Gözümüz üzerinizde; ormanın ya da gökyüzünün derinliklerine dalsanız da...
Güncelleme Tarihi:
Kimi yiyecek aramak için ormandan çıkıp Kars’a gidiyor, kimi ‘göç ediyorum’ diye 18 ülke geziyor. Halkalama, uydu vericisi takılması gibi çalışmalar sayesinde artık birçok türün göç stratejisini, konaklama, kışı geçirme alanlarını, kaç yıl yaşadıklarını ve üreme süreçlerini biliyoruz. Üstelik bunu havada, karada ve suda yapabiliyor, onları yatak odalarına kadar takip edebiliyoruz. Pandemi nedeniyle biz gezemiyoruz belki ama başka canlıların yerkürenin tadını çıkardığını bilmek sevindirici. Siz hangisinin rotasını tercih ederdiniz?
‘Ormanın hayaleti’ yavruları için dolaşıyor
KuzeyDoğa Derneği 2013’ten bu yana vaşakları da uydu vericileriyle izliyor. Bu çalışma sayesinde ‘ormanın hayaleti’ olarak nitelendirilen canlıya ilişkin bilgilerimiz her geçen gün artıyor. Vericilerden gelen bilgilere göre zaten yiyecek sıkıntısı yaşayan vaşaklar yavrularını besleyebilmek için çok daha uzaklara yolculuk yapmak zorunda kalıyor. Bu baharda yavrulayan vaşaklar normalden çok daha büyük bir alanda gezmeye başladı. Şu anda izlenen vaşaklar yaklaşık 150 kilometrekare alan kullanıyor. Yakalanıp uydu vericisi takılan ilk vaşak olan Işık’ın Sarıkamış Ormanları’ndan Kars’a gidip döndüğü tespit edilmişti.
Gölden göle, Kars’tan Afrika’ya
Kars-Iğdır’daki Aras Nehri Kuş Cenneti’nde üreyen 27 gramlık büyükkamışçın kuşu her yıl Türkiye, Ortadoğu ve Afrika’daki 17 ülke arasında 11 bin kilometreden fazla yol alıp üremek için Aras Nehri Kuş Cenneti’ne dönüyor. Sadece bir gram ağırlığında olan ve sürekli ışık miktarını kaydeden ‘geolocator’ (coğrafi konumlama cihazı) takılarak ilk kez göç yolları belirlenen büyükkamışçınlar Türkiye’de göçü takip edilen ilk ötücü kuş türü ve en küçük canlı. Büyükkamışçın bir sulak alan kuşu olduğu için geçtiği her ülkede sulak alanların sağlığı konusunda gösterge türü olarak kabul ediliyor. Yol üstünde 277 ‘Önemli Kuş Alanı’na uğradığı tespit edilen kuşun bu durakların yüzde 40’ında korumasız olduğu ortaya kondu.
Çocukluk İtalya’da, gençlik Türkiye’de, emeklilik içinse Meksika’ya gidiyor
Türkiye’de yıllardır süren halkalama çalışmalarından bir diğerine göre; İzmir Gediz Deltası’nda doğan bir flamingonun gençlik yıllarını Fransa’da, yaşlılık döneminiyse Meksika Körfezi’nde geçirdiği tespit edilmişti. Fransa’da doğan başka bir flamingoysa Fransa’nın Ron Deltası’nda 30 Temmuz 1990’da halkalandı. Halkadaki bilgilere göre üç yaşındayken Tunus’ta, sekiz yaşındayken İtalya’da, 23 ve 27 yaşlarında da Tunus’taydı. En son 30 yaşında Tuz Gölü’nde olduğu tespit edilen canlı, bugüne kadar Türkiye’de kaydedilen en yaşlı flamingo.
Tüm dünya küçük akbabaların kanatları altında
KuzeyDoğa Derneği şu anda Türkiye’de en fazla teknik takip yapan sivil toplum örgütü. Ekibin verici takarak takip ettiği sekiz küçük akbaba 2012’den bu yana 200 bin kilometreden fazla uçtu ve 18 ülkeyi ziyaret etti. Bu ülkeler Türkiye, Azerbaycan, Ermenistan, Gürcistan, İran, Irak, Suriye, Lübnan, Filistin, İsrail, Ürdün, Suudi Arabistan, Yemen, Cibuti, Etiyopya, Somali, Eritre ve Sudan. Göç esnasında hızları yer yer saatte 60 kilometreyi geçti, deniz seviyesinden 8 bin metre yükseğe çıktılar yani Everest Dağı’nın üstünden uçmuş kadar oldular.
Bülbülün ömrü yolda geçiyor
Söğütbülbülü sadece 10 gram ağırlığında, kıpır kıpır, ötücü bir kuş. Kilometrelerce uçup çok az mola vererek ömrünü yollarda geçiriyor. 2018’de Sibirya’da verici takılan üç söğütbülbülü sonbahar göçünde Türkiye’den de geçerek 13 bin kilometre yol kat etti. Güneydoğu Afrika’ya doğru 1000 kilometre daha yol yaptıktan sonra yolculuklarını Kenya ve Tanzanya’da tamamladılar. Bu yolu saniyede ortalama dokuz metre hızla uçarak 93-118 günde tamamladılar. Söğütbülbülleri bu yolculuğu yılda iki defa gerçekleştiriyor.