İstanbul'un marul bayramı: Yedikule Marulu olmadan kuzu kapama yapılmaz!

İstanbul'un geleneksel tarım alanı Yedikule Bostanları’nda bir vakitler bolca yetişen, lezzetiyle ünlü, yağlı Yedikule marulu çok değil 20, bilemediniz 30 yıl öncesine kadar İstanbul sofralarının vazgeçilmez bir lezzetiydi. Kimi onu rakı masalarında tek tek ayıklanmış haliyle, kimi sokak satıcılarının kesip tuzlayarak sunduğu şekliyle, kimi de yemek sonrası üzerine pekmez dökülüp tatlı niyetine yenişiyle hatırlar ama gastronomi dünyasında yeri ayrıdır: Yedikule Marulu olmadan kuzu kapama yapılamaz!

Bir vakitler adına şenlikler düzenlenen, güzellik yarışmaları yapılan, kimi yıl bir tanesinin 8 kilo ağırlığa dahi ulaştığı anlatılan Yedikule Marulu'nun, şehrin artan gıda talebine ve azalan ödeme kabiliyetine yenilip, bostanlarda eksile eksile, neticede yokolup ardından süpermarketlere dördü bir arada paketlenmiş bebe yeşillikler olarak dönüşünü en sert okumalarla gündemimize girmesi gerekir aslında. Nihayetinde tohumu devletin enstitülerine emanet kalmış, adı var, kendi yok bir yeşilin, bostanlar mücadelesine sembol yapılmasının sebebi de budur, olsa olsa.

YEDİKULE BOSTANLARI!

İstanbul tarihi karasurları boyunca yer alan bostanlarıyla eşsiz bir hazineye sahip. Dünyada eşi benzeri az bulunur bir tarihsel, geleneksel ve kensel tarım alanı burası: Yedikule Bostanları!

Malesef şehrin hoyrat düzeni bu tarihi alanı 200 dönümlük mini bir tarım alanına döndürdüyse de ekilip biçilmeye devam ediliyor. Bostancıları bir vakitler Makedonyalı ya da Arnavut olan bu bahçeler, tarlalar, şimdilerde çoğunluğu Cide, Kastamonulu bostancılar tarafından işleniyor.

2013 yılında Fatih Belediyesi'nin bir rekreasyon alanı inşası için sur içi bostanlara moloz dökmesiyle başlayan bir süreç bu bostancıların ve bostanların bekasını gündeme getirdi. Şehrin içinde tarım mı olurmuş diyen de çıktı, toprağın tarihi mi olur diyen de. Bostanların bir tarım tarihi bağlamında değeri olduğunu savunan arkeologlar, tarımın kültürün ta kendisi olduğunu işaret eden sivil girişimler, peyzajın sadece yeşil değil yenilebilir ve üretken bir peyzaj olabileceğine inanan mimarlar, bu süreçte çareyi örgütlenmekte ve dernekleşmekte bulan bostancılar, başka bir usul mümkün olsa gerek diyen sanatçılar ve onları destekleyen mahalleliler 2013'den bu yana ısrarla bostanları savundular. Dedikleri makul aslında, hepi topu 200 dinüm bir araziyi tarım alanı olarak bırakmak çok mu güç, İstanbul'da? Hele bu arazinin 1500 yıllık bir tarım geçmişi varsa, dünyada eşi benzeri yoksa!

Slow Food'un Türkiye'deki öncü birliklerinden Fikir Sahibi Damaklar, bu bostanlar için mücadele veren İstanbullu sivil inisiyatiflerden biri. Yedikule Bostanları Girişimi, Yedikule Bostancılar Derneği ve Dürtük gibi son derece kararlı ve ısrarlı ekiplerle iç içe çalışan Slow Food, Fikir Sahibi Damaklar, geçen yıl bir bayram başlattı. Tümüyle Yedikule mücadelesini onurlandıran ve geleneksel tarım alanlarına İstanbullu'yu yılda hiç değilse bir kez getirmeyi hedefleyen bu bayram aslında yeni bir bayram değil. Zira Slow Food'dan Alen Mevlat'ın da dediği gibi bölge, özellikle bahar aylarında, Yedikule zaten hep çok renkli. Bir yanda Belgradkapı'daki Ermeni Kilisesi'nin Hampartsum kutlamaları, diğer yandan aralarında Swahili dili konuşan siyahi İstanbullular'ın dahi olduğu pek çok farklı grup İstanbullu'nun Bostanlar'dan taa Çırpıcı Çayırı'na kadar uzanan eğlenceleri... bölge Hıdrellez'in öncesi ve sonrası İstanbul'un bahar bayramı merkezi olmuş, asırlar boyu.

Yedikule'nin dillere destan yağlı marulu bu bahar şenliklerinin odağında olmuş hep. Ama marul azalmış, farklı toplulukları yokolmuş İstanbul'un ve bahar da çayırda çimende kutlanmaz olmuş. Ne zaman ki Yedikule Bostanları'nı korumak üzerinden ısrarlı bir gayret başlamış, o zaman hatırlanmış yeniden ve Slow Food Fikir Sahibi Damaklar’ın girişimiyle şehre geri dönmüş.