Dünyada tükenen hastalıkları bizde akraba evlilikleri besliyor

LÖSEV BAŞKANI DR. ÜSTÜN EZERAkraba evliliklerinin yoğun olduğu ülkelerde, sakat bebek doğumlarına çok sık rastlanıyor. Talasemi, Akdeniz anemisi, orak hücreli anemi, hemofili ve başka kan hastalıklı bebekler doğuyor. Bu hastalıklardan bazıları lösemiye yakalanma riskini artırıyor. Akraba evliliği ayrıca, Down sendromu, nörolojik bazı bozukluklar, metabolik hastalıklar gibi başka sorunları da artırıyor. Dünyada az görülen Fankoni anemisi bizde çok görülüyor. Talasemi bazı ülkelerde tükenmek üzere, bizde sürüyor. Hemofili kız çocuklarında çok nadir olsa da, Türkiye’de akraba evlilikleri bunu da artırabilir.NEDİR, TAM BİLİNMİYORAkraba evliliği kavramı tam olarak bilinmiyor. Akraba evliliği, çiftler arasında kan bağı bulunmasıdır. Kardeş çocuklarının dışında, onların çocukları, dede ya da büyükannelerin kardeş çocuklarının evliliği de bu kapsama girer. Görüştüğümüz bazı çiftler akraba olmadıklarını söylüyor. Oysa ikinci, üçüncü derece akraba olduklarını anlıyoruz. Ebeveynler "Ben sağlıklıyım, ama çocuğum hasta. Nereden geldi hastalık" diye soruyor. Taşıyıcılık kavramını anlatıyoruz, testlerle tespit ettiklerimiz bile üstüne kondurmak istemiyor. Çocuğun hastalığını "alınyazısı" görüyor, akraba evliliği gerçeğini kabullenmiyorlar. Evlilik kararını büyükler veriyor, çocuklar uyuyor.KADINLAR PİŞMANKadınlar çocuğundaki hastalığın nedenini öğrenince "Bugünkü aklım olsaydı evlenmezdim" diyor. Erkekler de işin farkına varıyor. Aileler çok acı çekiyor. Çocuklarının gelişememesi, sürekli iğne yapılması, hareketlerinin kısıtlanması, hastaneler büyük manevi çöküntü yaratıyor. Aileye, ülkeye büyük ekonomik külfet. Ömür boyu bakım gerektiren, pahalı hastalıklar. Yılda 40 bin doğumun, yüzde 9’unun özürlü olduğunu varsayarsak, 3600 hasta çocuk doğuyor. Devlet her birine yılda ortalama 10 bin YTL harcıyor. Toplamı yaklaşık 36 milyon YTL. Bunlar önlense para okul, hastane yapımına harcanır.Akraba evliliği sakat doğum ihtimalini 9 kat artırıyorGenetik hastalıkların görülme sıklığını artıran en önemli faktörlerden biri akraba evlilikleri. Doğuştan hastalıkların nedeni genetik faktörlerin bir araya gelmesini kolaylaştırıyor. Araştırmalara göre, dünyada akraba evliliğinin oranı yüzde 20 civarında. Türkiye’de yüzde 27. Dünyada doğan çocukların en azından yüzde 8,4’ü akraba evliliklerinden. Normalde sakat, hastalıklı doğma oranı yüzde 1. Akraba evliliğinde ise 9 kat fazla. Batı Akdeniz ve Güney Hindistan’da akraba evliliği çok yaygın. Japonya’da yüzde 6 dolayında. Adalarda oran yüzde 29’a çıkıyor. Türkiye’nin yanısıra Arap ülkeleri, Mısır’da da kabul görüyor. Avrupa ve Amerika’da kuzen evliliklerinin riski biliniyor, genetik danışmanlık alınıyor.