Bebek ölümleri azalıyor

İstanbul'da beş yaşın altındaki çocuklarda ölüm oranı binde 30'a düştü. Prof. Dr. Asiye Nuhoğlu doğum sonrasındaki ilk ayda bebeğe özen göstererek ölüm riskinin azaltılabileceğini söylüyor.

TÜRKİYE'de 5 yaş altı ölüm oranı kentte binde 42'ye, kırsal kesimde ise binde 68'e kadar düştü. Ülkelerin gelişmişlik göstergelerinin başında gelen 5 yaş altındaki çocukların ölümünde 1960'lı yıllara göre azalma olsa bile hala çağdaş ülkeler düzeyinin altındayız. UNICEF'in raporlarına göre bu rakamlarla 191 ülke arasında 106'ıncı sıradayız. 5 yaş altı ölümlerinin yüzde 56'sını ise 1 yaş altı bebek ölümleri oluşturuyor. 1 yaş altı bebek ölümlerinin yaklaşık yarısını da ilk 1 ay içindeki yani yenidoğan dönemindeki bebekler oluşturuyor. Şişli Etfal Hastanesi Çocuk Kliniği Şefi Prof. Dr. Asiye Nuhoğlu, yenidoğan ölümleri içersinde de doğumdan sonrası ilk haftanın önemli olduğunu belirterek, ‘‘Doğumdan sonraki ilk aya gereken önem ve özen gösterilerek bebek ve çocuk ölümleri azaltılabilir’’ dedi.

Sorunlar önlenebilir

Türkiye'de bebek ölümlerinin büyük bölümünün önlenebilir nedenlerden kaynaklandığını söyleyen Prof. Dr. Nuhoğlu, ‘‘Başlıca ölüm nedeni solunum yolu enfeksiyonları, zatürree, ishaller aşıyla engellenebilir hastalıklardır’’ dedi. Yenidoğanların ölümlerine yol açan etkenlerin başında gebelikte yaşanan sorunların geldiğini belirten Prof. Dr. Nuhoğlu, ‘‘İstanbul'daki rakam Türkiye geneline göre biraz daha iyi. 5 yaş altı ölüm oranı yaklaşık binde 29-30 civarında. Kırsal kesimde, Doğu ve Güneydoğu Anadolu'da, gecekondu bölgelerinde, sosyo ekonomik ve eğitim düzeyi düşük ailelerde bu oran daha yüksek’’ dedi. Ülkenin koşullarına göre gebelerin sağlık hizmetlerinden yararlanma oranlarının düşük olduğunu vurgulayan Prof. Dr. Nuhoğlu, doğumların yaklaşık 3'te 1'inin sağlık kuruluşlarında yapılmadığını söyledi. Prof. Dr. Nuhoğlu, gebeliğin sağlık kurumunda takip edilmesi ve doğumun yine buralarda gerçekleşmesi halinde bebek ölümlerinin daha az olacağını belirtti.

Ne yapılmalı?

Prof. Dr. Nuhoğlu'na göre 5 yaş altı ölümlerin azaltılması için şunlar yapılabilir:

Sağlık personeli başta olmak üzere tüm toplumun, özellikle anne-baba adaylarının gebelik, bebek ve çocuk konusunda bilgileri artırılmalı.

Birinci, ikinci ve üçüncü basamak sağlık hizmetleri arasındaki iletişime dikkat edilmeli ve yüksek riskli gebeliklere ileri düzeyde bakım hizmeti veren hastanelerde doğum yaptırılmalı.

Bütün doğumların uygun koşullarda yapılması ve en uygun bakım hizmetinin doğumun ilk dakikalarından itibaren verilmesi gerekiyor. Akraba evliliklerinin çok olduğu ülkelerde genetik hastalıklar tanımlanabilir ve ilerde sakatlık yaratabilecek bir sorun erken yakalanabilir.

Doğumdan sonra ilk yarım saatte anne sütüne başlanmalı ve ilk 4-6 ay süresince su dahil hiçbir ek gıda verilmemeli. Türkiye'de anne sütü başlama oranı yüzde 90'ların üzerinde. Ancak ilk ay itibaren ek gıdalara başlanıyor. Sonra sadece anne sütü alanların oranı yüzde 10'lara iniyor.

Yenidoğan döneminden başlayarak ülkemiz için önemli enfeksiyon hastalıklarının önüne geçilmeli ve uygun şekilde tedavi edilmeli. Zatürree, solunum yolu hastalıkları, ishalle yoğun bir şekilde mücadele etmeliyiz.

Riskli gebeliklerden doğanlar takip ederek sarılık, doğum travmaları, kan şekeri ve kalsiyum düşüklüğü gibi sorunlarda erken önlem alınmalı.

Bebek ölümlerinin altında yatan en önemli nedenlerden biri de beslenme bozukluğu. Anne sütüne erken devrede ek gıdaya başlanması, ek gıdalarda kurallara uyulmaması, annelerin, sağlık personeli, aile yakınları, komşular tarafından yanlış bilgilendirilmesi ve yanlış inanışlar sonucunda beslenme bozuklukları ağır düzeylere ulaşabiliyor.

Gelişmiş ülkelerde olduğu gibi 10-12 bin doğumun olduğu merkezlerde prenatal merkez organizasyonları oluşturulmalı.

Bölgelere göre bebek ölümleri

Batı bölgelerde 5 yaş altı ölüm binde 38, güney bölgelerde binde 43, orta Anadolu'da binde 49, kuzey bölgelerde binde 50, doğuda ise binde 76. Gebelik ve doğum sırasında bakım almayan kadınlarda bebek ölüm oranı binde 95, bakım alanların ise binde 28.

Anneler de tehlikede

Türkiye'de her yüzbin canlı doğumda 130 anne hayatını kaybediyor. Annelerin başlıca ölüm nedenlerini, düşükler, gebelik ve doğuma bağlı kanamalar, komplikasyondan bahsedilmeksizin doğum, gebelik ve lohusalık toksemileri, lohusalık humması, doğum ve lohusalık enfeksiyonları.

Ölüm nedenleri

1991 verilerine göre beş yaş altı çocuk ölümlerinin başlıca nedenleri şunlar:

Doğum travması, güç doğum, anoksi ve diğer perinatal nedenler: Yüzde 48.

Akut solunum yolu enfeksiyonu (zatürree, bronşit): Yüzde 12

Kalp hastalıkları: Yüzde 7

Meningokok enfeksiyonları: Yüzde 6

Enterit ve ishalli hastalıklar: Yüzde 6

Diğer: Yüzde 19.