Böbrek hastaları oruç tutarken dikkatli olmalı

Özellikle son yıllarda sıcak ve uzun yaz günlerine denk gelen Ramazanda, böbrek rahatsızlığı olan ve ibadetini yerine getirmek isteyen kişilerin bazı kurallara dikkat etmesi son derece hayatidir.

Türk Böbrek Vakfı, Ahmet Ermiş Diyaliz Merkezi Başhekim Yardımcısı Yrd. Doç. Dr. Bilal Görçin, dinimizde birinci farzın sağlığı korumak olduğunu dikkat çekiyor: “Öncelikle amacımız hastanın sağlığını korumaktır, sağlığı riske sokacak durumlarda oruç tutmak dinimizce haramdır. Ancak farklı böbrek hastalıklarında oruca yaklaşımda hastalığa göre değişkenlik gösterebilir” diyor.

BÖBREK HASTALIĞININ EVRESİNE GÖRE ORUCA YAKLAŞIM

HEMODİYALİZE GİREN HASTALARIN ORUÇ TUTMALARI MÜMKÜN DEĞİL

Hemodiyalize giren hastaların oruç tutmaları mümkün değildir. Çünkü hiç idrarları yoktur, vücuttan atılmayan zararlı maddelerin oluşturduğu ağız kuruluğunu özellikle de uzun yaz günlerinde su içmeden geçirmek mümkün değildir. Diyalize girdiklerinde kanları yabancı maddelerle temas ettiği için oruçları da sayılmaz. Biz hiçbir diyaliz hastasının oruç tutmasını önermiyoruz.

ŞEKER VE TANSİYON KONTROLÜ SICAK HAVALARDA ORUÇLA BİRLİKTE SON DERECE ZORDUR

Henüz diyalize girmeyen fakat potansiyel diyaliz hastası olan böbrek yetmezlikli hastaları 5 evreye ayırırız. Böbrek fonksiyonlarının %50’nin altına indiği 3. evre ve sonrası hastalarda hastalık ilerledikçe oruç tutmaları sonucu karşılaşacağı sıkıntılar artacaktır. Özellikle şeker hastalığına bağlı bir böbrek yetmezliği meydana gelmişse bu sorunlar daha ciddi olacaktır. Bu nedenle böbrek fonksiyonlarının %30 ve daha aşağısı bozulduğu hastaların oruç tutmaları sağlıkları açısından sıkıntı yaratır. Günde 1’den fazla ve farklı zamanlarda alınan ilaçlar, şeker kontrolü, tansiyon kontrolü sıcak havalarda oruçla birlikte zor olabilir.

 İLK EVRE DURUMLARINDA İLAÇLARI AZALTMAMAK VE TUZDAN UZAK DURMAK KOŞULUYLA ORUÇ TUTULABİLİR

Böbrek fonksiyonlarının bozulmaya başladığı ilk evrelerde oruç çok zararlı olmayabilir. İlaçlarını azaltmamak koşuluyla saatlerini ayarlayarak ve tuzdan kesin uzak kalarak tutabilirler. Oruç süresinin uzaması suya ihtiyacı arttırır. Bir böbrek hastasında en ciddi en önemli sorun tansiyon yüksekliği ataklarıdır. Bir kişi tuzdan uzak durursa uzun süre açlığın tansiyon üzerine düşürücü etkisi bile olur. İftar ve sahurda abur cubur ve sık yememek şartı ile dengeli tuzsuz beslenmeyle oruç tutabilirler. Bu böbrek yetmezliğinin ilerlemesine yol açmaz.

BÖBREK TAŞI OLANLARIN UZUN SÜRE SUSUZ KALMASI AĞRIYA NEDEN OLABİLİR

Böbrek taşı hastalığı olanlarda susuz kalmak taşın ağrı yapmasına sebep olabilir. Biz, taş ve üriner enfeksiyon hastalarına bol su içmelerini, idrarını tutmamalarını öneririz. Ancak küçük bir taş veya böbrekte hiçbir sorun çıkarmadan yıllardır bekleyen bir taş veya böbrek fonksiyonlarını bozmayan bir taş oruç tutmamak için bir sebep değildir. Şiddetli taş ağrısı olursa en yakın sağlık merkezinde iğne yaparak ağrı giderilmelidir. Oruç bozulabilir. Susuzluğun olumsuz etkilerini azaltmak için yemeklerin tuz miktarının azaltılması çok yararlı olur.

TEK BÖBREKLİ OLANLAR VE BÖBREK VERİCİLERİ TUZ VE SU TÜKETİMİNE DİKKAT EDEREK RAHATLIKLA ORUÇ TUTABİLİRLER

Böbreklerde basit kist, bir veya iki böbrekte hafif küçülme, üriner enfeksiyon, ailesinde böbrek hastalığı olanlar, sorunsuz tek böbrekli olanlar veya böbrek vericileri rahatlıkla oruç tutabilirler. Bu kişilerin tuza ve içtikleri suyun miktarına dikkat etmeleri yararlı olur.

RAMAZANDAN ÖNCE DOKTOR KONTROLÜ ŞART!

Herhangi bir evredeki böbrek yetmezlikli, tek böbrekli, böbrek ameliyatı olmuş, daha önce taş düşürmüş veya taşı olan, sık böbrek yolu enfeksiyonu geçiren, şeker ve tansiyon hataları polikistik böbrek hastaları, devamlı ilaç kullanmak zorunda olan hastaları oruç tutmak istediklerinde mutlaka ramazandan önce kendilerini takip eden hekime kontrol muayenesi olmaları ve hekimin fikrini almaları gerekir.

RAMAZAN AYINDA BESLENME ÖNERİLERİ;

Yrd. Doç. Dr. Bilal Görçin; “Kronik böbrek yetmezliği olan hastalarda en büyük sebep şeker ve tansiyon olduğu için bu hastaların özellikle kendi hastalıklarıyla ilgili diyete uymaları gerekir” diyor.

TUZ VE TUZLU GIDALARDAN UZAK DURULMALI!

Böbrek yetmezliği gelişmiş ise yıllar önce uygulanan proteinden kısıtlanmış diyet artık uygulanmamaktadır. Hangi safhada olursa olsun hastaları normal proteinli beslenebilirler. Bu hastalar için en önemi sorun tuzdur. Çünkü tuz vücutta beraberinde suyu tutarak tansiyon yüksekliği, kalp yetmezliği, akciğer yetmezliği gibi sorunlara yol açar. Mutlaka tuz ve tuzlu gıdalardan (turşu, salamura besinler, dondurulmuş gıdalar, tuzlu kuruyemişler, tuzlu peynir ve zeytin) uzak durulmalıdır.

Böbrek yetmezlikli hastalarda sorun olan ürik asit, fosfor ve potasyum yüksekliği, kemik metabolizma bozukluğu var ise diyet daha önemli olur. Eğer hastalarda fosfor yüksekliği sorun ise fosfor içeren süt ve süt ürünleri, balık başta olmak üzere, potasyum yüksekliği olan özellikle şeker ve yüksek tansiyonlu hastalarda potasyumdan zengin gıdalar olan kayısı, muz, üzüm, şeftali, kivi gibi meyveler, bunların suyu, kurusu, reçeli ve marmelat zararlı olur. Bunlardan uzak durulması yararlıdır.

Özellikle ürik asit yüksekliği olan hastalarda hayvansal proteinler azaltılabilir. Bu hastalar iftarda bir anda bütün yiyecekleri değil de aralıklı az az yerlerse daha yararlı olur.
Böbrek yetmezliği dışındaki diğer daha ılımlı böbrek hastalarında aşırı bir diyet kısıtlamasına gerek yoktur. Tuzsuz veya az tuzlu olmak kaydıyla her türü gıdayı alabilirler.