Darbe travmasıyla nasıl başa çıkılır?

‘NORMALLEŞME’ SÜRECİ NASIL GERÇEKLEŞMELİ?

Çiğdem Kağıtçıbaşı: Her insan ve her toplum krizlere karşı uyum (adaptasyon) sürecini yaşayarak’ ‘normalleşebilir’. Ancak bu sürecin daha kolaylıkla geçirilebilmesi için özellikle yöneticilere, basın ve medyaya önemli bir sorumluluk düşüyor. Kavgacı ve suçlayıcı değil, barışçı ve uzlaşmacı dil ve yaklaşımlar kullanılmalı. Özellikle politikacıların bundan böyle hiçbir şekilde nefret söylemine yönelmemesi gerekir. Ancak böyle bir barış ve çözüm ortamında sakin kalınabilir.

Deniz Bolsoy Erdem: Normalleşmek yerine ‘rutinine dönmek’ terimini tercih ediyorum. Normal kelimesi kafa karıştırıcı ve insanda sanki ancak belli kurallara bağlı kalırsa iyi hissedebilirmiş gibi bir duygu uyandırıyor. Ancak herkesin belli bir rutini vardır, kendini güvende hissettiği, hayatını düzenlenmş hissettiği. Bu rutine, ritüellere adım adım geri dönmek iyi gelebilir. Örneğin birçok kişi için pazar kahvaltıları özeldir, bu bırakıldıysa geri dönülebilir. Örnekleri çoğaltabilirsiniz.

BENZER TRAVMANIN TEKRAR YAŞANACAĞI KORKUSUYLA NASIL BAŞA ÇIKILIR?

Alper Hasanoğlu: Travma terapisinin olmazsa olmaz koşulu kişiyi travmanın tekrarlama olasılığı olan ortamdan uzaklaştırıp güvenli bir yere yerleştirmek. Toplumsal bir travmadan söz ettiğimize göre bu mümkün olamaz. Yani ülkeyi İskandinav topraklarına taşıyacak değiliz. Bu durumda devlet travmanın tekrarlama olasılığını azaltacak, hatta ortadan kaldıracak demokratik ve özgürlükçü yaşamı bize sunmak zorundadır. Çünkü travma yaşayan birey doğal olarak travmanın tekrarlamasından korkar. Olmadığını görünce iyileşir.      

‘KAÇMAK’ ÇÖZÜM MÜ? KISA TATİLLER GEREKLİ Mİ? BAŞKA BİR ÜLKEYE YERLEŞMEYE DAİR PLANLAR RUHUMUZU NASIL ETKİLİYOR?

Deniz Bolsoy Erdem: Kısa tatil her zaman gerekli, hatta bence, hele ki yoğun çalışılıyorsa yaşam tarzı haline gelmeli. Mesela ben her öğlen bir saat tatil yaparım. Evet, öğle yemeği aramı bir saatlik tatil olarak düşünür ve öyle değerlendiririm. Mutlaka dışarı çıkarım. Hem yiyip hem çalışma alışkanlığını bıraktım. Böylece öğleden sonra çok daha verimli çalışıp, eve de çok daha dinç gittiğimi fark ettim. Kendini dinlendirmek için ille de iki-üç gün şart değil, her fırsatı olabildiğince değerlendirmek tahammül gücünü artırmada çok etkili. 

Gülcan Özer: Kaçmak tehlike algısına yönelik bir davranış. Kriz dönemleri önemli kararlar almak için doğru bir zaman değil. Gitmek, alternatif düşünce olmaktan çıkıp hayatın merkezine oturursa normalleşmeyi bozar. Nerede, ne yapmak istediğinize dair alınacak kararda önce ‘normalleşmeye’ çalışmalı. 

STRES VE TRAVMAYA BAĞLI ARTAN UYKU PROBLEMİ NASIL ÇÖZÜLÜR?

Gülcan Özer: Söz konusu travma olunca uyku, en çok etkilenen alanlardan biri. Uyuyamama ya da sürekli kâbus görme şikâyetleri zamanla yavaşça azalmalı. Bize düşen, kâbusların malzemesini azaltmak için hayatı en olağan haliyle çağırmak. Darbeyi konuşalım elbet ama tek konumuz bu olmasın. Gün boyunca darbeyle ilgili programları izler, yazıları okursanız elinizde başka rüya malzemesi olmaz. Bize düşen darbe dışında da okumak, konuşmak, seyretmek. 

İŞİNE GÜCÜNE ODAKLANMAKTA SORUN YAŞAYANLARA VERİLECEK EN PARLAK TAVSİYE:

Alper Hasanoğlu: Ortaya çıkan psikolojik sıkıntılarla başa çıkmak ancak dayanışmak ve benzer duyguları yaşayan diğerleriyle konuşmak, birbirine destek olma ve yardımlaşmakla mümkün olabilir.

DARBE İKLİMİNDE NASIL SAKİN KALINIR?

Deniz Bolsoy Erdem: Siyah beyaz düşünce ve felaketleştirme yapmaktan kendimizi koruyarak... Ne Afrika’daki bir ülkede açlık ve ölümcül salgın hastalıkla burun buruna olduğumuz bir iklimdeyiz ne de Norveçli balıkçı köyü konforunda... Gerçek ne ise onunla barışmanın bir yolunu bulmak her türlü zorluk ve travma ile baş etmenin en etkili yolu diye düşünüyorum. Başka bir yöntemse çok daha büyük zorluklardan sağlam bir şekile kendini çıkarabilmiş insanların kitaplarını okumak. Önerim: ‘Viktor Frankl, İnsanın Anlam Arayışı’.