Biz, kendimizin, kadınların tarihini tekrar yazıyoruz

Vikipedi’nin kadınlarla ilgili içeriklerini güçlendirmek için bir araya gelen 23 editör geçen hafta Balat’taki Kadın Eserleri Kütüphanesi ve Bilgi Merkezi Vakfı’nda buluştu. Masalarında Vikipedi rozetleri, broşürler, kitaplarla gün boyunca çalıştılar. Sitede 14 yeni madde oluşturdular, toplam 277 maddede bazı düzenlemeler yaptılar. ‘Vikimaraton’ adlı bu etkinliği, kadınlara özel bir içerik girişi yapma projesi olarak özetleyebiliriz. Biliyorsunuz dijital ansiklopedi Vikipedi’nin güzelliği, dileyen herkesin katkı verebilmesi. Bunun için çalışan Başak Tosun, Neslihan Turan ve Yağmur Yıldırım’la konuştuk.

Hepsinin katkıları farklı alanlarda

Başak Tosun, Vikipedi’de Halide Edip, Mehmet Akif gibi önemli edebiyatçıların hakkında bile kısıtlı bilgi olduğunu fark edince edebiyat, müzik gibi konularda maddeler üretmeye başladı. Tosun, 2016’da bu çabayı yaygınlaştırmak için kurulan ‘Wikimedia Topluluğu Kullanıcı Grubu Türkiye’ adlı oluşumda da aktif rol alıyor.

Bir diğer editör Neslihan Turan, yazılımcı. Vikipedi’yle ilişkisi kod katkısı vererek, editörlüğü ise izlediği bir filmin Türkçe sayfasını hazırlayarak başladı. Mimar Yağmur Yıldırım’sa, ortak bilgi kaynaklarında kadın görünürlüğünü destekleyen uluslararası ‘Art and Feminism’ oluşumu üyelerinden. Yıldırım, kadın mimarlar, sanatçılar, yazarlar ve kadın hareketine dair yeni sayfalar oluşturuyor, not düşülmemiş proje, ödül ve görselleri ekliyor. Neslihan Turan’a göre, hak mücadelelerinin çok görünür olduğu günlerden geçerken, kadınlarla ilgili içeriğin arttırılması bir tür sanal aktivizm.

Elbette tek amaç içerik değil. Bu noktada siteye destek veren kadın editörlerin sayısını arttırmak da çok önemli. Wikimedia Vakfı 2011 verilerine göre siteye içerik girenlerin sadece yüzde 8’i kadın. İşte bu etkinliklerle bir araya gelmek, kadınların editörlüğe devam etmesi yönünde bir motivasyon da sağlıyor. “Feminist mücadele içinde bir kadın olarak, bu işi çok önemsiyorum” diyen Turan’a göre kadınların görünürlüğünü her alanda vurgulamak gerekiyor.

Başak Tosun: Hayat Hikayelerinde Babaların ismi var anneler ise yazılmıyor

Biyografilerde babaların adının yazılıp annelerin adının yazılmamasından rahatsızız. Bu da tarihi erkeklerin yazmasının bir sonucu. Kısa zaman önce Cemal Reşit Rey maddesi üzerinde çalıştım mesela. Sadece babasının adı yazıyordu, annesi Fethiye Hanım’dan bahsedilmemişti! Çok iyi piyano çalıyormuş, bestecinin yetişmesinde kim bilir ne kadar büyük etkisi vardı. İlgili maddeye onu da ekledim. Kullanıcı grubu olarak üniversitelerde de etkinlikler yapıyor, öğrencileri derslerinde öğrendiklerini Vikipedi içeriği olarak paylaşmaya davet ediyoruz. Siz de cinsiyetçi ifadeleri ya da yazım hatalarını düzeltmek gibi farklı şekillerde destek verebilir, işin bir ucundan tutabilirsiniz. Herkesin katkılarıyla cinsiyetçi olmayan bir dili yaygınlaştırmak mümkün.

Yağmur Yıldırım: Müdahaleler çok kıymetli

Yaptığımız, tarih yazımına katkıda bulunmak. Biz, kendimizin, kadınların tarihini tekrar yazıyoruz. Fatmagül Berktay, “Tarihi yazanlar erkektir, o yüzden sadece erkekleri yazar” der. Örnek vereyim… Ulviye Mevlan’ın çıkardığı Kadınlar Dünyası dergisi sayfası üzerinde çalışıyordum. Osmanlı’nın ilk feminist dergisi kabul edilen ‘Kadınlar Dünyası’nı çıkarıyor; bütün malvarlığını, vaktini, kısacası hayatını buna adayarak eşi benzeri olmayan bir yayın çıkarıyor. Ama ben sayfayı düzenlemeden önce, hakkında yazılan ikinci cümle şuydu: “İkinci kocasından kalan mirasla Kadınlar Dünyası dergisini kurdu.” Ben bu miras konusunu daha alt satırlara indirdim. Bu gibi müdahaleler çok kıymetli.

Neslihan Turan: Kadın editör sayısını artırmak için daha çok VikiMaraton yapacağız

Günümüzde kadın mücadelesinin tüm kazanımlarına rağmen, hâlâ Vikipedi maddelerinde cinsiyet eşitsizliği olmasını kabul edemeyiz. Bu konuda yapılması gereken çok şey var. Bu noktada çok önemsediğim Kırmızılı Kadınlar projesinden bahsedebiliriz. Vikipedi’de bazı kelimeler mavi, bazı kelimeler kırmızı. Bir kelimenin kırmızı olması, “Bu konu kayda değer ama sayfası açılmamış” anlamına geliyor. Bu proje kapsamında kadınlarla ilgili kelimeleri maviye döndürmeye çabalıyoruz. Bazı Vikipedi dil sürümlerinde, bir kadın editörün yaptığı değişiklikten sonra, bu maddeyle ilgili daha sert eleştiri yapıldığı, yazılan içeriğin geri alma oranlarının daha yüksek olduğuna dair analizler var. Bizler Türkçe Vikipedi’deki kadın editörleri güçlendirmek ve sayılarını arttırmak için kadın odaklı Viki-maratonları daha sık yapacağız.