz hakkında yüksek bir farkındalığınız olabilir.

Son olaylar uzak geçmişte gerçekleşmiş gibi görünebilir.

Çevre bulanık, renksiz, iki boyutlu, gerçek dışı veya gerçek hayattan daha büyük veya karikatür gibi görünebilir.

Diğer psikotik bozukluklardan farklı olarak, DPDR'li kişiler ayrılma deneyimlerinin gerçek olmadığını bilirler. Bu, zihinsel sağlıkları hakkında endişe duymalarına neden olabilir.

 Tanısı ve Tedavi Yöntemleri Nelerdir?

DPDR'yi teşhis etmek için, doktor öncelikle uyuşturucu kullanımı, nöbet bozukluğu veya depresyon, anksiyete, travma sonrası stres bozukluğu (PTSD) veya sınırda kişilik bozukluğu gibi diğer zihinsel sağlık sorunları gibi semptomların başka nedenlerinin olmadığından emin olur. Bazen fiziksel sorunları ekarte etmek için görüntüleme ve diğer testler yapılır.

Psikolojik testler, özel yapılandırılmış görüşmeler ve anketler de DPDR'yi teşhis etmeye yardımcı olabilir. Diğer olası nedenler ekarte edildikten sonra, bir klinisyen, aşağıdakiler dahil olmak üzere, Ruh Sağlığı Bozukluklarının Tanısal ve İstatistiksel El Kitabında özetlendiği gibi DPDR kriterlerini dikkate alır. Bunlar;

Kalıcı veya tekrarlayan duyarsızlaşma, derealizasyon veya her ikisi,

Kişinin hissettiklerinin gerçek olmadığını anlaması,

Belirtilerin neden olduğu toplumsal ya da mesleki işlevsellikte önemli sıkıntı ya da bozulmadır.

Bazı insanlar psikiyatrik bozukluklara karşı diğerlerinden daha savunmasızdır. Örneğin, kadınların duyarsızlaşma/derealizasyon veya başka bir tür dissosiyatif olay yaşaması erkeklerden daha olasıdır. Şiddetli stres, kaygı ve depresyon, DPDR için yaygın tetikleyicilerdir. Uyku eksikliği veya aşırı uyarıcı bir ortam da semptomları daha da kötüleştirebilir. Çoğu zaman, DPDR'li kişiler, yaşamlarında aşağıdakiler de dahil olmak üzere geçmişte travma yaşamışlardır;

Çocuklukta duygusal veya fiziksel istismar veya ihmal,

Sevilen birinin beklenmedik bir şekilde ölmesi,

Aile içi şiddete tanık olmak bunların en kesin nedenidir.

DPDR, dört tip dissosiyatif bozukluktan biridir. Bu bozukluklar, parçalanmış bir kimlik duygusunun, hatıraların ve/veya bilincin olduğu teşhis edilebilir durumlardır. Tedavi edilmediği takdirde, dissosiyatif bozukluklar depresyon ve anksiyeteye yol açabilir ve travma öyküsü ile bağlantılı olduğuna inanılır.

Bazıları için iyileşme, resmi bir tedavi olmaksızın organik olarak gerçekleşir. Diğerleri, DPDR'den tamamen kurtulmak için hedefe yönelik, kişiselleştirilmiş tedaviler gerektirir. Bu iyileşme şansı, duyarsızlaşma ve ayrışmaya katkıda bulunan ve tetikleyen altta yatan stres faktörleri başarılı bir şekilde ele alındığında en iyisidir.

DPDR ile baş etmenin en etkili yolu psikoterapidir. Örneğin bilişsel davranışçı terapi (CBT), gerçek olmayan şeyleri hissetmekle ilgili takıntılı düşünmeyi engellemeye yönelik stratejiler öğretir. Göz hareketi duyarsızlaştırma ve yeniden işleme (EDMR) tedavisi başlangıçta TSSB'yi tedavi etmek için tasarlanmış olsa da, genellikle DPDR dahil olmak üzere çeşitli zihinsel sağlık durumlarını tedavi etmek için kullanılır.

Duyarsızlaşma/derealizasyon bozukluğunun tedavisi için özel olarak onaylanmış hiçbir ilaç yoktur. Bununla birlikte, sağlık uzmanınız, durumun semptomlarını hafifletmeye veya hafifletmeye yardımcı olmak için anti-anksiyete ilaçları ve antidepresanlar reçete edebilir.