Meme kanserinde koltuk altını koruyan yöntem

Meme kanseri kuşkusuz ki halen dünyada ve ülkemizde kadınlar arasında en sık görülen kanser türleri arasında yer alıyor. Böylesine sık görülen meme kanserinin yarıya yakını, radyolojik görüntüleme alanındaki gelişmelere paralel olarak günümüzde erken teşhis edilebiliyor.

Ama ne var ki, bugün çoğunlukla tüm meme kanserlerinin yaklaşık olarak yüzde 60’ında, erken dönem meme kanserlerinin ise yüzde 75’inde tanı anında koltuk altı bezelerinde tutulma olmamasına rağmen bazı nedenlerden dolayı koltuk altı bezeleri gereksiz yere alınıyor.

Koltuk altı lenf bezesinin alınması ise beraberinde ileride çeşitli sağlık sorunlarının yaşanmasına yol açıyor. Ancak tam donanımlı bazı merkezlerde uygulanan Sentinel Lenf Nodu Biyopsisi (Nöbetçi lenf beze örneklenmesi tekniği) sayesinde hastalığın gidişatı değiştirilmeden koltuk altı korunabiliyor. Yöntemle ilgili sorularımızı İtalyan Hastanesi Meme Cerrahisi Kliniği Genel Cerrahi Uzmanı Op. Dr. Suat Can Ulukent yanıtladı:

- Meme kanserinin tedavisinde memenin ve koltuk altı lenf bezesi neden alınıyor? 

Erken dönem meme kanserinin cerrahi tedavisi ülkelerin gelişmişliğine paralel olarak seyreder. Gelişmiş ülkelerde, meme ve çoğu zaman koltuk altı çıkarılmadan sadece kanserli tümörler alınır. Meme ve koltuk altını koruyucu cerrahi işlemlerin uygulandığı hastaların oranı yüzde 80 civarındadır. Ülkemizde ise halen erken dönem meme kanserinin cerrahi tedavisinde memenin ve koltuk altının tamamının çıkarılması tercih ediliyor. Bunun başlıca üç sebebi var.

1- Meme koruyucu cerrahi sonrası radyoterapi uygulamasının gerekliliği ve radyoterapi merkezlerinin yetersizliği,
2- Koltuk altının korunması için yapılan tetkikler için nükleer tıp uzmanı, patolog ve ekipmanlarının gerekliliği,
3- Kanser konseyi disiplini ile çalışan ekiplerin az olması.

Meme kanseri olan kadınlarda, ister meme alınsın ister korunsun koltuk altı (axilla) lenf bezlerinin durumu, hastalığın gidişatını tayin etmede en önemli etken olma özelliğini halen koruduğu için ameliyat sırasında koltuk altı bezeleri de çıkarılır. Meme kanseri hastalarında koltuk altı lenf bezelerinin durumunu bilmek tanı, tedavi ve takipte önemlidir. Koltuk altı lenf bezesi tutulumu olup olmaması, meme kanserinin nasıl seyredeceği, (hastanın yaşamını ne oranda tehdit ettiği) konusunda en önemli parametrelerden birisidir.

- Koltuk altı korumada hangi yöntem kullanılıyor?

Bugün biliyoruz ki, tüm meme kanserlerinin yaklaşık olarak  yüzde 60’ında ve erken dönem meme kanserlerinin ise yüzde 75’inde tanı anında koltuk altı bezelerinde tutulma yoktur, yani boşuna çıkarılmış olur. Bu hastalarda koltuk altı bezesi tutulumu olmadığı gösterilebilirse, meme kanseri ameliyatları esnasında koltuk altının alınmasına gerek kalmaz. İşte bu amaç için geçtiğimiz yıllar içinde Sentinel Lenf Nodu Biyopsisi (nöbetçi lenf beze örneklenmesi tekniği) geliştirilmiş ve hastalığın gidişatını değiştirmeden koltuk altının büyük oranda korunması sağlandı.

- Nasıl uygulanıyor?

Klasik koltuk altı lenf bezelerinin çıkarılmasında ortalama 20-30 kadar lenf bezesi çıkarılıyor. Bu işlem, yayılma özelliği kazanmış (invazif) tümörler için geçerlidir. In-situ (süt kanallarının içinde sınırlı kalmış) kanserlerde teorik olarak lenf bezelerine gitmedikleri için çoğu hastada koltuk altının klasik yöntemle çıkarılmasına gerek olmaz. Meme dokusu içerisindeki lenf akımının yönü koltuk altı lenf bezelerine doğrudur. Bu nedenle yayılım özelliği kazanan kanser hücreleri ilk önce nöbetçi koltuk altı lenf bezesine, daha sonra diğer koltuk altı lenf bezelerine giderler.
Nöbetçi lenf bezesi örneklenmesi yönteminde ameliyat öncesinde radyoaktif madde ile işaretlenmiş lenf bezesi dedektör yardımıyla saptanarak çıkartılır. Çıkartılan örnek lenf bezesi, ameliyat esnasında patolojik olarak incelenir. Sonuçta kanser yoksa geri kalan tüm koltuk altı lenf bezelerinin çıkarılmasına gerek kalmaz. Eğer kansere rastlanırsa diğer tüm koltuk altı lenf bezelerinin alınması gerekir.

- Koltuk altı neden önemli?

Tüm koltuk altı lenf bezelerinin çıkarıldığı hastalarda, yaşam boyunca o taraftaki kolun travmalardan ve enfeksiyondan korunması çok önemlidir. Lenf akımı etkilenmiş olabileceği için kolda şişme (lenfödem) gelişebilir. Lenfödem riski koltuk altı lenf bezelerinin ne kadar geniş çıkartıldığı ile ve o bölgeye uygulanan radyoterapi ile ilişkilidir. Kolda ve omuzda hareket kısıtlılığı olabilir. Koltuk altında ve meme derisi altında lenf sıvısı(seroma) toplanabilir. Nöbetçi lenf bezesi örneklemesinden sonra eğer tüm koltuk altı bezeleri çıkarılmamışsa bu yan etkiler ihmal edilecek kadar düşüktür.