Marie Munhoven'e sorduk: Kitap mı restoratörü?

Boş bir levha gibi başlayalım. Kitap restoratörü ne iş yapar?

Aslında en basitinden, eski kitapları zamana karşı koyabilmeleri için restore ediyor, yani yeniliyorum. Kitap restoratörünün önceliği kitaba, kitabın malzemesine ve tarihine saygı duymak olmalı. Bu evinizde kendi kendinize yapabileceğiniz bir iş değil. Çünkü kitabın zamana dayanıklı hale getirilmesi için uyulması gereken kurallar var. Restore edilen kitaplar genellikle geçmiş dönemlere ait ve kitabın orijinal haline sadık kalabilmek için ciltleme tekniklerine hakim olmanız, kullanılan kağıdı tanımanız, cilt derisine uygun hamlelerde bulunmanız gerekiyor. Kitap restorasyonu cilt ile başlayıp; kağıdın, içindeki gravürlerin ve kapağın restorasyonu ile bitiyor.

Bu mesleği yapabilmek için özel bir eğitim almak gerekiyor mu?

Elbette! Bu işi düzgün yapabilmek için kitap ve kağıt restorasyonu eğitiminden geçmelisiniz. Çünkü bilmeniz gereken çok şey var: ciltçilik, farklı malzemelerle çalışmak (kağıt, deri, parşömen vb.), kitap yapımı ve tekniklerini bilmeniz gerekiyor. Böylece size gelen bir kitabı nasıl restore edebileceğinizi anlıyorsunuz. Hangi malzemeyi kullanacaksınız, ciltlemeyi nasıl yapacaksınız? Bunların hepsi önemli. Bunun için Paris’te 2 yılı ciltçilik, 4 yıl da Sorbonne’da muhafaza ve restorasyon alanında olmak üzere toplam 6 yıl eğitim aldım.

Belki Türkiye’deki “restorasyon kazaları”ndan haberdarsındır. En son Şile’deki bir kule, restorasyon sonrasında Sünger Bob’a benzetilmişti. Kitaplar için de böyle bir tehlike var mı?

Evet, kitapların da başına böyle kazalar gelebilir. Daha önce iki kez, kötü restore edilmiş kitaplar üzerinde çalıştım. En zoru da kötü bir restorasyonun verdiği zararı geriye döndürmek. Çünkü kitabı gerçekten çok hırpalıyor ve kullanılan yanlış malzemelerin çıkarılması da büyük bir zorluk.

Bu yolculuğa çıkmanı sağlayan, seni çok etkilemiş kitaplar var mı?

3 kitap beni çok etkilemişti: 1473 yılından kalma bir İncil, 1549 yılında basılmış olan ve harika gravürleri olan bir Hayvanlar Ansiklopedisi ve Türkiye’de Osmanlı Bankası’nın Kuruluş Konvansiyonu.

Bu mesleği yapmak isteyenlere ne önerirsin? Ve aileni bu meslekten ekmek kazanabileceğine nasıl ikna ettin?

Türkiye’deki gençlerin bu işi yaparak para kazanabileceğini düşünüyorum. Çünkü restore edilmesi gereken çok fazla kitap var ve doğrusu bu konuda çalışan pek fazla ehil kişi de yok. Elbette bu mesleği yaparak zengin olma hayalleri kurmasınlar ama hayatınızı kazanmak ve her gün güzel bir iş yapmak da büyük bir şans bence. Ailem beni bu konuda çok destekliyor, çünkü küçüklükten beri bu işi yapmak istediğimi biliyorlar!

Röportaj: Erkmen Özbıçakçı