Maaş pazarlığının şifreleri

Son dönemde çalışanların enflasyon karşısında eriyen maaşlarına bulduğu çözüm, iş değiştirmek oldu. Gerek yurt içinde gerekse yurt dışında, çalışan eğilimlerinin araştırıldığı pek çok rapora göre, iş değiştirenlerin ilk önceliklerinden biri, ‘daha iyi bir ücret motivasyonu.’ 35 ülkede 150’yi aşkın ofisleri bulunan işe alım danışmanlık firması Michael Page’in Hürriyet ile paylaştığı 2024 araştırmasına göre, Türkiye’de çalışanların yüzde 65’i, yeni bir işe başvurmayı düşünürken daha yüksek bir maaş almaya öncelik veriyor. ABD, İngiltere ve Almanya’da öğrencilerin iş hayatına nasıl başlayacaklarını dönüştürmek amacıyla kurulan kariyer sitesi Handshake’in yeni raporu da bu konuda dünyadaki eğilimi göstermesi bakımından önemli. Araştırmaya göre, 2025 itibarıyla yeni mezunların yüzde 63’ü, yeni bir iş bulmada ‘yüksek başlangıç ​​maaşı’ önceliklendiriyor. Benzer bir rapor da ABD merkezli danışmanlık şirketi olan Gallup’un 10 binden fazla ABD çalışanını kapsayan araştırması. Yeni bir iş seçerken en önemli dört faktörün belirlendiği raporda, birinci öncelik ‘iş-yaşam dengesi ve kişisel refah’ olurken ikinci öncelik ise ‘maaş veya yan haklar’ oldu. Adil ücretlendirmenin her zaman çalışan çekme konusunda önemli olduğu vurgulanan raporda, son dönemde bu ücret beklentilerindeki artışın ‘iş değişikliği dalgası’ yarattığına dikkat çekiliyor.

Dolayısıyla ister yeni mezun bir genç isterse çalıştığı sektöre yıllarını veren deneyimli bir çalışan olsun; dünya genelinde istihdam piyasasındaki en önemli öncelik ‘daha iyi bir maaş’. Peki yeni bir iş yeri ile maaş pazarlığı nasıl yapılmalı, iş başvurularında maaş beklentisi sorulduğunda ne cevap verilmeli? İşte, maaş pazarlığının ipuçları...

‘ÖNCE PİYASA DEĞERİNİZİ BİLİN’

Dünya genelindeki pek çok danışmanlık şirketinin yayımladığı raporlarda görüşlerine yer verilen kariyer uzmanları, iş adaylarının maaş beklentisi konusunda strateji geliştirmelerini öneriyor. Çeşitli makale ve rapordan yola çıkarak derlediğimiz bu stratejilerden biri, ‘kişinin mülakat öncesinde piyasadaki değerini iyi bilmesi’ iken diğeri ise ‘belli bir rakam talep etmek yerine, belli bir maaş aralığı belirtmek’.

The Wall Street Journal’dan sonra dünyanın en çok okunan ikinci İngilizce iş gazetesi The Economic Times’ta yayımlanan bir makalede, “Birçok kişi, maaş görüşmelerinin teklif aldıklarında başladığını zannediyor. Ancak o zamana kadar şirket size iki faktöre göre bir değer atamıştır: Özgeçmişiniz ve potansiyelinizin ölçülebilir bir etki yaratıp yaratmadığı” denildi. Yani aslında şirketin adayı görüşmeye çağırmadan önce söz konusu aday ile ilgili bir maaş belirlediğine dikkat çeken uzmanlar, bu sorunun tuzak olabileceği konusunda uyarıyor. Bu kapsamda Kariyer Geliştirme Platformu PayBump CEO’su Jasmine McCall “Mülakat öncesinde değerinizi bilin, bu maaş pazarlığında başarılı olmak için bir oyun planınız olmasını sağlayacak” diyor. Kariyer Koçu Travis Lindemoen ise “Kişinin geçmiş deneyimi, maaş stratejisini belirlemesi için çok önemli. Eğer işsizse ve bir işe girmeye çalışıyorsa, bir önceki işindeki maaşı ya da bu maaşın biraz üstündeki bir miktarı hedeflemeli. Ancak bir işi varsa, mevcut maaşının üzerinde bir ücret aralığı sunmalı. Başvurduğunuz pozisyon için mevcut maaş aralıklarını bilmeden bir mülakata veya pazarlığa girmek, sizi başarısızlığa sürükleyecektir” ifadelerini kullanıyor.

‘RAKAM YERİNE ARALIK BELİRLEYİN’

Kariyer uzmanlarının bir diğer dikkat çektiği konu da maaş beklentisi sorulduğunda hemen yanıt vermek yerine ‘sizin bu pozisyon için düşündüğünüz ücret nedir’ diye sormak. Yine ısrarla soruluyorsa da ‘belli bir rakam yerine, maaş aralığı söylemek.’

İş arama hizmeti sunan ABD merkezli Ladders’in bir makalesinde görüşlerine yer verilen Maaş Uzmanı Jim Hopkinson, “Araştırmanızı yapın ve deneyim seviyenize, coğrafi bölgenize göre karşılaştırılabilir pozisyonların ne kadar ödediğine dayalı bir aralık oluşturun” derken; University of Phoenix’te yetenek edinimi kıdemli yöneticisi olan John Goodison ise maaş beklentisini kişinin o işteki deneyimine göre belirlemesini ve bunu hedef maaşından biraz daha yüksek bir aralıkla sunmayı öneriyor: “80 bin dolar hedefliyorsanız, 80 bin ila 90 bin dolar arasında bir aralık önerin.” Resume Genius’ta kıdemli işe alım yöneticisi olan Geoffrey Scott da deneyimli profesyoneller için doğrudan bir yaklaşım öneriyor: “Sadece son derece deneyimliyseniz ve başka fırsatlar bulabileceğinizden eminseniz, uzmanlığınıza ve beceri setinize dayalı belirli bir rakam sunmanın kabul edilebilir olduğunu söyleyebilirim.”

‘MAAŞI SÖYLEMEK TEKLİFİ DÜŞÜREBİLİR’

Bir diğer dikkat çekilen nokta ise ‘adayın mevcut maaşını söylemek zorunda hissetmemesi.’ Söylenmesi durumunda şirketin adaya güncel olmayan ücretlere dayalı bir ücret önerebileceğini; bunun da adayın potansiyel değerinin altında kalacağına dikkat çekiliyor.

Ancak online istihdam platformu Kariyer.net’te yayımlanan ‘mülakatlarda maaş görüşmesi yapmanın altın kuralları’ başlıklı makalede ise konuyla ilgili şu ifadelere yer veriliyor: “Hangi şirkete hangi pozisyona girmeye çalışırsan çalış, bir önceki işinde ne kadar kazandığın sorusuyla karşı karşıya kalabilirsin. Bu yüzden cevabını hazır tut! En sık yapılan hata; bir önceki işteki kazancı belirtirken sadece brüt maaşı söylemek. Maaşının yanı sıra yıl sonunda aldığın prim, sigorta, seyahat ve izin günleri sayısı gibi ekstra avantajları da kazanç olarak gösterdiğinde beklentine daha uygun maaşa anlaşabilirsin. Bu yüzden böyle bir soruyla karşılaştığında, maaş beklentini ifade etmeden önce sana sunulacak diğer sosyal ve yan hakların neler olacağını da mutlaka öğren.”

ÇALIŞANLAR ÜCRETLERİ TAKİP EDİYOR

Uluslararası işe alım ve danışmanlık şirketi Michael Page Türkiye’nin maaş pazarlığı ve maaş beklentileri üzerine bu yıl sonuçlanan araştırması, ‘ustalıkla gerçekleştirilen maaş pazarlığının başarı sağladığına’ dikkat çekiyor. Türkiye’de iş arayanların maaş pazarlığından çekinmediğini, özellikle deneyimli çalışanların piyasadaki değerlerini bildiğini ve bunun karşılığını istediğini gösteren araştırmada öne çıkan bazı sonuçlar ise şu şekilde:

Türkiye’de iş arayanların yüzde 88’i maaş konusunda sektöre dair bilgilerini yılda en az bir kez güncelliyor. Çalışan adayların üçte biri (yüzde 37) maaş hesaplama ve maaş pazarlığı ile ilgili maaş araştırma ve anketlerini takip ediyor. Maaş karşılaştırması için yüzde 34’ü iş ilanlarını, yüzde 21’i ise özel iş bulma sitelerini incelerken, yüzde 55’i ise eski iş arkadaşlarına soruyor.

Ankete katılanların yüzde 57’si, son 12 ayda maaşlarını yükseltmek için yeniden pazarlık ettiğini belirtiyor.

Kendini maaş pazarlığına oturacak kadar rahat hissetmeyenler ise yüzde 5.

Anket katılımcıla-rının yüzde 21’i maaşın yeterli olmaması durumunda bir iş teklifini reddedeceğini söylüyor.